- Đất đai là tài nguyên đặc biệt của quốc gia, là nguồn lực quan trọng phát triển đất nước. Ông đánh giá như thế nào về việc quản lý, sử dụng đất hiện nay?
- Có thể nói, việc quản lý, sử dụng đất còn tồn tại nhiều vấn đề. Nghị quyết số 11-NQ/TW về hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, trong đó có nội dung hoàn thiện pháp luật, cơ chế chính sách để phát triển và vận hành thông suốt thị trường bất động sản.
Tại Nghị quyết Đại hội lần thứ XIII của Đảng có nêu, phải cơ cấu lại thị trường bất động sản, đất đai, tài nguyên đất để đất đai, tài nguyên được sử dụng hợp lý, tiết kiệm, có hiệu quả cao. Nghị quyết yêu cầu cơ cấu lại có nghĩa là hiện nay cơ cấu thị trường bất động sản chưa thật sự hợp lý, còn bất cập.
Nghị quyết số 18-NQ/TW ngày 16/6/2022 về tiếp tục đổi mới, hoàn thiện thể chế, chính sách, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý và sử dụng đất, tạo động lực đưa nước ta trở thành nước phát triển có thu nhập cao cũng quy định rất kỹ và rất rõ về xây dựng hệ thống thông tin thị trường bất động sản gắn với thông tin đất đai, hoàn thiện cơ sở pháp lý và tăng cường thực hiện thanh toán không dùng tiền mặt trong giao dịch bất động sản, có cơ chế bảo đảm thị trường bất động sản phát triển lành mạnh, an toàn và bền vững.
- Quan điểm của ông về việc tạo lập "thị trường bất động sản, đất đai theo định hướng xã hội chủ nghĩa" như thế nào?
- Nền kinh tế Việt Nam là nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Vai trò điều phối của Nhà nước là rất quan trọng. Nếu không có điều tiết chung của Nhà nước thì dẫn đến nguy cơ cung cầu lệch pha nhau. Trước hết là ở khâu quy hoạch. Nhà nước kiến tạo thị trường và Luật được ban hành ra để bảo đảm mục tiêu này được thực thi. Nói đến quản lý thị trường là nói đến người bán, người mua và các quy tắc về mua bán, việc giải quyết tranh chấp, khiếu nại, tố cáo.
Trong lĩnh vực bất động sản, tính chất "định hướng xã hội chủ nghĩa" thể hiện ở những giải pháp của Nhà nước để điều tiết thị trường, khắc phục tình trạng "lệch pha cung cầu". Việc Nhà nước cần thiết kế nhóm chính sách để nhóm đối tượng yếm thế trong xã hội cũng có điều kiện tiếp cận các sản phẩm nhà ở phù hợp là một điển hình.
 |
- Là người tham dự rất nhiều những hoạt động tham vấn, đóng góp ý kiến cho việc xây dựng, sửa đổi các dự thảo luật của Quốc hội, theo ông, quan điểm tiếp cận các vấn đề được đưa ra bàn thảo nên xuất phát từ việc giải quyết bức xúc xã hội, hay là nhu cầu xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp lý của cấp có thẩm quyền?
- Cần xuất phát từ cả hai vế, pháp luật xuất phát từ nhu cầu quản lý và nhu cầu quản lý luôn bắt nguồn từ thực tiễn cuộc sống. Những bức xúc trong xã hội đặt ra yêu cầu xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp luật để theo kịp thực tiễn.
Quan sát và tham gia trực tiếp góp ý kiến xây dựng các luật thời gian qua, tôi nhận thấy hoạt động xây dựng pháp luật đang được cấp có thẩm quyền rất quan tâm. Các ý kiến góp ý xác đáng được tiếp thu ngay. Tại hội thảo góp ý dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) lần đầu do Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) tổ chức hồi tháng 8/2022, tôi đã tham luận về việc phải đảo toàn bộ bố cục của luật để logic, khoa học, chặt chẽ hơn; góp ý được Bộ trưởng Tài nguyên và Môi trường tiếp thu ngay tại hội thảo.
Các vấn đề quan trọng khác như các trường hợp Nhà nước thu hồi đất; việc bỏ quy định đấu giá quyền sử dụng đất với đất chưa bồi thường; hay thời hạn sở hữu chung cư trong dự thảo Luật Nhà ở (sửa đổi)... cũng được các cơ quan soạn thảo tiếp thu. Những góp ý không được tiếp thu thì cơ quan soạn thảo có giải trình cụ thể. Đây là điểm sáng của hoạt động lập pháp thời gian gần đây.
Theo dõi tiến trình xây dựng các Luật Đất đai, Nhà ở, Kinh doanh bất động sản, tôi có niềm tin vào việc các luật sửa đổi sẽ giúp tháo gỡ được nhiều vướng mắc trong thực tiễn. Nhưng cũng cần lưu ý rằng, việc xây dựng, thực thi pháp luật phải bảo đảm cả hai khía cạnh: Thứ nhất, khâu tổ chức thực thi của cấp cơ sở. Thứ hai, hoạt động truyền thông chính sách còn thiếu thực chất nên người dân chưa hiểu thấu đáo, cặn kẽ về từng quy định pháp luật khiến cho hiệu quả điều chỉnh của pháp luật bị giảm đi đáng kể.
- Để xây dựng một thị trường bất động sản lành mạnh, thật sự là động lực góp phần thúc đẩy phát triển xã hội, theo ông cần có những yếu tố nào?
- Tôi cho rằng, phải quản lý chặt chẽ thị trường bất động sản xuất phát từ tính chất quan trọng của thị trường. Cần có những quy định rạch ròi, cụ thể trong các văn bản quy phạm pháp luật. Luật phải tìm hiểu những "điểm hở" để bịt lại, hạn chế tối đa tình trạng "lách luật"; tháo gỡ điểm nghẽn để thị trường vận hành lành mạnh, thông suốt, và an toàn. Ngoài ra còn có những vấn đề về quản lý dữ liệu, quản lý thị trường, quản lý nhà nước, công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát,...
Tôi lạc quan ở triển vọng phát triển thời gian tới khi thông qua các luật sửa đổi. Dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) đã triệt để nguyên tắc giao đất, cho thuê đất chủ yếu thông qua đấu giá, đấu thầu; đã quy định riêng về "phát triển quỹ đất", theo đó Nhà nước chủ động "sản xuất" quỹ đất sạch để giao đất thông qua đấu giá.
Đấu giá quyền sử dụng đất và đấu thầu dự án có sử dụng đất là hai phương thức lựa chọn nhà đầu tư theo nguyên tắc công khai, minh bạch, cạnh tranh, sẽ gia tăng cơ hội tiếp cận đất đai cho các doanh nghiệp làm ăn chân chính, nhưng đồng thời cũng tạo thách thức lớn cho các doanh nghiệp nhỏ muốn tiếp cận thị trường. Việc tăng cường áp dụng phương thức cạnh tranh góp phần minh bạch hóa thị trường, hạn chế các trường hợp "doanh nghiệp sân sau", "doanh nghiệp thân hữu", tạo động lực để hình thành các tập đoàn lớn, chuyên nghiệp, giúp nguồn lực đất đai được khai phá, sử dụng hiệu quả.
- Trân trọng cảm ơn ông!
