Chấp nhận lấy ông...quần đùi rách
Bảy mươi năm sống trên đời, chưa bao giờ bà Bùi Thị Chanh đi đâu ra khỏi xã Đoàn Xá, huyện Kiến Thụy, TP Hải Phòng. Bà Chanh là con thứ tư trong gia đình có chín anh chị em, những năm tháng đói nghèo, lạc hậu, sự sống hay cái chết cũng đều trông cả vào ông giời. Thế nên chín đứa trẻ chưa kịp lớn khôn thì đã vợi đi bốn đứa. Ngày bà Chanh bị bệnh đậu mùa, bố mẹ bà chẳng nghĩ được là con mình lại thoát chết, rồi thành ra mù dở thế. Lúc đó, một mắt của bà bị kéo màng, căng mắt ra cũng chỉ lờ mờ nhìn thấy bóng người hay đồ vật, còn một mắt kia thì mù hẳn.
Khi gần 30 tuổi, bố mẹ bà định gả con gái cho một thanh niên tên là Nguyễn Văn Ngóng, "cám để chốc vung" thế thôi chứ hiền lành thật thà và chịu khó làm ăn lắm. Song bà không chịu. Vì bao nhiêu năm nay bà đã phải lòng một người đàn ông cùng làng, đến độ bà chấp nhận lấy người đó, dẫu có phải làm phận lẽ.
"Thoạt đầu, tôi nói với thầy u là không lấy cái nhà ông Ngóng này. Nhưng thầy u tôi bảo, thôi con ạ, mắt mũi mình như thế, mình đi xa làm dâu con người ta, nhỡ người ta đánh người ta chửi. Mày lấy nó hiền lành, tao làm nhà làm cửa cho. Chứ lấy người khác sau này về nó đánh đập, đuổi đi thì khổ..."- bà Chanh tâm sự.
Mặc bố mẹ khuyên can, bà Chanh vẫn không muốn lấy ông Ngóng. Nhưng khi biết "nhà cái anh Ngóng" kia vô gia cư, còn bé đã theo chị từ Thái Bình sang Hải Phòng đi ăn xin, rồi lang thang khắp nơi làm thuê làm mướn thì bà lại thương. Bà tự nhủ thôi thì người ta tứ cố vô thân, cũng tủi khổ trăm đường, về ở với nhau thì cái đầu óc nhanh nhẹn của bà sẽ bù cho người đàn ông ngơ ngẩn kia, còn ông ấy sẽ làm đôi mắt cho bà. Với lại bà cũng muốn có con, muốn được làm mẹ để còn có người chăm nom lúc ốm đau, mai này phụng dưỡng khi về già. Thế là bà đồng ý.
Bố mẹ bà Chanh cho ông Ngóng ở rể, vì "ông ấy không nhà cửa, chỉ biết quê mình ở Thái Bình. Với lại, cũng là bố mẹ và anh chị em thương tôi đui mù nên muốn ở gần để có gì thì máu mủ ruột rà nương tựa vào nhau". Ngày ông Ngóng về ở rể, bà từ trong nhà căng mắt nhìn ra sân, thấy một bóng người nhỏ thó... Ông Ngóng cứ đứng ngoài sân giữa trưa nắng chang chang. Bố vợ phải ra bảo vào nhà uống nước ông mới theo vào, cho mượn bộ quần áo loang vài miếng vá. Dăm mâm cơm rau dưa mời anh em ruột thịt để "chúc phúc cho họ nên vợ nên chồng...".
Ông chồng và ba đứa con ngây dại
Biết chồng tính ương dở, bảo gì làm nấy nên bà phải sai chồng từ những việc đơn giản như lấy rơm về lót chuồng lợn, bện lại cái ổ cho con gà mái... Ơn trời cả hai ông bà ít ốm đau, "chứ mà đau ốm, bệnh tật, lại không có tiền chữa trị thì có khi xanh cỏ rồi ấy cô nhỉ", bà Chanh hóm hỉnh.
Rồi những đứa con của họ lần lượt chào đời. Nguyễn Văn Cậy, Nguyễn Văn Cành, Nguyễn Văn Chiến đều không biết ốm đau là gì. Nhưng chẳng rõ có phải ông giời thử thách nghị lực của bà không mà cả ba đứa con đều mang "trí tuệ" của bố, đứa nào cũng ngờ nghệch, ngây ngô. Mình bà phải lo toan đủ mọi chuyện lớn nhỏ trong nhà ngoài ngõ.
"Được cái chúng nó khỏe mạnh, chịu khó làm lụng, mẹ sai làm gì là làm nấy, chẳng cãi lại bao giờ. Trong nhà này tôi cứ như tướng ấy", bà Chanh lại cười nói.
Qua tìm hiểu, ba đứa con đến sáu, bảy tuổi là bà Chanh "kèm" ra đồng dạy cuốc đất, làm cỏ, cấy hái. Hết mùa vụ thì sai ông Ngóng dắt chúng nó theo để học cách mò cua, bắt ốc. Ông chồng và những đứa con cũng lắm phen khiến bà dở khóc dở cười. Có vụ mùa cả nhà đi gặt, bà dặn "bố con ông tiếp tục gặt rồi về sau nhé, tôi mệt quá về trước đây, mấy lỵ tôi về nấu cơm". Bà dò dẫm cài lại cửa chuồng gà thì bố con ông Ngóng về, không thấy lúa, cái xe bò đi mượn cũng chẳng thấy đâu. Bà hỏi thì bố con ông bảo: "Bà có dặn là mang lúa về đâu". Lần khác, bà sai mấy bố con đi tát nước vào ruộng lúa. Bà ngồi chờ cơm mãi mà không thấy họ về, đến quá trưa rồi thì có người hớt hải ngoài cổng thông báo, rằng mấy bố con ông ấy tát nước cho cả cánh đồng rồi. Bà dò dẫm ra ruộng, sờ tay xuống hai bên bờ con lươn thì thấy nước tràn cả sang nhà hàng xóm. Bà kêu ầm lên, thấy bà nói to quá, ông nghệt mặt: "Bà có dặn là nước tràn bờ ruộng thì về đâu".
Thế là mỗi bận để ông chồng và những đứa con của bà làm việc gì, bà cũng phải dặn dò kỹ làm thế nào, làm cái gì, làm bao lâu... cứ như thể họ là những cái máy chỉ biết thực hiện theo lệnh. "Đến mức ông ấy nấu cơm mà tôi phải phụ trách đong gạo cơ mà. Chứ để ông ấy đong thì cả hàng xóm ăn cũng chả hết"- bà Chanh kể thêm.
Sưởi ấm những mảnh đời bất hạnh
Gia đình bà vẫn sống trong ngôi nhà bé nhỏ ngày xưa của bố mẹ, trong nhà trống huơ trống hoác, tường vôi lở lói, cửa rả đều không có cánh. Nhà nghèo, các con bà Chanh may mắn lấy được vợ. Chỉ có điều không đứa nào có được một gia đình bình thường, vì "nồi nào úp vung ấy".
Anh con trai đầu Nguyễn Văn Cậy năm nay 40 tuổi, bà kể: "Nó có qua lại với một người phụ nữ ở xã bên, cưới chẳng cưới, bỏ chẳng bỏ". Nguyễn Văn Chiến lấy vợ, có cưới xin đàng hoàng, được vài năm thì cô con dâu bỏ đi. "Con dâu kêu là không đủ sống, không đủ nuôi con, chê thằng Chiến dở. Tôi bảo đã lấy nhau thì phải cho đến đầu đến đũa. Không đủ nuôi con, bỏ đi thì con giao cho ai? Thế mà nó cũng bỏ đi thật...".
Cô vợ bỏ đi, để lại đứa con gái Nguyễn Thị Hương cho bà nuôi. Hương 17 tuổi nhưng người bé tẹo teo như đứa trẻ 7 - 8 tuổi. Hương bỏ học lâu rồi, vì cô giáo chê Hương nhận thức kém, học 5 năm chẳng xong lớp 1. Bà Chanh cho biết: "Cô giáo dạy không được, cô dắt đến tận nhà trả lại cho bà. Nghĩ cũng khổ, nó ngây ngô giống ông, giống bố mà. Hay mò cua bắt ốc cùng ông bà kiếm sống nhưng nó bướng lắm, nhiều khi đi cả ngày mà không chịu về nhà".
Ông Ngóng ngồi bên ô cửa sổ chăm chú nghe bà Chanh nói chuyện với khách.
Tôi hỏi: "Bà vất vả thế, ông có thương bà không?".
Ông Ngóng thủng thẳng: "Thương. Nhưng chả biết làm gì".
Bà nhìn ông cười: "Chỉ thương, nếu tôi mất đi thì lấy ai bảo ban các con làm ăn... Cái số tôi giời bắt thế thì... phải thế chứ biết làm thế nào. Buồn cũng chẳng giải quyết được gì. Nên dù có khó khăn, khổ sở đến đâu cũng phải vui mà sống".
"Bố con ông ấy có tự làm được cái gì đâu, dẫu mắt tôi kém lắm vẫn phải ra đồng để còn "chỉ đạo" mà, nhà tôi cấy gần mẫu ruộng đấy. Cơm chỉ có rau, có lạc thôi, cũng thiếu thốn đủ thứ nhưng được cái chưa bao giờ gia đình phải ngửa tay xin ai".
