Tại Dự thảo Luật Thuế giá trị gia tăng (VAT) sửa đổi mới nhất đang được lấy ý kiến, Bộ Tài chính đề xuất ngưỡng doanh thu chịu thuế VAT với cá nhân, hộ kinh doanh là 150 triệu đồng, tăng 50 triệu đồng so với quy định hiện hành. Lý giải về đề xuất này, Bộ Tài chính cho biết, kể từ khi Luật Thuế giá trị gia tăng sửa đổi năm 2013 sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thuế giá trị gia tăng 2008 có hiệu lực cho đến nay, chỉ số giá tiêu dùng đã tăng nhiều. Việc tăng mức chịu thuế của các cá nhân, hộ kinh doanh không làm phát sinh chi phí tuân thủ, thủ tục hành chính với người nộp thuế và minh bạch trong quản lý thuế.
Đâu là ngưỡng chịu thuế phù hợp
Sau khi tham vấn các doanh nghiệp và chuyên gia, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) đánh giá việc nâng ngưỡng doanh thu không chịu thuế của hộ gia đình, cá nhân kinh doanh từ 100 triệu đồng/năm lên 150 triệu đồng/năm sẽ giúp nhiều cá nhân, hộ gia đình kinh doanh nhỏ lẻ không phải thực hiện việc kê khai và nộp thuế.
Tuy nhiên, theo phản ánh của nhiều doanh nghiệp thì ngưỡng doanh thu chịu thuế 150 triệu đồng/năm vẫn tương đối thấp. Nhất là khi so sánh giữa cá nhân kinh doanh và cá nhân làm công ăn lương sẽ thấy sự bất hợp lý. Bởi hiện nay, cá nhân làm công ăn lương có mức giảm trừ gia cảnh đối với trường hợp không có người phụ thuộc là 132 triệu đồng/năm, nếu có một người phụ thuộc là 184,8 triệu đồng/năm và nếu có hai người phụ thuộc là 237,6 triệu đồng/năm.
“Với giả định trung bình mỗi người lao động có một người phụ thuộc thì ngưỡng thu nhập chịu thuế đối với người làm công ăn lương hiện cao hơn ngưỡng doanh thu chịu thuế giá trị gia tăng của cá nhân kinh doanh. Đó là chưa kể, để có thể có doanh thu, cá nhân kinh doanh sẽ phải mất các chi phí đầu vào trong khi thu nhập cá nhân thì không có các chi phí này”, VCCI nêu rõ.
Ngoài ra, các lĩnh vực khác nhau có kết cấu chi phí và mức thuế suất khác nhau, dù có thể cùng một mức doanh thu. Thí dụ, với lĩnh vực thương mại hàng hóa (như cửa hàng bán lẻ, tạp hóa) có chi phí đầu vào chiếm tỷ trọng lớn trong doanh thu, phần thu nhập mà cá nhân kinh doanh được hưởng không lớn và số thuế thu được chỉ từ 1,5 triệu đồng/năm. Với lĩnh vực cung cấp dịch vụ, chi phí đầu vào không đáng kể, phần giá trị gia tăng làm ra lớn hơn và số thuế phải nộp cao hơn, thấp nhất 7,5 triệu đồng/năm.
“Với các lý do đó, cơ quan soạn thảo cân nhắc sửa đổi quy định về ngưỡng doanh thu chịu thuế của hộ, cá nhân kinh doanh theo hướng cân nhắc nâng mức doanh thu chịu thuế lên khoảng 180 đến 200 triệu đồng/năm. Đồng thời, cân nhắc phân loại theo ngành nghề tương tự như tại Điều 12.2.b của Dự thảo về phương pháp tính thuế trực tiếp, thí dụ ngành phân phối, cung cấp hàng hóa có ngưỡng cao hơn ngành dịch vụ, xây dựng…”, VCCI đề nghị.
Trong khi đó, Hội tư vấn thuế Việt Nam (VTCA) đề xuất ngưỡng 180 - 240 triệu đồng. Bởi theo Nghị định 07, mức chuẩn thu nhập với hộ nghèo ở nông thôn hiện là 1,5 triệu đồng/người/tháng, với thành phố là 2 triệu đồng/người/tháng. Như vậy, người có thu nhập một năm 18 triệu đồng là “nghèo và cận nghèo”.
“Nếu dựa vào biểu thuế tính thuế giá trị gia tăng, giả sử với ngành nghề kinh doanh thương mại có tỷ lệ thuế là 10%, sẽ tính ra được con số thu nhập khoảng 10 triệu đồng. Tức là, sau một quá trình kinh doanh thu về 100 triệu đồng, phần giá trị tăng thêm là 10 triệu đồng. Với 150 triệu đồng, con số thu về là 15 triệu đồng”, VTCA tính toán.
Ở mức cao hơn, Bộ Giao thông vận tải đề nghị miễn thuế VAT cho hộ, cá nhân kinh doanh là 250 triệu đồng/năm, tương đương khoảng 10.000 USD/năm, trong khi tỉnh Quảng Ngãi cũng đề nghị con số này dưới 300 triệu đồng/năm.
Cần có chính sách khoan sức dân
Trước các ý kiến góp ý cho dự thảo, hiện Bộ Tài chính chưa đồng tình mà vẫn giữ đề xuất ngưỡng doanh thu chịu thuế VAT với cá nhân, hộ kinh doanh là 150 triệu đồng/năm. Tức là, cá nhân và hộ kinh doanh có doanh thu bán hàng hơn 150 triệu đồng/năm sẽ phải đóng thuế VAT. Bộ Tài chính cho rằng, mức đề xuất 150 triệu đồng đã căn cứ vào chỉ số lạm phát và tình hình thực tế.
“Nâng mức giảm thuế cao hơn sẽ ảnh hưởng tới số thu ngân sách nhà nước tại địa phương, nhất là các địa phương có số thu thấp. Đồng thời ngưỡng chịu thuế cao hơn sẽ không khuyến khích các hộ, cá nhân kinh doanh chuyển sang doanh nghiệp, khi đó doanh nghiệp phát sinh doanh thu phải nộp thuế VAT”, bộ này lo ngại.
Trước lo ngại của Bộ Tài chính về hộ kinh doanh không muốn lên doanh nghiệp, các chuyên gia về thuế cho biết, hiện cả nước có khoảng hơn 5,5 triệu hộ kinh doanh, là khu vực kinh tế quan trọng, hằng năm đóng góp khoảng 30% trong cơ cấu tổng sản phẩm quốc nội (GDP) và tạo ra công ăn việc làm lớn cho xã hội. Các hộ kinh doanh không muốn lên doanh nghiệp vì lo tốn kém chi phí, thời gian phải thực hiện đầy đủ quy định về hóa đơn, chứng từ, có người phụ trách kế toán, báo cáo thuế theo quy định. Doanh nghiệp phải nộp nhiều loại thuế gồm cả thuế thu nhập doanh nghiệp, giá trị gia tăng, bảo hiểm xã hội và các chi phí khác. Nhưng hộ gia đình chỉ nộp thuế khoán với chi phí thấp hơn nên họ có xu hướng lựa chọn làm hộ kinh doanh, không phải do ngưỡng doanh thu.
Còn về lo ngại nâng ngưỡng chịu thuế gây ảnh hưởng tới nguồn thu ngân sách nhà nước tại địa phương, các chuyên gia về thuế cho rằng, nếu có chính sách khoan sức dân, người dân được hưởng lợi sẽ rút ngắn phân hóa giàu nghèo. Hơn nữa, nếu tạo điều kiện thuận lợi cho các hộ kinh doanh, doanh nghiệp phát triển sẽ giúp họ có tăng nguồn thu, đóng thuế nhiều hơn. Mặt khác, ngưỡng doanh thu 150 hay 180 triệu đồng không hẳn là lý do khiến các hộ gia đình cân nhắc lựa chọn thành lập doanh nghiệp. Điều này có thể ảnh hưởng nhưng không phải yếu tố quan trọng. Họ sẽ cân nhắc phụ thuộc vào thể chế, môi trường kinh doanh, chính sách thuế, thủ tục hành chính.
