Khi cơn nghiện game được "điều hướng" thành trí tuệ
Những tháng ngày niên thiếu, Rokhaya Diagne thường lui tới phòng anh trai mình để vùi đầu vào các trò chơi trực tuyến (game online) hàng giờ, ngày này qua ngày khác. Cuối cùng, mẹ cô phát khùng. "Mẹ bảo tôi đã bị nghiện game", Rokhaya Diagne kể lại. "Mẹ dọa rằng nếu tôi không dừng lại, bà sẽ đưa tôi đến bệnh viện để gặp bác sĩ tâm lý".
Sự can thiệp quyết liệt của mẹ đã có tác dụng. Thay vì ngày đêm ôm máy tính để thăng cấp trong những trò chơi trực tuyến như "Call of Duty", Diagne chuyển hướng năng lượng của mình sang một hoạt động khác cũng liên quan đến máy tính, đó là tìm hiểu về trí tuệ nhân tạo (AI).
Giờ đây, mục tiêu của Diagne là sử dụng AI để giúp thế giới loại trừ bệnh sốt rét vào năm 2030. Để làm được điều đó, cô lập Công ty Afyasense vào năm ngoái. Tập trung vào chăm sóc sức khỏe cộng đồng, Afyasense (được ghép từ "afya", nghĩa là "sức khỏe" trong tiếng Swahili, một ngôn ngữ Đông Phi với "hậu tố" sense, nghĩa là "giác quan" trong tiếng Anh), đang phát triển một ứng dụng phát hiện bệnh sốt rét bằng AI.
Diagne muốn sử dụng AI để cải thiện việc chăm sóc sức khỏe cho người dân châu Phi, một lựa chọn được thôi thúc từ chính những trải nghiệm của bản thân cô. Một loạt căn bệnh thời thơ ấu khiến cô bé Diagne từng trở thành khách quen của hầu hết các bệnh viện ở Dakar, thủ đô Senegal.
Nỗ lực của Diagne cuối cùng cũng gặt hái thành quả. Dự án phát hiện bệnh sốt rét của cô gần đây đã giành được giải thưởng tại hội nghị về AI ở Ghana và giải thưởng quốc gia ở Senegal về tinh thần kinh doanh xã hội, cũng như khoản tài trợ trị giá 8.000 USD.
"Game đã dạy tôi rất nhiều điều. Nó đã cho tôi kỹ năng giải quyết vấn đề. Tôi không hối hận khi chơi những thứ đó", Diagne giờ đã 25 tuổi và đang là sinh viên ngành khoa học máy tính ở Dakar chia sẻ về hành trình từ một "game thủ" trở thành chuyên gia công nghệ như thế.
Chinh phục thử thách
Thật ra, ban đầu Diagne đăng ký học chuyên ngành sinh học tại Ecole Superieure Polytechnique de Dakar, và được thực tập tại Bệnh viện Trung tâm Dakar. Nhưng nhiều ngày xem xét các mẫu trong phòng thí nghiệm đã giúp cô nhận ra loại công việc đó không dành cho mình. "Tôi muốn có nhiều thử thách hơn là sợ hãi vi khuẩn. Tôi muốn sử dụng bộ não của mình cho một việc gì đó thử thách hơn, thay vì chỉ đọc những kết quả mang tính dự đoán mà tôi làm theo một cách thụ động", Diagne kể lại.
Chán nản vì lựa chọn sai lầm, Diagne đã bỏ học và dành một năm để vạch ra những bước đi tiếp theo. Cô nhớ lại điều anh trai từng nói với mình: Hãy theo đuổi những công việc khó vì như thế sẽ ít cạnh tranh hơn. Cuối cùng, cô chọn theo học ngành tin-sinh học của Trường đại học Khoa học và Công nghệ Dakar American (DAUST).
Hiện đã là sinh viên năm cuối, Diagne tham gia chế tạo một thiết bị bay không người lái để nghiên cứu về các loại cá và cỏ biển. Khi đang tìm kiếm thông tin cho dự án, Diagne tình cờ biết được rằng các quan chức y tế toàn cầu đang nỗ lực loại trừ bệnh sốt rét trước khi thập kỷ 30 của thế kỷ 21 kết thúc. Một trong những vấn đề sức khỏe lớn nhất ở Senegal là thiếu các xét nghiệm sốt rét nhanh chóng và đáng tin cậy ở nông thôn. Vì vậy, cô nghĩ, tại sao mình không giúp cải thiện điều đó?
Được trường DAUST hỗ trợ bộ dữ liệu tế bào để đưa vào một công cụ học sâu, huấn luyện nó phát hiện các trường hợp dương tính, Diagne đã phát triển thành công bộ công cụ của mình. Theo đó, người dùng sẽ cắm một kính hiển vi nhỏ được tạo ra bởi máy in 3D vào máy tính xách tay có cài sẵn chương trình AI của cô, và để AI giải quyết phần còn lại. Tất cả đều rẻ, và hoàn toàn có thể triển khai rộng rãi ở các vùng nông thôn.
 |
| Các thanh niên châu Phi đang được tiếp cận với internet và kết nối với thế giới theo cách mà các thế hệ trước không hình dung nổi. Ảnh: The New York Times |
Làn sóng mới của châu Phi
Với lối nói chuyện nhanh, hoạt bát và năng động trong trang phục quần jean xanh, khăn trùm đầu, Diagne là một phần của làn sóng thanh niên mới tại châu Phi - những người có cuộc sống được định hình bởi màn hình và internet. Họ được kết nối với thế giới ở một mức độ mà không thế hệ nào trước đó có thể tưởng tượng được.
Đối với họ, internet đã mang lại sự bổ sung mạnh mẽ cho hệ thống giáo dục lạc hậu, điều mà một số chuyên gia cho rằng đang cản trở khả năng tận dụng lực lượng lao động trẻ của Lục địa Đen. Sự phong phú của các chương trình đào tạo trực tuyến miễn phí, với những bài giảng từ những trường đại học hàng đầu thế giới như Stanford, Oxford hay MIT, đã được lan tỏa khắp châu Phi nhờ inernet, rồi truyền cảm hứng cho những người đam mê công nghệ, gieo mầm ý tưởng cho các công ty khởi nghiệp.
Cũng như nhiều thanh niên trong thời kỳ bùng nổ công nghệ ở châu Phi, những người có niềm tin, mỗi lần gõ lên bàn phím đều có thể tìm ra cách giải quyết những vấn đề lớn nhất của lục địa, Diagne nhận định AI sẽ có vai trò rất lớn trong việc chăm sóc sức khỏe cho người dân châu Phi. Ý tưởng này mang tới hy vọng cho những vùng miền còn thiếu thốn trầm trọng các dịch vụ y tế. Khi dự án phát hiện sốt rét sắp được tung ra thị trường, cô đã biết mình muốn thực hiện điều gì tiếp theo - sử dụng AI để phát hiện tế bào ung thư.
Thách thức sẽ còn lớn hơn. Nhưng Diagne không nản. Bởi cô có chỗ dựa là cộng đồng công nghệ đang phát triển của khu vực Tây Phi. "Những cư dân mạng đã thúc đẩy để tôi có thể bước ra ngoài đó và cho thế giới thấy những gì tôi làm", cô gái 25 tuổi nói, với ánh mắt sáng bừng hy vọng.
(Theo The New York Times, Le360 Afrique, TgCom24).
