Mỗi chuyến đi là một hành trình tri ân, một mệnh lệnh xuất phát từ trái tim, luôn khắc ghi niềm tin và quyết tâm: “Không để một liệt sĩ nào bị lãng quên”.
Hành trình tri ân trên đất bạn
Thấm nhuần tư tưởng “Giúp bạn là tự giúp mình”, hàng vạn cán bộ, chiến sĩ quân tình nguyện và chuyên gia Việt Nam nói chung, trong đó có tỉnh Đồng Tháp nói riêng, dù vừa bước ra khỏi cuộc kháng chiến chống Mỹ, đất nước còn nhiều gian khó, vẫn hăng hái lên đường sang chiến trường Campuchia với tinh thần quốc tế cao cả và trong sáng. Nhờ đó, đất nước Campuchia được giải phóng, nhân dân thoát khỏi thảm họa diệt chủng. Song, nhiều đồng chí, đồng đội vẫn chưa được trở về với đất mẹ. Đó là nỗi đau, là trăn trở khôn nguôi của bao gia đình liệt sĩ suốt nhiều thập kỷ qua.
Thời gian qua, công tác tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ là nhiệm vụ chính trị, nhân văn đặc biệt thiêng liêng, thể hiện sâu sắc đạo lý “Uống nước nhớ nguồn”, “Đền ơn đáp nghĩa” của dân tộc Việt Nam. Đây không chỉ là trách nhiệm, mà còn là biểu hiện lòng biết ơn sâu sắc của Đảng, Nhà nước, Quân đội và nhân dân đối với những anh hùng liệt sĩ - những người đã hiến dâng trọn đời mình cho độc lập, tự do của Tổ quốc và nghĩa vụ quốc tế cao cả với nhân dân Campuchia.
Dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng, Nhà nước, Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng - mà thường xuyên, trực tiếp là Ban Chỉ đạo quốc gia 515; cùng sự phối hợp của các ban, ngành, địa phương và sự giúp đỡ tận tình của chính quyền, quân đội và nhân dân Campuchia, các thế hệ cán bộ, chiến sĩ các Đội K (Quân khu 9) đã không quản ngại hiểm nguy, ngày đêm bám trụ địa bàn, vượt suối băng rừng, “chân trần, chí thép” âm thầm tìm kiếm, cất bốc và đã đưa hơn 8.000 liệt sĩ về với lòng đất mẹ. Mỗi hài cốt được tìm thấy, mỗi phần mộ được an táng là biểu tượng sinh động của lòng tri ân, tình đồng chí, nghĩa đồng bào; là minh chứng sâu sắc cho tình đoàn kết, hữu nghị đặc biệt Việt Nam-Campuchia.
Giữa rừng khô, suối cạn nơi đất bạn Campuchia, cán bộ, chiến sĩ các Đội K vẫn lặng lẽ bước tiếp làm nhiệm vụ. Mỗi nắm đất cẩn trọng bới lên, mỗi dấu chân in trên con đường gập ghềnh đều là một lời tri ân gửi đến những liệt sĩ đã ngã xuống vì nghĩa lớn. Họ đi để nối quá khứ với hiện tại, để những người con của Tổ quốc sớm được trở về trong vòng tay đất mẹ.
Trong mùa khô 2024-2025, Đội K91 đã tập trung đào tìm tại những khu vực từng có bộ đội ta trú quân, chiến đấu và hy sinh, được đơn vị và nhân dân nước bạn chôn cất. Trong gần 8 tháng, đội đã tổ chức tìm kiếm và đã quy tập được 41 hài cốt liệt sĩ, tất cả đều chưa xác định danh tính.
Hiện nay, công tác tìm kiếm còn gặp nhiều khó khăn, người biết thông tin trực tiếp đã cao tuổi hoặc qua đời; hài cốt bị phân hủy theo thời gian; địa hình, địa vật thay đổi lớn; nhiều khu vực chiến đấu xưa nay đã bị xói mòn, vùi lấp.
Ngoài ra, nguy cơ bom mìn, vật liệu nổ còn sót lại luôn tiềm ẩn nguy hiểm. Dẫu vậy, bằng tinh thần trách nhiệm và lòng tri ân sâu sắc, cán bộ, chiến sĩ Đội K91 vẫn kiên cường bám trụ, vượt qua mọi gian khó. Sau gần 25 năm thực hiện nhiệm vụ trên đất bạn, tỉnh Đồng Tháp đã tìm được 1.942 bộ hài cốt liệt sĩ tại Campuchia và 473 bộ hài cốt liệt sĩ trong nước.
Trong lễ truy điệu liệt sĩ quân tình nguyện và chuyên gia Việt Nam hy sinh trong các thời kỳ chiến tranh ở Campuchia được được tỉnh Đồng Tháp tổ chức vào tháng 7/2025 tại Nghĩa trang Liệt sĩ Tam Nông, đồng chí Huỳnh Minh Tuấn, Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Đồng Tháp, Trưởng Ban Chỉ đạo 515 tỉnh Đồng Tháp cho biết, do điều kiện chiến tranh ác liệt kéo dài, 41 bộ hài cốt liệt sĩ đưa về Tổ quốc đợt này chưa xác định được tên, tuổi, quê quán; song, dù quê quán ở đâu, xin hương hồn các liệt sĩ hãy xem quê hương Đồng Tháp là đất lành để an nghỉ.
Đảng bộ và nhân dân Đồng Tháp xin thay mặt nhân dân cả nước, nguyện chăm sóc, giữ gìn phần mộ của các liệt sĩ. nhân dân tỉnh Đồng Tháp quyết biến đau thương thành hành động, quyết tâm thực hiện hoài bão của các liệt sĩ lúc sinh thời, tiếp tục ra sức bảo vệ và xây dựng đất nước ngày càng giàu đẹp; đồng thời, tiếp tục giữ gìn và vun đắp tình đoàn kết hữu nghị của hai dân tộc. Đó là lễ vật cao quý kính dâng, bày tỏ lòng tri ân đến hồn thiêng của các liệt sĩ.
Mệnh lệnh từ trái tim
Bước vào mùa khô 2025-2026, Đội K91 tiếp tục cùng các Đội K90 (Cục Chính trị Quân khu 9), K92 và K93 (Bộ Chỉ huy quân sự tỉnh An Giang) triển khai nhiệm vụ tìm kiếm, quy tập khoảng 365 hài cốt liệt sĩ tại 10 tỉnh của Vương quốc Campuchia. Đây không chỉ là nhiệm vụ chính trị thiêng liêng, mà còn là nghĩa cử nhân văn cao đẹp, là “mệnh lệnh từ trái tim”, thể hiện lòng biết ơn sâu sắc với những anh hùng đã ngã xuống vì độc lập, tự do của Tổ quốc và vì nghĩa vụ quốc tế cao cả.
Đây là hành trình tìm lại ký ức thiêng liêng, nối liền quá khứ với hiện tại với phương châm: “Không một liệt sĩ nào bị lãng quên, không một gia đình liệt sĩ nào phải chờ đợi trong vô vọng”.
Trong giai đoạn mùa khô này, Đội K91 gồm 50 cán bộ, chiến sĩ và được chia thành hai tổ công tác, thực hiện nhiệm vụ trên địa bàn 44 xã thuộc 13 huyện, thị của hai tỉnh Prey Veng và Pursat (Campuchia), từ ngày 29/10/2025 đến 17/7/2026. Hai tỉnh này hiện còn nhiều hài cốt liệt sĩ nhưng thông tin chưa được nắm đầy đủ tại 55 điểm mộ, các thông tin cũ đã được triển khai tìm kiếm nhiều lần nhưng vẫn chưa xác định được, với ước tính khoảng 44 hài cốt liệt sĩ.
Thượng tá Võ Thành Dẫn, Đội trưởng Đội K91, Phòng Chính trị, Bộ Chỉ huy quân sự tỉnh Đồng Tháp chia sẻ: Đây là lần thứ 4 anh trực tiếp tham gia xuất quân làm nhiệm vụ tìm kiếm, quy tập và hồi hương hài cốt liệt sĩ, chuyên gia tình nguyện Việt Nam hy sinh qua các thời kỳ chiến tranh tại Campuchia. Toàn đội đã được quán triệt sâu sắc nhiệm vụ, nêu cao tinh thần trách nhiệm, quyết tâm hoàn thành tốt kế hoạch mà Ban Chỉ đạo 515 các cấp giao.
Mỗi cá nhân tự giác chấp hành và thực hiện tốt nhiệm vụ chức trách được giao, góp phần xoa dịu nỗi đau và sự chờ đợi của gia đình thân nhân liệt sĩ đã trông chờ vào các Đội K để đem hài cốt các chú, các bác về với quê hương, với đất nước trong thời gian sớm nhất và đầy đủ nhất. Các Đội K mong muốn nhận được thêm thông tin từ các cựu chiến binh, đồng đội từng chiến đấu tại 2 địa bàn trên để giúp các đội có thêm cơ sở khảo sát, tìm kiếm, đưa hài cốt liệt sĩ sớm trở về với quê hương.
Bên cạnh đó, đội sẽ tiếp tục đẩy mạnh phối hợp với nước bạn Campuchia, làm tốt công tác dân vận, vừa để lực lượng vũ trang và nhân dân nước bạn tin tưởng cung cấp thêm thông tin chính xác, dẫn đường, chỉ vị trí có hài cốt liệt sĩ của bộ đội Việt Nam để đội thực hiện nhiệm vụ, vừa góp phần củng cố tình đoàn kết hữu nghị giữa hai nước…
Mỗi chuyến đi là một bản hùng ca thầm lặng, một hành trình nhân văn nối dài niềm tin, tình đồng đội và lòng biết ơn sâu sắc. Mỗi hài cốt liệt sĩ được quy tập, mỗi nắm đất được đưa về, là một hành động thiêng liêng, là lời nhắn gửi ân tình của các thế hệ hôm nay đối với các thế hệ đi trước; đồng thời là niềm an ủi vô giá đối với thân nhân liệt sĩ.
Trên con đường đưa những người con đã hy sinh trở về đất mẹ, luôn hiện diện bóng dáng những cán bộ, chiến sĩ Đội K - những người “làm bạn với đất, nói chuyện với quá khứ”, để ký ức ấy được an nghỉ yên bình trong lòng đất mẹ Việt Nam.
