Tiêu điểm & Dư luận

Giá vàng thế giới lên cao do nhiều yếu tố, như kỳ vọng gia tăng về việc Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED) cắt giảm lãi suất, hoạt động mua vào của các ngân hàng trung ương tăng lên, cũng như bất ổn trên thị trường tài chính và rủi ro địa-chính trị leo thang. Đáng chú ý, giá vàng duy trì đà tăng trong bối cảnh FED thắt chặt chính sách tiền tệ và đồng USD mạnh lên.

“Đại gia” công nghệ Apple lần đầu bị Liên minh châu Âu (EU) phạt 1,8 tỷ euro (1,95 tỷ USD) vì vi phạm Luật Chống độc quyền của khối này. Đây là cú đòn pháp lý mới nhất mà EU nhắm vào một tập đoàn công nghệ lớn của Mỹ sau một loạt vụ lùm xùm gần đây.

Trước những thiệt hại nghiêm trọng do bất ổn ở Biển Đỏ, Các Tiểu vương quốc Arab Thống nhất (UAE) kêu gọi cộng đồng quốc tế sớm thiết lập các tuyến thương mại mới, đẩy mạnh đầu tư cho hoạt động logistics cũng như bảo đảm chuỗi cung ứng ổn định.

Israel đã chấp nhận một lệnh ngừng bắn, cam kết tạo điều kiện cho người Palestine sơ tán khỏi Rafah trước khi tăng cường các cuộc tấn công thành phố này. Quyết định trên của Tel Aviv được đưa ra trong bối cảnh các quốc gia Arab như Ai Cập, Qatar cùng các nước phương Tây như Mỹ và Pháp vẫn đang nỗ lực thúc đẩy các cuộc đàm phán giữa Israel và Phong trào Hồi giáo Hamas.

Ngày 24/2 ghi nhận cuộc xung đột Nga - Ukraine bước sang năm thứ ba. Giao tranh thời gian qua đã khiến hàng nghìn người thương vong, hàng triệu người phải rời bỏ nhà cửa đi lánh nạn và rất nhiều cơ sở hạ tầng như trường học, bệnh viện bị hư hại. Trong khi đó, các biện pháp trừng phạt giữa Nga và phương Tây ngày càng leo thang.

Ngày 20/2, lực lượng Houthi ở Yemen tuyên bố đã tiến hành vụ tấn công bằng tên lửa nhằm vào một tàu Israel ở vịnh Aden, gần Biển Đỏ. Động thái quân sự này của Houthi càng khiến cuộc khủng hoảng an ninh leo thang trên Biển Đỏ, tiếp tục gây ùn tắc tuyến vận tải hàng hải huyết mạch của thế giới.

Ủy ban Tư pháp Thượng viện Mỹ vừa tiến hành phiên chất vấn các Tổng Giám đốc điều hành (CEO) của Meta, TikTok, X, Discord và Snap về vấn đề an toàn đối với trẻ em trên mạng xã hội. Phiên chất vấn diễn ra trong bối cảnh trí tuệ nhân tạo (AI) đang tạo ra các nội dung trực tuyến liên quan lạm dụng tình dục trẻ em.

Trong bối cảnh cuộc bầu cử Nghị viện châu Âu (EP) đang tới gần, các cuộc biểu tình liên tiếp của nông dân diễn ra ở Đức, Pháp, Bỉ, Ba Lan, Romania và Hà Lan đang gây sức ép lên các nghị sĩ của Liên minh châu Âu (EU). Chính phủ Pháp kêu gọi EP sớm quyết định sửa đổi Luật Phục hồi thiên nhiên để có thể hỗ trợ nông dân trong khối.

Ngày 27/1, Iraq và Mỹ đã tổ chức vòng đàm phán đầu tiên về tương lai của quân đội Mỹ và các nước khác ở nước này. Baghdad kỳ vọng các cuộc thảo luận sẽ dẫn đến lộ trình giảm sự hiện diện của quân đội nước ngoài tại Iraq. Tuy nhiên, lộ trình rút quân của Mỹ sẽ còn diễn ra lâu dài do Washington còn những quan ngại về an ninh trong khu vực.

Trong bối cảnh căng thẳng gia tăng ở Biển Đỏ do các cuộc tấn công của lực lượng Houthi tại Yemen, Tổ chức xếp hạng tín nhiệm Fitch cho hay các nền kinh tế Nam Á sẽ bị ảnh hưởng nặng nề nhất. Cuộc khủng hoảng đã gây ra những biến động lớn về vận tải đường biển, làm dấy lên lo ngại về lạm phát trên toàn thế giới và suy giảm thương mại toàn cầu.

Quốc hội Đức vừa thông qua dự luật cải cách mang tính bước ngoặt đối với vấn đề nhập cư nhằm thu hút thêm lực lượng lao động vào cơ cấu kinh tế-xã hội. Động thái này sẽ tạo điều kiện dễ dàng hơn cho quy chế hai quốc tịch cũng như việc nhập tịch Đức đối với các công dân ngoài Liên minh châu Âu (EU).

Xây dựng lại lòng tin là chủ đề nổi bật tại Hội nghị thường niên lần thứ 54 của Diễn đàn Kinh tế thế giới (WEF), diễn ra tại Davos (Thụy Sĩ), từ ngày 15 đến 19/1/2024. Các nhà lãnh đạo chính trị, cùng giới chuyên gia, doanh nghiệp bàn về hợp tác giải quyết thách thức toàn cầu, như tăng trưởng kinh tế, hành động khí hậu, an ninh năng lượng, quản trị công nghệ và phát triển con người.

Liên hợp quốc (LHQ) cảnh báo, do ảnh hưởng của hiện tượng khí hậu El Nino, nhiệt độ trung bình trong năm 2024 có thể cao hơn so mức kỷ lục năm 2023. Trong khi đó, Tổ chức Khí tượng thế giới (WMO) thuộc LHQ kêu gọi hỗ trợ các quốc gia dễ bị tổn thương nhất đối phó với biến đổi khí hậu và các hiện tượng thời tiết cực đoan.

Thủ tướng Pháp Elisabeth Borne từ chức trong bối cảnh Tổng thống Emmanuel Macron đang tìm cách tạo động lực mới cho nhiệm kỳ thứ hai của ông trước thềm cuộc bầu cử Nghị viện châu Âu và Thế vận hội Paris vào mùa hè tới. Ngay sau đó, Tổng thống Pháp đã bổ nhiệm vị thủ tướng mới trẻ nhất lịch sử “đất nước hình lục lăng”.

Xung đột có khả năng lan rộng tại Trung Đông sau vụ tấn công đẫm máu tại Iran mới đây, giữa lúc giao tranh giữa Phong trào Hồi giáo Hamas và Israel ở dải Gaza vẫn chưa có dấu hiệu hạ nhiệt. Căng thẳng trên Biển Đỏ cũng như giữa Israel và lực lượng Hezbollah tại Lebanon cũng là những yếu tố gây nhiều rủi ro an ninh cho khu vực.

Theo các kế hoạch bầu cử đã được xác nhận, năm 2024 sẽ là năm có nhiều cuộc bầu cử nhất từ trước tới nay, tạo ra thay đổi lớn trong đời sống chính trị và kinh tế các nước. Giới quan sát cũng cho rằng, những bước ngoặt thay đổi tiềm ẩn rủi ro đối với bức tranh kinh tế thế giới và tiến trình hợp tác quốc tế, trong bối cảnh thách thức toàn cầu ngày càng lớn.

Được cho là năm nóng nhất trong lịch sử, năm 2023 cũng chứng kiến các cuộc đua tranh gay gắt, từ chạy đua phát triển trí tuệ nhân tạo (AI), cuộc đua trên vũ trụ, đến cạnh tranh chiến lược, tranh giành không gian ảnh hưởng và cả cuộc đua nâng lãi suất. Trong khi đó, hành động vì khí hậu lại không tăng tốc, dù trong bối cảnh thảm họa thiên nhiên gây thương vong, thiệt hại nặng nề.

Khoảng 6.000 người di cư từ Mexico đã đi bộ hơn 14 km tiến về biên giới nước Mỹ với hy vọng được phép nhập cảnh. Cảnh tượng này phản ánh vấn đề gây đau đầu nhất của giới chức Mỹ - Mexico hiện nay, đó là tình trạng bất ổn an ninh biên giới.

Trước tình trạng báo động an ninh, Mỹ và các đối tác đã thiết lập liên minh an ninh gồm 10 quốc gia và khởi động chiến dịch bảo đảm an toàn cho hoạt động vận tải hàng hóa trên Biển Đỏ và Vịnh Aden. Động thái được khẩn cấp đưa ra sau một loạt vụ tấn công, bắt cóc tàu chở hàng đi qua các tuyến hàng hải huyết mạch này và được cho là do lực lượng Houthi ở Yemen thực hiện.

Ngày 18/12 vừa qua, Liên minh châu Âu (EU) và Kenya đã ký thỏa thuận thương mại tự do (FTA) nhằm tạo thuận lợi cho hàng hóa lưu thông giữa hai thị trường. Đây là thỏa thuận thương mại lớn đầu tiên giữa EU và một quốc gia châu Phi kể từ năm 2016, tạo đà để EU thâm nhập sâu hơn vào thị trường giàu tiềm năng của “lục địa đen”.

Xung đột giữa Israel và phong trào Hồi giáo Hamas bùng phát ngày 7/10 vừa qua không chỉ gây tổn thất lớn về người và tài sản, mà còn tác động xấu đến kinh tế của Palestine và Israel. Xung đột cũng gây ra một cuộc khủng hoảng nhân đạo nghiêm trọng tại dải đất này.

Ngày 13/12, các nước tham dự Hội nghị lần thứ 28 các bên tham gia Công ước khung của Liên hợp quốc (LHQ) về biến đổi khí hậu (COP28) tại Dubai, Các Tiểu vương quốc Arab thống nhất (UAE), đã thông qua một dự thảo thỏa thuận cuối cùng, trong đó lần đầu kêu gọi thế giới tiến tới từ bỏ nhiên liệu hóa thạch.

Thỏa thuận thương mại tự do (FTA) giữa Khối thị trường chung Nam Mỹ (MERCOSUR) và Liên minh châu Âu (EU) một lần nữa “lỡ hẹn”, khi không được ký kết như kỳ vọng tại Hội nghị cấp cao MERCOSUR tuần trước. Hai bên thừa nhận còn trở ngại khi tuyên bố tiếp tục thảo luận mang tính xây dựng hướng tới thỏa thuận cuối cùng.

Giới chức Pháp và Đức đang áp dụng các biện pháp an ninh tăng cường khi những ngày vừa qua đã xảy ra hàng loạt vụ tấn công mang động cơ khủng bố ở hai quốc gia này. Càng gần đến hai dịp nghỉ lễ quan trọng là Giáng sinh và năm mới, an ninh trên toàn châu Âu cũng được siết chặt nhằm ngăn chặn những âm mưu tấn công của các tổ chức cực đoan.

Hàng loạt cam kết đã được đưa ra tại Hội nghị lần thứ 28 các bên tham gia Công ước khung của LHQ về biến đổi khí hậu (COP28) vừa diễn ra tại Các Tiểu vương quốc Arab Thống nhất (UAE). Việc loại bỏ trợ cấp nhiên liệu hóa thạch, lồng sản xuất lương thực vào kế hoạch giảm khí thải, tăng gấp ba lần sản lượng năng lượng tái tạo…, là những biện pháp thiết thực để mang lại bầu không khí sạch cho một hành tinh xanh.

Ngày 27/11, Diễn đàn quốc tế Dakar về hòa bình và an ninh ở châu Phi lần thứ 9 đã khai mạc tại thị trấn Diamniadio, gần Thủ đô Dakar của Sénégal, với sự có mặt của Tổng thống Sénégal Macky Sall và người đồng cấp Mauritania, ông Mohamed Ould Ghazouani. An ninh khu vực là một trong mục tiêu chính của diễn đàn lần này.

Cuối tuần qua, Tổng thống Hàn Quốc Yoon Suk Yeol và Tổng thống Pháp Emmanuel Macron đã tiến hành cuộc gặp cấp cao, trong đó nhất trí tăng cường hợp tác trong nhiều lĩnh vực, đặc biệt là công nghệ tiên tiến và đối phó biến đổi khí hậu. Trước đó, nhà lãnh đạo Hàn Quốc đã tới Anh trong khuôn khổ chuyến công du châu Âu chiến lược kéo dài một tuần.

Hội nghị cấp cao An ninh lương thực toàn cầu diễn ra trong bối cảnh nạn đói và tình trạng suy dinh dưỡng đáng báo động đối với trẻ em trên thế giới, nhất là tại những khu vực có xung đột. Chủ trì hội nghị, Anh muốn đưa vấn đề an ninh lương thực trở lại tâm điểm của nỗ lực toàn cầu, với các sáng kiến và dự án nhằm đạt được các Mục tiêu phát triển bền vững (SDG).

Hội nghị quốc tế lần thứ 14 của các nhà kinh tế về các vấn đề toàn cầu hóa và phát triển đã bế mạc ngày 17/11 vừa qua tại Thủ đô La Habana của Cuba, với việc thông qua một tuyên bố kêu gọi hình thành một trật tự kinh tế quốc tế mới dựa trên công bằng và bình đẳng.

Hội nghị các nhà lãnh đạo của Diễn đàn Hợp tác kinh tế châu Á - Thái Bình Dương (APEC) năm 2023 diễn ra tại thành phố San Francisco đúng dịp tròn 30 năm cuộc gặp cấp cao APEC đầu tiên được tổ chức. Trong lần thứ ba đăng cai hội nghị, Mỹ đặt mục tiêu tăng cường kết nối và đổi mới, thúc đẩy chính sách kinh tế tự do, công bằng và cởi mở, mang lại lợi ích cho tất cả người dân trong khu vực.