Sau nhiều lần chỉnh sửa, dự thảo Luật Điện lực (sửa đổi) được Ban soạn thảo trình kỳ họp Quốc hội lần này gồm 9 chương với 130 điều; các chương của dự thảo Luật được sắp xếp, bố cục lại khoa học. Dự thảo Luật kế thừa và có sửa đổi chủ yếu 62 điều về quy định chung, như cấp giấy phép hoạt động điện lực, thị trường điện, mua bán điện, giá điện, quyền và nghĩa vụ của các đơn vị điện lực và khách hàng sử dụng điện, bảo vệ công trình điện lực và an toàn điện.
Cùng đó, Dự thảo cũng bổ sung 68 điều liên quan vấn đề quy hoạch phát triển điện lực, chính sách đấu thầu chủ đầu tư các dự án nguồn điện, chính sách xử lý các nguồn điện khẩn cấp, chính sách phát triển và vận hành các dự án nhà máy nhiệt điện sử dụng khí, dự án nguồn điện đầu tư theo phương thức đối tác công tư áp dụng loại hợp đồng xây dựng - vận hành - chuyển giao, các chính sách về năng lượng tái tạo (điện mặt trời, đặc biệt quy định về phát triển điện gió ngoài khơi), năng lượng mới với điều kiện tiến bộ khoa học-kỹ thuật phù hợp (như hydrogen), cơ chế mua bán điện trực tiếp, triển khai đầy đủ các cấp độ của thị trường điện cạnh tranh, tiến tới xóa bỏ bù chéo giá điện giữa các thành phần kinh tế, các loại giá điện, giá mua bán điện theo thời gian trong ngày, giá điện nhiều thành phần,...
Trình bày Báo cáo thẩm tra dự án Luật Điện lực (sửa đổi) ngay buổi chiều ngày khai mạc kỳ họp thứ 8 lần này (21/10), Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội Lê Quang Huy nhấn mạnh vấn đề đầu tư xây dựng dự án, công trình điện lực (từ Điều 18 đến Điều 23, Mục 2). Theo đó, cơ quan thẩm tra luật nhận thấy, việc xác định thẩm quyền chấp thuận chủ trương đầu tư theo cấp điện áp, thẩm quyền quyết định dự án đầu tư công khẩn được quy định trong dự thảo Luật sẽ dẫn tới không thống nhất ngay trong dự thảo Luật và giữa dự thảo Luật với Luật Đầu tư, Luật Đầu tư công. Do đó, đề nghị ban soạn thảo nghiên cứu, làm rõ và cân nhắc tính hợp lý của quy định trên bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất của các quy định về chấp thuận chủ trương đầu tư dự án điện lực.
Về hoạt động mua bán điện theo hướng thúc đẩy thị trường điện cạnh tranh minh bạch, công bằng, hiệu quả và giá điện theo cơ chế thị trường (từ Điều 60 đến Điều 88, Chương V của dự thảo), Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường nhận thấy, quy định tại khoản 2 Điều 61 về thị trường điện cạnh tranh là chưa rõ ràng, đề nghị rà soát để bảo đảm cụ thể, thống nhất; chưa có quy định về “thị trường điện kỳ hạn” và “hợp đồng điện giao ngay”, cần rà soát để bảo đảm tính thống nhất với Luật Thương mại. Đề nghị ban soạn thảo nghiên cứu bổ sung thông tin trong hợp đồng mua bán điện phục vụ sinh hoạt và làm rõ nội dung các hoạt động mua bán điện; bổ sung quy định về nguyên tắc xác định giá và trách nhiệm của các bên trong hợp đồng dịch vụ điện; bổ sung tiêu chí xác định giá bán lẻ điện để bảo đảm tính công bằng, minh bạch trong thị trường điện cạnh tranh.
Ngoài những vấn đề nêu trên, Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường đề nghị nghiên cứu, rà soát nội dung quy định về bảo vệ công trình điện lực và an toàn trong lĩnh vực điện; quản lý nhà nước về điện lực; giấy phép hoạt động điện lực; quy định chuyển tiếp; các quy định và tiêu chuẩn rõ ràng để bảo đảm an ninh, an toàn và hiệu quả trong việc triển khai thực hiện thí điểm các dự án điện gió ngoài khơi, điện khí hóa lỏng (LNG); làm rõ trách nhiệm của bộ, ngành, địa phương và doanh nghiệp trong chuyển đổi năng lượng.
Trình bày Tờ trình dự án Luật, Bộ trưởng Công thương Nguyễn Hồng Diên kiến nghị, trước yêu cầu thể chế hóa đầy đủ các chủ trương, đường lối của Đảng và đòi hỏi của thực tiễn, nhằm khắc phục triệt để các khó khăn, vướng mắc, bất cập trong thực tiễn, yêu cầu cấp thiết cần sớm hoàn thiện và ban hành Luật Điện lực (sửa đổi), Chính phủ trình Quốc hội xem xét, thông qua dự án Luật này theo quy trình 1 kỳ họp (cho ý kiến và thông qua ngay tại kỳ họp thứ 8 lần này).
Tuy nhiên, đa số thành viên Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường và một số Ủy ban của Quốc hội thấy rằng, nếu trình Quốc hội cho ý kiến và thông qua Luật Điện lực (sửa đổi) theo quy trình một kỳ họp vào kỳ họp này theo đề nghị của Chính phủ là mục tiêu nhiều thách thức vì một số lý do: thứ nhất, không đủ thời gian cần thiết để hoàn thiện, bảo đảm yêu cầu chất lượng, đáp ứng mục tiêu xây dựng Luật; thứ hai, phạm vi sửa đổi tổng thể, toàn diện bao gồm sáu nhóm chính sách, thể hiện trong 130 điều, nội dung phức tạp, chuyên môn sâu, phạm vi tác động rộng khắp, ảnh hưởng lớn đến phát triển kinh tế - xã hội. Do đó, đề nghị thông qua Luật tại hai kỳ họp, trình Quốc hội cho ý kiến tại Kỳ họp thứ 8 (tháng 10/2024) và thông qua tại Kỳ họp thứ 9 (tháng 5/2025).
Bảo đảm tất cả các khâu, quy trình xây dựng luật đúng quy định; nhanh chóng, đáp ứng đòi hỏi của thực tiễn là cần thiết, nhưng chất lượng của dự án Luật vẫn là trên hết.
Liên quan quy định về điện năng lượng tái tạo, năng lượng mới (từ Điều 31 đến Điều 37, Mục 1 của dự thảo Luật Điện lực (sửa đổi), một số ý kiến đại biểu Quốc hội lưu ý, cần tiếp tục nghiên cứu, rà soát, hoàn thiện các cơ chế, chính sách ưu đãi và phân bổ các nguồn lực cho năng lượng tái tạo góp phần thực hiện cam kết của Việt Nam về phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050.
