Nghe gió kể chuyện, nghe suối tâm tình
Là một xã thuộc vùng cao nhất của huyện Mường La với độ cao trung bình 1.800m so với mực nước biển, cách thành phố Sơn La khoảng 80km, Ngọc Chiến đã trở thành một trong những điểm đến được yêu thích bậc nhất của tỉnh Sơn La trong vài năm trở lại đây. “Hãy tới để nghe gió kể chuyện, nghe suối tâm tình” là lời giới thiệu của người dân nơi đây, khi muốn thuyết phục du khách thập phương tìm về “miền quê cổ tích”.
Khung cảnh bảng lảng khói sương, những mái nhà lợp ngói pơ-mu thâm nâu trầm mặc, những chiếc cổng chào xếp bằng đá đầy ngẫu hứng, những guồng nước đậm mầu thời gian, những bể khoáng nóng với làn khói mỏng mảnh vờn quanh... là ấn tượng yên bình đầu tiên về miền quê này.
Với nhiệt độ trung bình năm chỉ quanh ngưỡng 23OC, Ngọc Chiến được ví như Đà Lạt hay Sa Pa của núi rừng Tây Bắc bởi khí hậu quanh năm mát mẻ, cây cối tốt tươi. Hưởng trọn bốn mùa chỉ trong một ngày cũng là “đặc sản” mà thiên nhiên nơi đây hào phóng ban tặng.
Sở hữu tới 12 nghìn ha rừng nguyên sinh trong đó phần lớn là pơ-mu, Ngọc Chiến được coi là xứ sở của loại cây nằm trong Sách đỏ Việt Nam từ năm 1996. Cây pơ-mu cao từ 25 đến 30m và có tinh dầu thơm nên độ bền rất cao, không bị mối mọt.
Để tạo nên những mái nhà lợp ngói pơ-mu xếp đều tăm tắp, người dân nơi đây phải chẻ gỗ thành kẽ, sau đó dùng nêm tách thành từng tấm ván thẳng và đều theo thớ gỗ mà không cần cưa. Bởi thế, nếu đứng từ trên cao nhìn xuống, Ngọc Chiến được bao phủ bởi những nếp nhà sàn bốn mái lợp ngói pơ-mu đen sậm theo thời gian.
Trên nhiều mái nhà, bụi đất bịt kín khe gỗ khiến cây cỏ, rêu phong phủ xanh rì nhìn rất đẹp mắt. Theo một cụ già ở Bản Lướt, làm ngói pơ-mu là một quá trình công phu, ai không biết dùng cưa xẻ thì nhà dột từ nóc dột xuống, chỉ có nước vứt bỏ. Pơ-mu bao phủ quanh các bản, làng nên không chỉ nhà sàn mà các vật dụng thường nhật như chậu, chum, vại, máng chứa nước, hàng rào... cũng đều được người dân làm từ vật liệu tự nhiên thân thiện này.
 |
Du khách trải nghiệm làm cốm trong Lễ mừng cơm mới cùng đồng bào dân tộc tại bản Mường Chiến. |
Ngọc Chiến còn nổi tiếng với những cánh rừng sơn tra (táo mèo), mỗi năm cung cấp tới cả nghìn tấn quả. Cánh đồng Mường Chiến bằng phẳng, màu mỡ trải rộng gần 350ha là nơi giống lúa nếp Tan đặc sản - chỉ được thu hoạch bằng cách hái từng bông, không dùng liềm cắt - được gieo trồng. Loại nếp dẻo thơm từng hạt, ăn một lần là nhớ mãi này thậm chí còn được đánh giá ngon hơn cả nếp Tú Lệ nên không bao giờ thiếu vắng trong mâm cơm đãi khách từ phương xa.
Ngoài ra, nơi đây còn là thiên đường của hoa ly, hoa hồng, những giống hoa tươi vừa giúp người dân làm đẹp không gian sống vừa góp phần cải thiện thu nhập cho gia đình. Nhờ vậy, Ngọc Chiến tạo nên một bức họa đồng quê tuyệt đẹp, với bảng mầu đa sắc rất cuốn hút.
Đầu hè, núi đồi phủ trắng sắc hoa sơn tra, cuối thu đỏ rực mầu quả chín. Đồng lúa cùng những thửa ruộng bậc thang luân chuyển nhiều sắc độ mầu từ xanh nhạt, xanh thẫm đến vàng ruộm. Hoa hồng, hoa ly vừa khoe sắc đủ mầu vừa tỏa hương thơm ngát khắp chốn.
Điểm du lịch cộng đồng hấp dẫn
Không chỉ sở hữu vẻ đẹp nên thơ, Ngọc Chiến còn cuốn hút du khách nhờ những mô hình kiến trúc “xanh” đậm dấu ấn văn hóa bản địa. Là nơi cư ngụ của đồng bào các dân tộc Thái, Mông và La Ha nên hình thái nhà cửa của người dân Ngọc Chiến khá đa dạng.
 |
Đồng bào diện trang phục dân tộc đi trảy hội. |
Nếu nhà sàn người Thái thành hình nhờ gỗ pơ-mu với kiến trúc đầu đón, đầu xà và cột kèo tinh xảo, lối đi giữa các nhà kiểu ô bàn cờ thì người Mông chọn nhà trình tường bằng đất, cột thấp, quá giang thông thủy và người La Ha dựng kiểu nhà sàn hai gian được ngăn giữa bởi cây cột nhà và hũ rượu cần.
Nét văn hóa độc đáo bao đời tích tụ và trao truyền được những tộc người nơi đây gìn giữ vẹn nguyên. Lên với những bản, làng vùng cao này, du khách có thể tham gia trải nghiệm nhiều lễ hội hấp dẫn như lễ cúng tổ tiên, lễ hội sên bản - sên mường, lễ hội Lúng Ta...
Đến Ngọc Chiến trùng với Lễ hội mừng cơm mới được tổ chức vào tháng 9 hằng năm, chúng tôi đã may mắn được trải nghiệm nhiều hoạt động thú vị như ném pao, giã cốm, hội thi ẩm thực, bắt cá, hái sơn tra, bịt mắt bắt vịt... Kết thúc lễ hội, ai cũng hể hả, phấn khích.
Không chỉ sở hữu cảnh sắc sơn thủy hữu tình, thiên nhiên còn ban tặng mảnh đất hiền hòa này những mỏ nước khoáng nóng tự nhiên để phát triển loại hình du lịch cộng đồng, vừa nghỉ dưỡng, chăm sóc sức khỏe vừa trải nghiệm văn hóa cùng ẩm thực truyền thống. Bà con bản Lướt có thói quen tắm gội ngay tại bể công cộng, nam riêng, nữ riêng.
Chiều chiều ngắm dân bản dập dìu đến bể, vừa khỏa nước vừa chuyện trò, vừa cười nói như pháo rang cũng là một trải nghiệm khó quên. Du khách muốn một không gian riêng tư có thể lựa chọn trong danh sách 13 điểm cung cấp dịch vụ tắm khoáng toàn xã. Tại homestay Việt Bắc của ông Lò Văn Chinh, chỉ với 10 nghìn đồng, nếu sử dụng khăn và thuê trang phục bơi thì chi phí khoảng 20-30 nghìn đồng, khách có thể ngâm bao lâu tùy thích.
Thực ra, ngâm nước khoáng nóng có khi lên tới 60-70OC có thể cũng là một thử thách mà ban đầu không phải du khách nào cũng thích. Nhưng khi đã quen dần với làn nước nóng bỏng, cảm giác khỏe khoắn, nhẹ nhõm, dễ chịu mà nguồn khoáng tự nhiên mang lại lan tỏa khắp cơ thể, mang lại những trải nghiệm thật khó quên.
Chia sẻ với báo giới, Phó Chủ tịch UBND xã Lò Văn Thoa cho biết, Ngọc Chiến hiện có 18 homestay và nhà nghỉ, đáp ứng được nhu cầu trải nghiệm cho khoảng 50 nghìn lượt khách mỗi năm, tạo nguồn thu không nhỏ cho các hộ kinh doanh.
Để hỗ trợ bà con phát triển mô hình du lịch cộng đồng theo hướng ngày càng chuyên nghiệp, lãnh đạo xã đã phối hợp tổ chức những lớp dạy tiếng Anh, hướng dẫn cách chế biến các món ăn độc đáo của địa phương cũng như cách vận hành, phát triển mô hình homestay sao cho hiệu quả...
Dịp nghỉ lễ dài ngày sắp tới, hãy thử thêm Ngọc Chiến vào danh sách khám phá và trải nghiệm! Ngồi trong chiếc chòi nhỏ xíu, ngắm nhìn guồng nước quay đều trong tiếng suối róc rách yên bình, ngâm mình trong làn nước nóng rẫy giữa tiết trời se lạnh, bạn sẽ hiểu vì sao, Ngọc Chiến luôn được du khách nhớ về như một miền quê cổ tích!
