Giúp nông dân vươn lên làm giàu
Những năm trước đây, vùng đất cát ở phường Văn Hải, tỉnh Ninh Thuận (cũ), nay là phường Ninh Chử, tỉnh Khánh Hòa được coi là “thủ phủ” cây hành tây, tỏi, hành tím nổi tiếng cả nước bởi chất lượng tốt, mang lại thu nhập cao cho nông dân.
Qua nhiều năm, do tình hình biến đổi khí hậu ngày càng gay gắt và thiếu nước tưới… không đủ điều kiện để tiếp tục trồng hành, tỏi; nông dân đã chuyển sang trồng một số loài cây ngắn ngày khác như: ớt, rau xanh các loại… Tuy nhiên, do năng suất thấp cho nên nhiều hộ đã ngừng sản xuất, bỏ đất trống.
Năm 2005, tỉnh Ninh Thuận (cũ) đưa ra chủ trương khôi phục sản xuất tại các vùng đất thiếu nước tưới bằng cách đẩy mạnh chuyển đổi cơ cấu cây trồng, kết hợp áp dụng kỹ thuật tưới tiết kiệm nước.
Các cấp, các ngành tập trung hướng dẫn nông dân chọn giống cây phù hợp với khí hậu, thổ nhưỡng của từng vùng, ưu tiên chọn những giống cây chịu hạn tốt, có giá trị kinh tế ổn định để sản xuất, nhằm giúp nông dân từng bước xóa đói, giảm nghèo.
Người dân nơi đây đã chọn một số loài cây trồng để thí điểm và nhận thấy cây nha đam rất thích hợp để sản xuất trên những vùng đất cát. Ban đầu, mỗi hộ trồng từ 1 đến 2 sào (1.000-2.000m2) và sau vài lần thu hoạch, nhận thấy cây nha đam đem lại thu nhập cao hơn nhiều so với những cây trồng ngắn ngày trên cùng diện tích, nên bà con tiếp tục mở rộng vùng trồng.
Từ đó đến nay, vùng đất cát ven biển phường Ninh Chử; phường Phan Rang; vùng đất ven đồi núi xã Mỹ Sơn… trở thành nơi trồng nhiều nha đam và được coi là cây xóa đói, giảm nghèo bền vững, giúp nông dân vươn lên làm giàu.
Phường Ninh Chử, địa phương có cánh đồng rộng lớn được ví là “vùng dân cư nông nghiệp xanh”, nơi nhiều năm nông dân nỗ lực sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP, nói không với thuốc bảo vệ thực vật, nay đã có cuộc sống no ấm từ cây nha đam.
Nhiều hộ gia đình trước đây trồng từ 3-5 sào cây ớt, rau xanh không đem lại hiệu quả, kể từ năm 2017 đến nay, chuyển sang trồng nha đam trên cùng diện tích đất, mỗi năm thu nhập hàng trăm triệu đồng, vươn lên khấm khá.
Bí thư Đảng ủy phường Ninh Chử Vũ Ngọc Đương cho biết: “Toàn phường có 10.398 hộ/39.000 nhân khẩu; nhờ nguồn thu nhập từ cây nha đam, cho nên tỷ lệ hộ nghèo đã giảm nhiều qua mỗi năm. Đến nay, có gần 300 hộ canh tác hơn 80ha, chiếm khoảng 65% tổng diện tích trồng nha đam tại khu vực phía nam tỉnh Khánh Hòa. Mỗi năm, địa phương cung cấp cho thị trường hàng nghìn tấn nguyên liệu để chế biến các sản phẩm có giá trị dinh dưỡng như: thạch nha đam, sữa chua nha đam,…”.
Tạo đòn bẩy phát triển bền vững
Dấu mốc quan trọng của chuỗi liên kết nha đam tại tỉnh Khánh Hòa, là sự ra đời của một nhà máy chế biến nha đam lớn nhất cả nước.
Nhà máy này đã tiên phong ứng dụng công nghệ cao trong sản xuất gắn với công nghiệp chế biến, xuất khẩu bằng dây chuyền và công nghệ sản xuất hiện đại đạt chuẩn quốc tế FSSC 22000 do Công ty cổ phần thực phẩm Cánh Đồng Việt (VietFarm) đầu tư tại Khu công nghiệp Thành Hải, đi vào hoạt động từ năm 2014.
Đến nay, nhà máy đã liên kết với hơn 500 hộ dân, hình thành vùng nguyên liệu hơn 200ha đạt chứng nhận VietGAP, GlobalGAP, tạo nền tảng quan trọng để mở rộng thị trường xuất khẩu và nâng cao giá trị cây nha đam Việt. Các sản phẩm nha đam của VietFarm đã có mặt tại hơn 20 quốc gia trên thế giới.
Đại diện VietFarm cho biết, doanh nghiệp không chỉ bao tiêu toàn bộ sản lượng nguyên liệu, mà còn chủ động cung cấp giống cấy mô, hỗ trợ vốn và chuyển giao kỹ thuật, đồng thời phối hợp Sở Nông nghiệp và Môi trường cùng Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh triển khai nhiều đề tài nghiên cứu chuyên sâu, nhằm nâng cao chất lượng giống và sản phẩm nha đam.
Các đơn vị này hướng đến mục tiêu mở rộng vùng nguyên liệu lên 1.000ha, ưu tiên đầu tư tại các khu vực vùng sâu, vùng xa, nơi có đồng bào dân tộc thiểu số sinh sống để vừa phát triển cây trồng phù hợp khí hậu, đất đai, vừa tạo thêm sinh kế cho người dân.
Gắn bó hơn 20 năm với cây nha đam, bà Trương Thị Phượng, người dân phường Phan Rang cho biết: “Trước đây, thị trường tiêu thụ hoàn toàn phụ thuộc vào thương lái, thường bị ép giá, cho nên thu nhập không ổn định. Kể từ khi tham gia mô hình liên kết với doanh nghiệp, tôi yên tâm sản xuất ổn định trên diện tích 5 sào, đồng thời vận động các hộ lân cận cùng trồng nha đam, hình thành tổ liên kết cung ứng nguyên liệu cho nhà máy chế biến. Đến nay, tổ liên kết đã mở rộng lên hơn 8ha, sản lượng thu hoạch mỗi tháng đạt từ 250 đến 300 tấn lá nha đam, đem lại thu nhập khá, nhiều thành viên đã vươn lên làm giàu”.
Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Khánh Hòa Trịnh Minh Hoàng cho biết, mô hình liên kết sản xuất cây nha đam tại khu vực phía nam của tỉnh đem lại hiệu quả thiết thực.
Thời gian tới, Khánh Hòa sẽ mở rộng diện tích nhiều hơn trên các vùng đất có những điều kiện tương đồng. Cùng với đó, chỉ đạo các cấp, các ngành có chức năng liên quan tiếp tục đẩy mạnh hoạt động liên kết đầu tư sản xuất, tiêu thụ sản phẩm giữa doanh nghiệp, hợp tác xã với nông dân theo mục tiêu sản xuất sạch, giúp nông dân tại các vùng nông thôn tăng cao thu nhập, nâng cao đời sống, vươn lên làm giàu khi tích cực “biến” những vùng đất khô hạn thành “vùng dân cư nông nghiệp xanh”.
