Kỳ 1: Những vỏ bọc “ma”
Thủ đoạn cao tay
Một số tội phạm đã sử dụng các công ty vỏ bọc để vừa thực hiện các hoạt động kinh doanh thật vừa thực hiện mục đích bí mật khác, khiến cho cơ quan chức năng khó xác định bản chất của doanh nghiệp và tạo ra sự mù mờ về tính hợp pháp. Năm 2012, Cục Quản lý thực phẩm & dược phẩm Mỹ đã phát hiện một vụ việc như vậy. Đó là gia đình Sanchez-Paredes ở Peru thành lập hai công ty khai thác mỏ làm vỏ bọc để sản xuất cocaine. Cùng với việc khai thác vàng theo hồ sơ đăng ký doanh nghiệp, họ kết hợp sản xuất cocaine với số lượng rất lớn, và dùng những con la để vận chuyển các lô hàng ma túy vào mỏ vàng nhằm qua mặt cơ quan chức năng.
Khi kiểm tra, nhà chức trách Peru ngạc nhiên khi thấy lượng oxit canxi (một loại hóa chất được sử dụng để sản xuất vàng và cả cocaine) cao hơn nhiều lần so số lượng cần thiết để xử lý vàng. Từ đó, họ đã làm rõ việc sản xuất cocaine của các công ty này. Sau khi vụ việc bị phát giác, giới chức Peru khẳng định các công ty của gia đình Sanchez-Paredes không thể chứng minh nguồn gốc hợp pháp của khoảng 52 triệu USD theo danh mục đầu tư. Năm 2012, Chính phủ Mỹ đã thu giữ 31 triệu USD từ hoạt động này từ chín ngân hàng của Mỹ, bao gồm cả Bank of America, Wells Fargo, JP Morgan Chase. Một số khoản tiền khác nằm trong ba tài khoản ngân hàng của Peru cũng bị “đóng băng”.
Trong vụ việc diễn ra vào các năm 2010 và 2014 tại Nga, một nhóm người ở Nga bị cáo buộc tạo ra 21 công ty vỏ bọc với quyền sở hữu ẩn có tư cách pháp nhân tại Anh, Cyprus và New Zealand. Theo kết quả điều tra của Đề án báo cáo tham nhũng và tội phạm có tổ chức (OCCRP) thì tất cả 21 công ty vỏ bọc đều có chủ sở hữu thật ẩn danh. Ngay cả giám đốc và các cổ đông của những công ty này đều là giả mạo. Họ đã thực hiện hơn 26.000 khoản thanh toán tới 96 quốc gia thông qua các ngân hàng lớn nhất thế giới mà không bị nghi ngờ. Đây là một vụ điển hình các công ty sở hữu ẩn danh thực hiện hành vi tham nhũng.
Trong khi đó, vụ hối lộ của Tập đoàn Odebrecht ở Brazil lại gây chấn động vì liên quan các khoản tiền hối lộ lớn. Tập đoàn Odebrecht mở nhiều tài khoản ở Brazil, các quốc gia Mỹ latin và châu Phi dưới tên một số công ty vỏ bọc. Rất nhiều khoản tiền hối lộ được chuyển qua Ngân hàng Ngoại quốc Antigua và Odebrecht đã sử dụng những thủ đoạn không thể ngờ. Khi biết ngân hàng Meinl Bank AG của Áo có một chi nhánh ở Antigua gần như không hoạt động, cuối năm 2010, hai giám đốc của Odebrecht quyết định mua 51% cổ phần của Meinl Bank Antigua với giá bốn triệu USD, và thỏa thuận là họ sẽ nhận khoản hoa hồng 2% cho các giao dịch được thực hiện thay mặt Odebrecht. Họ điều hành ngân hàng này từ São Paulo (Brazil) và hầu hết giao dịch của ngân hàng đều liên quan Odebrecht. Các khoản tiền được chuyển từ ngân hàng Meinl Bank Antigua sang các ngân hàng như Ngân hàng Andorra, bị cáo buộc dùng để hối lộ các chính trị gia.
Nhiều doanh nghiệp lập ra các vỏ bọc để che giấu hoạt động mờ ám. Ảnh: ZUCKERMAN LAW
Khó lần ra dấu vết
Nhiều đối tượng tham nhũng, rửa tiền, buôn lậu và tài trợ khủng bố thành lập những công ty bí mật hay ủy thác để làm vỏ bọc che giấu các âm mưu và bí mật. Nhiều hoạt động như mở tài khoản ngân hàng, chuyển tiền và rửa tiền bẩn được thực hiện ẩn danh, nói cách khác là công ty đó đứng tên một người, nhưng chủ sở hữu thật sự lại là một người khác. Trường hợp không biết chủ sở hữu thật sự là ai thì sẽ rất khó lần ra dấu vết của người đó. Dạng kinh doanh này được gọi chung là công ty vỏ bọc và người chủ sở hữu thật sự, được hưởng lợi và kiểm soát công ty đó, thường đứng đằng sau các luật sư, kế toán và cổ đông. Những công ty vỏ bọc ẩn danh thường sử dụng ít hoặc không có nhân viên, thậm chí không thực hiện bất kỳ hoạt động kinh doanh nào, chỉ phục vụ mục đích cất giữ tiền hoặc chuyển tiền ẩn danh mà không làm lộ danh tính chủ sở hữu.
Có những người sử dụng biện pháp ẩn danh nhưng không có ý định vi phạm pháp luật, chẳng hạn như các ngôi sao điện ảnh, giám đốc điều hành sử dụng các công ty vỏ bọc ẩn danh để che giấu nơi ở của họ, tránh bị công chúng để ý. Tuy nhiên số này không nhiều.
Các công ty vỏ bọc ẩn danh đặc biệt hữu ích đối với các hoạt động rửa tiền thông qua giao dịch bất động sản. Ở Mỹ, thông thường các công ty vỏ bọc được thành lập thông qua một nhà cung cấp dịch vụ doanh nghiệp, một công ty có thể cùng lúc thay mặt cho một hoặc nhiều cá nhân, như thay mặt một công ty luật, một tổ chức từ thiện hoặc một số bên liên quan. Công ty có thể được đăng ký dưới tên người khác, được gọi là người được đề cử. Người đó có thể là luật sư, công ty luật hoặc ai đó được chủ sở hữu thuê. Công ty vỏ bọc cũng có thể thuộc sở hữu ẩn danh dưới dạng một công ty hoặc một quỹ ủy thác. Dữ liệu gần đây từ Global Witness (một tổ chức phi chính phủ và phi lợi nhuận, hoạt động nhằm mục tiêu chống lại tình trạng tham nhũng, bóc lột tài nguyên thiên nhiên) và Data Kind UK (tổ chức từ thiện độc lập, tập trung xem xét việc sử dụng các dữ liệu trong các hoạt động quốc tế) cho thấy, khoảng 3.000 công ty ở Anh liệt kê chủ sở hữu hưởng lợi là một công ty khác được thành lập ở một thiên đường thuế nào đó, nơi áp dụng mức thuế thấp hoặc miễn thuế, có khung pháp lý và các quy định giúp che giấu danh tính của người sở hữu hoặc kiểm soát công ty.
Gần đây, Bộ Tài chính Mỹ phát hiện khoảng 30% giao dịch mua bất động sản cao cấp bằng tiền mặt ở sáu khu vực đô thị lớn có liên quan chủ sở hữu hưởng lợi hoặc đại diện người mua là các đối tượng trong một báo cáo hoạt động đáng ngờ. Tổng cục Kế toán Mỹ không thể xác định được thông tin về quyền sở hữu đối với khoảng một phần ba các tòa nhà an ninh cao được Chính phủ Mỹ cho thuê vì lý do thiếu thông tin về quyền sở hữu hưởng lợi.
(Còn nữa)
