Theo Business Insider, bò Tây Tạng sống ở cao nguyên Changthang phía đông Ladakh (Ấn Độ), trên độ cao từ 4.000 đến 5.000 m, nên chúng có bộ lông dày để giữ ấm trong những tháng mùa đông lạnh giá với nhiệt độ có khi xuống tới âm 40oC. Mỗi con bò có bộ lông gồm ba lớp, có thể dùng với nhiều mục đích khác nhau. Lớp dày và thô nhất bao phủ bề ngoài được dùng làm lều hoặc bện dây thừng. Lớp giữa mỏng hơn nhưng vẫn còn thô, nên loại sợi mềm mịn từ phần lông trong cùng là loại tốt nhất và được sử dụng cho hàng may mặc.
Anh Tsering Anatak, một thợ thủ công ở Ladakh cho biết, sợi mịn từ lông yak rất bền và giữ ấm, có thể chống mùi nhờ đặc tính dễ hấp thụ độ ẩm và thoáng khí. Anh cũng tiết lộ quy trình “nuôi” sợi yak khác với các loại len sợi thông thường. “Chúng tôi nhổ và chải kỹ càng từng sợi lông bò yak chứ không cắt bằng máy hay cạo như lông cừu. Một con bò Tây Tạng chỉ được nhổ lấy sợi mỗi năm một lần và thu được khoảng 1 - 1,5 kg. Trong khi len lông cừu có sợi dài hơn và dễ quay hơn thì len yak là loại rất khó quay vì sợi ngắn”, Tsering chia sẻ.
Ngày nay, thu hoạch sợi và dệt len yak vẫn diễn ra hoàn toàn thủ công. Các phụ nữ trong vùng cũng chính là những thợ thủ công lành nghề dệt sợi. Họ thường ngồi trên mặt đất ở bên ngoài lều trại, quấn một mảnh vải quanh eo để giữ cho sợi căng ra quanh khung dệt bằng gỗ thô sơ, là đã có thể dệt nên những tấm vải, khăn choàng hay thảm từ sợi yak quý giá. Mỗi tấm lại có mầu sắc riêng độc nhất, không tấm nào có hoa văn giống nhau.
Năm 2013, nhà nghiên cứu người Đức Catherine Allie đã thực hiện chuyến nghiên cứu kéo dài chín tháng qua vùng đông bắc Ấn Độ và dãy Himalaya với mục tiêu tìm kiếm những người thợ dệt truyền thống đang dệt sợi tự nhiên. Khi khám phá và tìm hiểu kỹ về sợi len bò yak, Catherine đã mong muốn quảng bá sợi yak tới những người tiêu dùng ở thành phố lớn như New Delhi. Theo thời gian, cô lên kế hoạch đưa loại sợi độc đáo này được biết đến nhiều hơn trên thế giới. Catherine đã sáng lập KAL, một thương hiệu sợi dệt tự nhiên tập trung khai thác các sản phẩm thủ công truyền thống ở Ladakh.
“Để sáng tạo các sản phẩm may mặc thời trang và hiện đại hơn, chúng tôi đã phải thử nghiệm và sửa lỗi nhiều lần mới cho ra sản phẩm hoàn thiện. Một cộng đồng người du mục ở Changthang trên dãy Himalaya đang tham gia cùng chúng tôi trong việc gìn giữ sợi len yak”, Catherine cho biết thêm. Nhiều người chăn bò dù sống cuộc sống du mục liên tục di chuyển, nhưng đã luôn giữ lời hứa cung cấp sợi yak cho xưởng dệt. Catherine nhấn mạnh rằng: “Chúng tôi tạo ra việc làm cho những nông dân, thợ kéo sợi, thợ dệt, người du mục, nhà thiết kế người địa phương. Người tiêu dùng chính là những người yêu thích văn hóa hay các nhà sưu tập, người yêu thiên nhiên và tôn trọng môi trường”.
Hàng dệt từ sợi yak thậm chí có thể mặc qua hàng chục năm mà không mất đi vẻ sang trọng cũng như khả năng giữ ấm. Vì chỉ có thể thu hoạch có hạn, nên loại sợi này không thể cung cấp đại trà với số lượng lớn. Tuy nhiên, việc làm hoàn toàn thủ công và tôn trọng tự nhiên, cũng như sự tham gia của cộng đồng địa phương đã khiến các sản phẩm có số lượng hạn chế luôn được đánh giá cao và bán với giá cả xứng đáng công sức lao động.
Ngoài sợi yak, sợi len từ lông cừu ở cao nguyên Changthang cũng rất được ưa chuộng. Những thành phẩm làm từ chất liệu tốt nhất, giữ được đặc tính và kết cấu tự nhiên thường được bày bán tại những cửa hàng sang trọng ở nước ngoài, giúp cho một cộng đồng nhỏ những người du mục ở Changthang duy trì thu nhập và giữ gìn truyền thống của mình.
