Áp lực lớn trong cân đối thu chi ngân sách

Thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ, trong khuôn khổ Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV, Phó Thủ tướng Chính phủ kiêm Bộ trưởng Tài chính Hồ Đức Phớc đã trình bày báo cáo trước Quốc hội về tình hình thực hiện ngân sách nhà nước năm 2024, dự toán, phương án phân bổ ngân sách trung ương năm 2025, kế hoạch tài chính-ngân sách nhà nước ba năm (2025-2027).

Bảo đảm nguồn cải cách tiền lương

Theo Phó Thủ tướng Hồ Đức Phớc, dự toán thu ngân sách năm 2024 là 1,79 triệu tỷ đồng, cả năm ước thực hiện 1,87 triệu tỷ đồng, vượt 172.300 tỷ đồng, tương đương 10,1% so dự toán. Về chi ngân sách, dự toán là hơn 2,1 triệu tỷ đồng, thực hiện chín tháng đầu năm 2024 đạt 59,3%, ước cả năm đạt 2,280 triệu tỷ đồng, tăng 7,7% so dự toán. Dự toán bội chi ngân sách năm 2024 là 399.400 tỷ đồng, ước bội chi cả năm 389.400 tỷ đồng, giảm 10.000 tỷ đồng so dự toán do giảm chi nguồn vay ngân sách trung ương.

Với năm 2025, dự toán thu ngân sách nhà nước năm 2025 là 1,96 triệu tỷ đồng, tăng 15,6% so năm 2024. Tỷ lệ huy động vào ngân sách bằng 16% GDP, trong đó dự toán thu nội địa là 1,6 triệu tỷ đồng, bằng 85% tổng thu, tăng 6,1%.

Phó Thủ tướng Chính phủ Hồ Đức Phớc trình bày báo cáo của Chính phủ trước Quốc hội. Ảnh: Đức Nhật

Đánh giá về các kết quả đạt được, theo Phó Thủ tướng Hồ Đức Phớc, mức dự toán trên được đánh giá là tích cực trong bối cảnh kinh tế-xã hội trong và ngoài nước còn tiềm ẩn rủi ro, thách thức. Tuy nhiên, dự toán thu ngân sách còn nhiều rủi ro, trong bối cảnh kinh tế còn biến động, thị trường bất động sản chưa có dấu hiệu ổn định, tiến độ cổ phần hóa, thoái vốn Nhà nước thời gian qua còn chậm. Trong khi, áp lực cân đối chi lớn, nhất là chi cho các công trình hạ tầng quan trọng, nhiệm vụ cấp bách, chính trị, đối ngoại, quốc phòng, an ninh, an sinh xã hội.

Để bảo đảm hiệu quả thu chi ngân sách, Phó Thủ tướng Hồ Đức Phớc cho biết, trong năm 2025, ngoài tiết kiệm chi 10% để bảo đảm nguồn cải cách tiền lương theo quy định, Chính phủ đề nghị các bộ, ngành, cơ quan trung ương tiết kiệm thêm chi thường xuyên 10%. Việc này để giảm bội chi ngân sách và tăng chi các nhiệm vụ cần thiết phát sinh và bổ sung tăng chi công.

Mở rộng phạm vi dùng nguồn tích lũy

Trong điều hành, theo Phó Thủ tướng Hồ Đức Phớc, Chính phủ sẽ tiếp tục rà soát, báo cáo cấp có thẩm quyền xử lý bất cập của một số đối tượng, ngành nghề như y tế, giáo dục. Với năm 2025, Chính phủ kiến nghị Quốc hội chưa xem xét tăng lương khu vực công, lương hưu, trợ cấp ưu đãi người có công. Ngoài ra, mở rộng phạm vi sử dụng nguồn tích lũy dành cho cải cách tiền lương của ngân sách trung ương, ngân sách địa phương để điều chỉnh một số chính sách về lương hưu, trợ cấp, an sinh xã hội, tinh giản biên chế. Đồng thời, đề nghị cho phép địa phương có nguồn cải cách tiền lương lớn được sử dụng để đầu tư dự án kết nối vùng, quốc gia, công trình trọng điểm quốc gia trong trường hợp địa phương cam kết bảo đảm nguồn cải cách tiền lương tới 2030 và không đề nghị ngân sách trung ương hỗ trợ.

Chính phủ cũng kiến nghị Quốc hội xem xét, cho phép sử dụng một phần quỹ tích lũy tiền của Trung ương và địa phương còn dư, tổng hợp vào báo cáo ngân sách năm 2025 để bố trí đủ mức lương cơ sở 2,34 triệu đồng/tháng cho các bộ, ngành, cơ quan trung ương và địa phương.

Trình bày Báo cáo Thẩm tra nội dung này, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính-Ngân sách của Quốc hội Lê Quang Mạnh cho biết, Ủy ban cơ bản nhất trí việc chưa xem xét tiếp tục điều chỉnh tăng lương khu vực công, lương hưu, trợ cấp bảo hiểm xã hội, trợ cấp hằng tháng, trợ cấp người có công. Đồng thời, cũng nhất trí cho phép sử dụng nguồn tiền cải cách tiền lương còn dư của ngân sách trung ương và ngân sách địa phương triển khai hỗ trợ xóa nhà tạm, nhà dột nát cho hộ nghèo, hộ cận nghèo theo đề nghị của Chính phủ.

Đặc biệt, đề xuất sử dụng nguồn cải cách tiền lương để giảm áp lực bố trí từ ngân sách trung ương khi thực hiện nâng lương cơ sở lên 2,34 triệu đồng/tháng, cũng nhận được sự đồng tình của Ủy ban Tài chính-Ngân sách của Quốc hội.

Về chi thường xuyên, cơ bản nhất trí với phương án Chính phủ trình Quốc hội, Ủy ban Tài chính-Ngân sách đề nghị các bộ, ngành, địa phương cần tiếp tục triệt để tiết kiệm các khoản chi thường xuyên, rà soát, sắp xếp, cắt giảm các khoản chi chưa thật sự cần thiết, cấp bách.

Trong điều kiện năm nay, ngân sách phải bố trí cho nhiều nhiệm vụ phát sinh, Chủ nhiệm Lê Quang Mạnh thẳng thắn nêu rõ, đề nghị Chính phủ chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương sớm có giải pháp đẩy nhanh tiến độ thực hiện chi đầu tư phát triển theo dự kiến. Các địa phương cần tích cực tăng thu, giảm chi không cần thiết, sử dụng nguồn dự phòng để bảo đảm thu ngân sách cả năm. Trong công tác điều hành chi ngân sách cần chặt chẽ trong phạm vi dự toán và cân đối khả năng thu ngân sách để bảo đảm hiệu quả sử dụng vốn, tránh thất thoát, lãng phí. Chính phủ cần có biện pháp quyết liệt gắn với trách nhiệm của người đứng đầu các cơ quan, đơn vị trong thực hiện cam kết về tiến độ giải ngân.

Theo dự kiến Chương trình họp, ngày 26/10, Quốc hội sẽ thảo luận tại tổ về vấn đề này. Tiếp đó, ngày 5/11, Quốc hội sẽ thảo luận ở hội trường, các thành viên Chính phủ sẽ trực tiếp giải trình, làm rõ một số vấn đề đại biểu Quốc hội đã nêu.