Lắng nghe tiếng của "chứng nhân"

Nhắc đến thành phố Hải Phòng là nghĩ đến thành phố của hoa phượng, hay về thành phố Trà Vinh thì không thể không ngắm những dáng me cổ thụ. Thủ đô Hà Nội cũng có thật nhiều cổ thụ, những "lão" cây hàng chục, thậm chí trăm năm đứng trong nắng mưa, đã đi vào thơ ca, nhạc, họa. Người dân yêu cổ thụ, bởi mỗi dáng cây trên những con đường, đoạn phố chẳng những làm duyên, tạo nên "nhan sắc" của phố, mà còn biểu hiện một thứ ngôn ngữ kỳ diệu. Có góc phố như bức tranh tả thực, mỗi chi tiết được chăm sóc tỉ mỉ; nơi lại như bức tranh siêu thực mà cổ thụ đã phô diễn "hình thể" một cách điệu nghệ, vượt xa sự tưởng tượng của con người.

Thành phố Trà Vinh không phải là đô thị nhiều cổ thụ nhất, nhưng nơi đây, mỗi dáng cây đều rất được người dân cưng chiều, có bộ "lý lịch" hoàn hảo từ tuổi đời, nguồn gốc, vị trí, định kỳ phun thuốc, cắt tỉa, quá trình phát triển… Trên mỗi thân đều không bị đinh, vít đóng vào, cũng không có biển quảng cáo được treo, nên cổ thụ được thoải mái tỏa bóng mát. Hệ thống cây được "bồi bổ" thường xuyên, và hơn hết là sự cộng sinh với con người. Chính quyền và người dân đều coi cây xanh là một phần không thể thiếu trong đời sống hằng ngày, như thành viên trong gia đình. Bởi thế, khi đi trên đường ở thành phố Trà Vinh, mỗi người đều có cảm giác cả đô thị nằm gọn trong rừng cổ thụ.

Ông Lê Huy Cường, thành viên Hội đồng Cây Di sản (Hội Bảo vệ thiên nhiên và môi trường Việt Nam), là một người đã có nhiều năm thường xuyên đi điền dã ở các địa phương, tham quan hầu hết thành phố trên cả nước, nghiên cứu, chụp ảnh để có thông tin về cổ thụ, làm hồ sơ, công nhận Cây Di sản Việt Nam. Theo ông, việc công nhận Cây Di sản Việt Nam là cần thiết, góp phần nâng cao ý thức cộng đồng, nhất là ở các đô thị, trong việc bảo vệ, bảo tồn cổ thụ. "Ở Việt Nam, các tỉnh Cao Bằng, Quảng Ninh là những địa phương đã quan tâm đến bảo tồn, gìn giữ cổ thụ nói chung, cổ thụ đô thị nói riêng. Chúng tôi hy vọng, điều đó sẽ được lan tỏa đến các địa phương khác", ông Cường nhấn mạnh.

Trong quá trình đô thị hóa, xây dựng hạ tầng giao thông, nhiều cổ thụ, cây lâu năm ở Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh đã bị đốn hạ. Nhiều chuyên gia đã nêu ý kiến về việc xây dựng và phát triển đô thị là vô cùng cần thiết, song vẫn phải tính toán phương án bảo vệ cổ thụ. Kiến trúc sư Ngô Viết Nam Sơn cho rằng, tư duy quản lý đô thị phải được nâng tầm, chú trọng yếu tố cây xanh khi xét duyệt dự án. Nếu chưa tạo được mảng xanh mới thì cần bảo vệ những cây xanh hiện hữu. Các Sở Giao thông vận tải, Sở Quy hoạch - Kiến trúc, Sở Xây dựng cần phối hợp để đánh giá thực trạng đô thị, trong đó nên nghiêng về phương án không chặt cây trước khi phê duyệt hồ sơ các dự án.

Sau nhiều năm nghiên cứu môi trường, đa dạng sinh học, Giáo sư, Tiến sĩ khoa học Đặng Huy Huỳnh, chia sẻ với chúng tôi quan điểm: Cổ thụ được ví như những người khổng lồ xanh với tuổi đời hàng trăm năm, không chỉ là biểu tượng của sức mạnh và sự sống mãnh liệt mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc bảo tồn đa dạng sinh học. Bởi thế, con người hôm nay phải lắng nghe, hiểu hơn về cổ thụ để có hành động cụ thể, điều đó cũng là chung tay cho cuộc sống tốt đẹp hơn.