Trong nắng sớm những ngày giữa tháng 8, chúng tôi đến làng biển xã Cà Ná; trên các trục đường giao thông nội xã là hình ảnh san sát những chiếc vỉ phơi cá cơm tươi mới khai thác, vừa cập cảng đưa lên bờ.
Ngư dân nơi đây cho hay, hằng năm, mùa cá cơm tập trung từ tháng 5 đến tháng 9. Năm nay, ngư trường thuận lợi, cho nên tàu của ngư dân luôn đầy ắp cá cơm mỗi khi cập cảng; các lò hấp cá luôn đỏ lửa suốt ngày đêm mới bảo đảm sản xuất.
Tại khu vực neo đậu, ken cứng tàu thuyền của ngư dân cập cảng; cánh bạn thuyền tất bật chuyển từng giỏ cá cơm tươi rói lên bờ cảng, chất lên các xe vận tải đợi sẵn để chở cá đến tận các nhà lò hấp.
Còn tại các lò hấp cá, không khí lao động càng khẩn trương hơn. Khi các xe vận tải chở cá đến nơi, hàng chục công nhân nhanh chóng tiếp nhận từng giỏ cá cơm để sơ chế bằng nước ngọt, ướp muối vừa đủ để giữ độ tươi rồi xếp trải từng lớp cá cơm tươi lên những chiếc vỉ để sẵn rồi nhúng vỉ cá vào nồi nước luôn được đun sôi của lò hấp từ 10-15 phút, thì cá chín vẫn giữ nguyên màu sắc và mùi vị đặc trưng.
Tiếp đó, công nhân đưa những chiếc vỉ cá được hấp chín ra sân phơi để đón nắng và gió biển từ 3-5 giờ; khi nhìn thấy cá trên vỉ đã khô giòn, tỏa mùi vị đặc trưng thơm nức cả làng thì chuyển sang công đoạn đóng gói để chuyển sản phẩm cho khách hàng.
Chị Nguyễn Thị Răng, chủ cơ sở cá hấp Sơn Răng (thôn Lạc Sơn 2, xã Cà Ná) chia sẻ: “Khó nhất trong chuỗi công đoạn chế biến cá hấp là kỹ thuật canh lửa và thời gian hấp. Nếu lửa nhiều quá, cá nhanh chín nhưng sẽ mất mùi vị đặc trưng; lửa ít quá, sẽ làm cá bị nhũn, không giữ được độ thơm. Do đó, người hấp cá phải kiên nhẫn và tinh tế, biết canh lửa vừa tầm để hơi nước trong nồi hấp tỏa đều, đến khi cá chín vẫn còn thấm mùi của biển và khi phơi vẫn óng ánh dưới ánh nắng”.
Tại các lò hấp cá ở Cà Ná chỉ dùng cá cơm tươi vừa khai thác để hấp ngay khi cá còn nguyên độ tươi, không tẩm ướp hóa chất. Bí quyết giữ hương vị là chọn cá cỡ vừa, đều con, xử lý sạch và hấp bằng nước biển lọc, để hương vị biển thấm trọn vào từng thớ cá, thơm lừng.
Bà Trần Thị Loan, Giám đốc Công ty Trách nhiệm hữu hạn Thủy sản khô Gia Bảo (thôn Lạc Nghiệp 1, xã Cà Ná) cho biết: “Mùa vụ năm nay, lượng cá nhiều, công ty không chỉ huy động hơn 200 công nhân làm việc từ tờ mờ sáng đến tối và phải tăng thêm ca ban đêm mới bảo đảm được công suất hấp từ 2-3 tấn cá tươi/ngày. Theo quy trình hấp, cứ 3kg cá tươi sẽ cho ra thành phẩm 1kg cá khô. Nhờ sản phẩm bảo đảm chất lượng, khách hàng ổn định, cho nên doanh thu hằng năm của công ty đạt từ 20-30 tỷ đồng”.
Hoạt động chế biến cá hấp ở Cà Ná đã tạo việc làm, thu nhập ổn định cho hàng trăm lao động tại địa phương và vùng lân cận. Vào mùa vụ, hằng ngày, mỗi cơ sở luôn có từ 30-60 lao động làm việc, thu nhập từ 250.000-400.000 đồng/ngày, có điều kiện trang trải cuộc sống.
Chị Nguyễn Thị Thủy, công nhân Công ty Trách nhiệm hữu hạn Thủy sản khô Gia Bảo bộc bạch: “Để làm công việc này, người lao động phải có sức khỏe tốt, quen với môi trường nóng ẩm và mùi vị đặc trưng của cá hấp. Với mức thu nhập ổn định quanh năm từ 6-8 triệu đồng/tháng, đời sống gia đình tôi cải thiện nhiều”.
Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã Cà Ná Đinh Văn Hòa cho biết: Toàn xã có 665 tàu thuyền khai thác hải sản và 21 cơ sở chế biến cá hấp. Từ đầu năm 2025 đến nay, các cơ sở đã chế biến gần 50.000 tấn cá, chủ yếu là cá cơm và cá nục, góp phần quan trọng vào phát triển kinh tế địa phương, đồng thời gìn giữ bản sắc độc đáo của làng biển.
Nhiều năm qua, sản phẩm cá cơm hấp Cà Ná được thị trường trong nước và ngoài nước tiêu thụ nhiều, đã trở thành thương hiệu riêng của vùng biển này. Cá cơm được đánh bắt ngay vùng biển gần bờ, vùng nước trong, giàu phù du… nên thịt cá cơm vừa béo, vừa chắc, mùi vị đặc trưng rất thơm. Người dân nơi đây coi nguồn hải sản cá cơm là “lộc biển”, bởi loài hải sản này đã đem lại đời sống no ấm cho người dân Cà Ná bao đời nay.
