Rạch Đầu Sấu có chiều dài hơn 2km, bắt đầu từ sông Cần Thơ, chạy qua hai phường An Bình và Tân An, dọc theo đường Trần Hoàng Na.
Trước đây, con rạch này giữ vai trò quan trọng trong hệ thống thoát nước đô thị, góp phần điều hòa dòng chảy và tạo cảnh quan gắn liền với đời sống cư dân đô thị sông nước. Thậm chí, nhiều người lớn tuổi sống dọc con rạch này cho biết, trước đây, ở đây có nhiều tôm cá và nước có thể tắm được.
Tuy nhiên, từ nhiều năm nay, do tốc độ đô thị hóa nhanh chóng, rạch Đầu Sấu bị ô nhiễm dần. Đến nay, hình ảnh thấy được khi qua đây là một con rạch đang “chết” dần vì ô nhiễm.
Theo ghi nhận của phóng viên Báo Nhân Dân, dọc hai bên bờ rạch, bùn đọng đặc quánh, bốc mùi hôi thối nồng nặc. Trên mặt nước đen ngòm được bao trùm bởi lớp hàng lớp lục bình lẫn rác thải đủ loại, từ túi nilon cho đến hộp xốp, đồ dùng sinh hoạt… Tất cả tạo thành hình ảnh ngột ngạt, ô nhiễm nghiêm trọng.
Bên cạnh đó, ở đây còn xảy ra tình trạng ùn ứ nước, kết hợp nước bẩn từ các cống, rãnh chảy vào khiến lục bình có điều kiện sinh sôi mạnh và rác tích tụ không được thu dọn.
Tình trạng ô nhiễm kéo dài nhiều năm và chưa có biện pháp xử lý hiệu quả khiến cuộc sống người dân hai bên rạch bị đảo lộn. Một số hộ dân cho biết, mùi hôi bốc lên nồng nặc, nhất là vào những ngày nước rút, khiến cuộc sống trở nên ngột ngạt, bức bối.
Người dân ăn uống không ngon, phơi quần áo cũng khó vì ám mùi. Các hộ kinh doanh buôn bán gần rạch cũng rơi vào tình cảnh khó khăn, khách hàng e ngại ghé quán vì mùi hôi và nhiều rác.
Không chỉ gây tác động đến đời sống, ô nhiễm ở rạch Đầu Sấu còn làm giảm mỹ quan đô thị, trở thành điểm nóng môi trường ngay giữa lòng thành phố.
Ngày mưa còn đỡ, chứ những ngày nắng thì chúng tôi ăn không ngon, ngủ không yên vì mùi bốc lên rất kinh khủng. Đêm đến ở đây rất nhiều ruồi muỗi, tiềm ẩn nhiều nguy cơ dịch bệnh. Người lớn sống ở đây lâu quen rồi, tội nhất là mấy đứa nhỏ.
Anh Thái Văn Thảo (trú tại phường Tân An)
Tình cảnh ô nhiễm cũng xảy ra tương tự tại rạch Tham Tướng, có chiều dài hơn 4km, chảy qua địa bàn phường Ninh Kiều. Con rạch này đóng vai trò là tuyến thoát nước chính cho khu vực trung tâm thành phố. Tuy nhiên, có nhiều hạn chế trong việc xử lý rác thải và ý thức không cao của một số hộ dân sống hai bên đã biến con rạch này trở thành điểm nóng ô nhiễm.
Không chỉ rác sinh hoạt, nhiều quán ăn, nhà hàng, thậm chí những chợ cóc, chợ tạm hai bên rạch cũng xả thải trực tiếp xuống dòng nước, làm chất lượng môi trường ngày càng suy giảm.
Vào những ngày mưa lớn, dòng chảy bị ách tắc khiến nước dâng lên, gây ngập cục bộ cho hàng loạt tuyến hẻm gần đó. Mùa nắng tình trạng càng khó chịu hơn, nước tù đọng, mùi bốc lên nồng nặc, kèm theo muỗi và côn trùng sinh sôi, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe cộng đồng. Người dân nhiều lần phản ánh về tình trạng trẻ nhỏ dễ mắc bệnh về da liễu và đường hô hấp khi sống gần khu vực này.
Chính quyền địa phương đã triển khai một số biện pháp như đặt lưới chắn rác, tổ chức lực lượng vớt lục bình, thậm chí lắp đặt camera để giám sát hành vi xả rác. Tuy nhiên, các giải pháp chỉ mang tính tạm thời, chưa xử lý tận gốc tình trạng ô nhiễm.
Tại nhiều kỳ họp hội đồng nhân dân cấp thành phố, cấp quận (cũ), nhiều cử tri đã kiến nghị thành phố cần có kế hoạch nạo vét, đầu tư hệ thống xử lý nước thải đồng bộ và tăng cường xử phạt để khôi phục lại chức năng thoát nước cũng như cải thiện cảnh quan của rạch Tham Tướng.
Chị Nguyễn Kim Liên (trú tại phường Cái Răng) cho biết, do công việc, chị thường xuyên đi qua đoạn đường nằm bên cạnh rạch Tham Tướng. “Mỗi lần chạy xe qua đây đều thấy khó chịu. Dù đã đeo khẩu trang thì mùi hôi vẫn bốc lên xộc vào mũi, nhất là vào buổi trưa nắng gắt. Chưa kể, rác thải nổi lềnh bềnh trên rạch cũng tạo cảm giác nhếch nhác, mất vệ sinh”, chị Liên chia sẻ.
Trước tình hình ô nhiễm tại các con rạch ở Cần Thơ, người dân đã nhiều lần phản ánh đến chính quyền để tìm giải pháp xử lý. Chính quyền địa phương cũng đã có những giải pháp nhằm khắc phục tình trạng này như tăng cường nạo vét định kỳ, duy tu cửa xả, hố ga và xử phạt các hành vi xả rác, lấn chiếm kênh rạch gây cản trở dòng chảy.
Ủy ban nhân dân thành phố cũng yêu cầu ngành chức năng phối hợp khơi thông kênh rạch, tăng cường thu gom, vận chuyển rác thải, đồng thời khuyến khích người dân nâng cao ý thức giữ gìn môi trường.
Tuy nhiên, thực tế cho thấy tình hình ô nhiễm không những chưa cải thiện mà còn có dấu hiệu trầm trọng hơn. Những biện pháp hiện tại chủ yếu mang tính tình thế, chưa giải quyết tận gốc nguồn xả thải trực tiếp ra kênh rạch.
Một số chuyên gia cho rằng, để giải quyết triệt để, thành phố cần triển khai đồng bộ nhiều giải pháp như xây dựng hệ thống thu gom và xử lý nước thải sinh hoạt tập trung; tăng cường kiểm soát, xử phạt các hành vi xả rác bừa bãi; đồng thời khơi thông, nạo vét kênh rạch một cách thường xuyên và lâu dài. Quan trọng hơn, phải nâng cao ý thức cộng đồng, để mỗi người dân cùng góp sức giữ gìn dòng chảy trong lành cho đô thị.
Ô nhiễm tại các con rạch ở Cần Thơ không chỉ là câu chuyện môi trường đơn thuần, mà còn là thước đo cho chất lượng sống của người dân đô thị. Nếu tình trạng này tiếp tục kéo dài, hệ lụy về sức khỏe, cảnh quan và phát triển kinh tế-xã hội sẽ ngày càng nghiêm trọng hơn.
Việc xử lý ô nhiễm không thể chỉ dừng lại ở những biện pháp tạm thời, mà cần một chiến lược đồng bộ, lâu dài, có sự phối hợp chặt chẽ giữa chính quyền, ngành chức năng và cộng đồng để trả lại vẻ trong lành vốn có của những con rạch nơi đô thị sông nước.
