“Chúng ta đang thiếu những nhà văn tâm huyết để viết về những nhân vật, câu chuyện thời “đêm trước Đổi mới”, về những người như Bí thư Kim Ngọc (Vĩnh Phúc) chẳng hạn. Chúng ta đã hiểu đúng về ông ấy hay chưa? Theo tôi, cần phải có những người như Lưu Quang Vũ mới giải quyết được những vấn đề đó. Thậm chí, cần phải có những người khai thác những góc khuất phía sau những người cộng sản đã dấn thân đi đầu trong thay đổi mô hình lưu thông phân phối, sản xuất, từ sự thúc ép của cuộc sống như Bí thư Thành ủy Thành phố Hồ Chí Minh Võ Văn Kiệt. Vì thế, chúng ta chưa thể nhìn thấy hết, hiểu hết được bản chất những sự việc đó. Đó là điều tôi thấy rất đáng tiếc. Mà đã mấy chục năm trôi qua rồi. Thế nên, câu chuyện của những tháng ngày trước và trong đổi mới hiện vẫn còn hết sức mờ nhạt” - PGS, TS Hà Minh Hồng, Phó Chủ tịch Hội Khoa học lịch sử Thành phố Hồ Chí Minh, trầm ngâm nhắc đi nhắc lại câu nói đó, khi tôi tìm đến ông để hỏi về những nghiên cứu giai đoạn lịch sử sau giải phóng ở thành phố mang tên Bác.
Đó có lẽ cũng là nỗi trăn trở của nhiều người làm văn hóa, sáng tạo văn học nghệ thuật. Trở đi trở lại, suốt mấy chục năm qua, đã có nhiều cuộc hội thảo về chủ đề sáng tạo hình tượng người chiến sĩ cộng sản trong văn học nghệ thuật được tổ chức, đề cập lĩnh vực rộng cho đến từng chuyên ngành như văn học, sân khấu, mỹ thuật… Cụm từ “hình tượng người chiến sĩ cộng sản”- vốn mang chứa ý nghĩa tượng trưng cho tình thần tận hiến vì lý tưởng nhân văn cao cả, vì nước, vì dân, trong những giai đoạn gần đây có phần bị khuôn hẹp, gắn nhiều với hình ảnh người chiến sĩ trong những cuộc kháng chiến vĩ đại của dân tộc. Điều đó, phần nào làm hạn chế nhận thức xã hội, và hạn chế sức lan tỏa của những con người đang nhiệt thành dấn thân vì cộng đồng trong đời sống hiện đại.
