Tiến sĩ, bác sĩ chuyên khoa II Kiều Xuân Thy, Phó Trưởng Cơ sở 3, Bệnh viện Đại học Y Dược Thành phố Hồ Chí Minh cho biết, gout từng được coi là bệnh của người lớn tuổi, đặc biệt là nam giới trung niên. Tuy nhiên, trong những năm gần đây, tỷ lệ người trẻ bị gout, đặc biệt là ở độ tuổi từ 25 đến 40, đang ngày càng gia tăng.
Bác sĩ chỉ ra nguyên nhân mắc gout sớm
Gout là một trong những bệnh lý rối loạn chuyển hóa phổ biến, đặc trưng bởi tình trạng tăng acid uric trong máu, dẫn đến sự lắng đọng tinh thể urat tại khớp. Cơn gout cấp là biểu hiện điển hình với các đợt đau khớp dữ dội, sưng nóng đỏ tại một hoặc nhiều khớp, thường xảy ra đột ngột, nhất là vào ban đêm.
Tiến sĩ, bác sĩ chuyên khoa II Kiều Xuân Thy cho biết, một trong những nguyên nhân chính khiến người trẻ dễ mắc gout là do lối sống hiện đại thiếu lành mạnh. Thói quen ăn nhiều thịt đỏ, hải sản, sử dụng rượu bia, nước ngọt có gas và đồ ăn nhanh giàu purin là yếu tố hàng đầu thúc đẩy sự gia tăng acid uric máu.
Không giống như thế hệ trước có lối sống đơn giản, người trẻ hiện nay thường xuyên tiếp xúc với thực phẩm công nghiệp và thói quen tiệc tùng, dẫn đến sự rối loạn chuyển hóa sớm hơn.
Bên cạnh đó, tình trạng lười vận động và thừa cân cũng góp phần gia tăng nguy cơ gout ở người trẻ. Khi ít vận động, chức năng chuyển hóa và đào thải acid uric qua thận giảm sút. Với thói quen ngồi lâu, stress kéo dài và giấc ngủ không bảo đảm, toàn bộ hệ thống chuyển hóa của cơ thể bị rối loạn. Gout không chỉ còn là hệ quả của tuổi tác mà trở thành biểu hiện của một hệ lụy do lối sống công nghiệp hóa.
Y học hiện đại đã ghi nhận rằng khoảng 10–15% người mắc gout có yếu tố di truyền về rối loạn chuyển hóa purin. Tuy nhiên, yếu tố di truyền thường chỉ đóng vai trò nền tảng, chính chế độ ăn và môi trường sống mới là yếu tố kích hoạt cơn bệnh.
"Trong nhiều trường hợp, người trẻ chủ quan không đi kiểm tra sức khỏe định kỳ, không để ý đến những biểu hiện như đau ngón chân cái, sưng khớp nhẹ, cho đến khi cơn gout cấp xảy ra với biểu hiện nghiêm trọng mới phát hiện bệnh đã tiến triển", Tiến sĩ, bác sĩ chuyên khoa II Kiều Xuân Thy cho biết.
Theo Y học cổ truyền, gout tương ứng với chứng thống phong, hình thành do thấp nhiệt tích tụ, đàm trọc ứ trệ và khí huyết không lưu thông tại các khớp. Ở người trẻ, sự mất cân bằng giữa chính khí và tà khí lại càng dễ xảy ra khi cơ thể chưa đủ vững vàng, lại bị tác động thường xuyên bởi rượu, thức khuya, lao lực và ăn uống thất thường. Khí huyết bị tổn thương dẫn đến khớp không được nuôi dưỡng đầy đủ, thấp nhiệt ứ lại tại khớp gây sưng đau.
Đáng chú ý, cơn đau do gout ở người trẻ thường dễ tái phát, tiến triển nhanh và có xu hướng tổn thương sớm đến thận nếu không kiểm soát tốt acid uric. Không ít trường hợp chỉ mới ở tuổi 30 nhưng đã xuất hiện hạt tophi quanh khớp, biến dạng khớp hoặc sỏi thận do urat.
Tuân thủ điều trị, có lối sống khoa học để kiểm soát bệnh
Việc nhận diện sớm nguy cơ, thay đổi lối sống và tiếp cận điều trị đúng cách là chìa khóa để người trẻ thoát khỏi vòng xoáy đau đớn và tổn thương khớp do gout gây ra.
Theo bác sĩ Xuân Thy, để ngăn ngừa tái phát cơn gout cấp, điều đầu tiên người bệnh cần làm là kiểm soát tốt nồng độ acid uric trong máu. Mục tiêu điều trị thường là duy trì acid uric dưới 6 mg/dL hoặc thấp hơn ở những bệnh nhân đã có hạt tophi.
Việc sử dụng thuốc hạ acid uric cần tuân thủ đúng chỉ định của bác sĩ chuyên khoa. Không nên tự ý tăng liều hoặc ngưng thuốc đột ngột, vì điều này có thể làm khởi phát cơn gout mới.
Chế độ ăn uống đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát và phòng bệnh. Người bệnh nên hạn chế các thực phẩm giàu purin như nội tạng động vật, thịt đỏ, hải sản, đặc biệt là cá mòi, cá cơm.
Ngoài ra, cần tránh rượu bia và các loại nước ngọt có đường fructose vì đây là các yếu tố làm tăng sản xuất acid uric. Ngược lại, nên tăng cường rau xanh, trái cây tươi, sản phẩm từ sữa ít béo và uống đủ nước mỗi ngày (khoảng 2–3 lít) để tăng đào thải acid uric qua thận.
Việc duy trì cân nặng hợp lý cũng giúp giảm đáng kể nguy cơ bùng phát cơn gout cấp. Béo phì không chỉ làm tăng sản xuất acid uric mà còn làm giảm khả năng thải trừ của thận. Giảm cân cần được thực hiện từ từ và đúng cách, không nên nhịn ăn hay áp dụng chế độ kiêng khem quá mức vì điều này có thể gây rối loạn chuyển hóa và kích hoạt cơn gout.
Ngoài ra, người bệnh cần tránh các yếu tố dễ khởi phát cơn gout như căng thẳng kéo dài, chấn thương, sử dụng thuốc lợi tiểu không có chỉ định, hoặc ăn uống không điều độ. Các bệnh lý nội khoa kèm theo như tăng huyết áp, đái tháo đường và rối loạn lipid máu cũng cần được điều trị ổn định vì chúng làm nặng thêm tình trạng gout và tăng nguy cơ biến chứng.
Theo bác sĩ, một số bài thuốc cổ truyền có thể được sử dụng nhằm thanh nhiệt trừ thấp, hoạt huyết như bài thuốc từ rễ cỏ xước, tỳ giải, ngưu tất, ý dĩ... Tuy nhiên, cần được chỉ định bởi thầy thuốc y học cổ truyền có chuyên môn, không nên tự ý dùng các bài thuốc truyền miệng.
Việc theo dõi định kỳ với bác sĩ là cần thiết để đánh giá hiệu quả điều trị, kiểm tra acid uric máu và điều chỉnh thuốc phù hợp. Nếu được kiểm soát tốt, người bệnh có thể sống khỏe mạnh, hạn chế tối đa cơn gout cấp tái phát và tránh được những tổn thương mạn tính tại khớp và thận.
"Gout không phải là căn bệnh nan y nếu người bệnh chủ động trong việc điều chỉnh lối sống, tuân thủ điều trị và theo dõi thường xuyên. Một lối sống khoa học, chế độ ăn hợp lý và sự đồng hành cùng bác sĩ là chìa khóa giúp phòng ngừa hiệu quả các đợt tấn công của gout cấp, bảo vệ sức khỏe lâu dài cho người bệnh", bác sĩ Xuân Thy khuyến cáo.
