Hoàn tất điều tra
Ngày 27-11 vừa qua, trong bài phát biểu trước HĐBA LHQ, ông Karim Asad Ahmad Khan, Cố vấn đặc biệt LHQ và là người đứng đầu UNITAD, nhóm phụ trách điều tra tội ác của IS cho biết, nhóm đã bắt đầu thực hiện nhiệm vụ khoảng một năm qua nhằm điều tra tội ác của các phần tử khủng bố kể từ năm 2014. Ông Khan cho biết, đã gặp gỡ các trưởng tộc, gia đình nạn nhân và nhiều nạn nhân suốt dọc miền bắc Iraq, lắng nghe câu chuyện của họ để thật sự hiểu được mức độ tội ác của IS. Bất chấp những điều kinh khủng đã phải trải qua, các nạn nhân sống sót vẫn cố gắng nhớ lại để giúp UNITAD có được những thông tin sát thực nhất phục vụ công tác điều tra.
Theo đó, tất cả các cộng đồng người Shabak, Kaka’I, Shi’ite, Sunny, Cơ đốc, Turkmen và Yazidi đều đã phải chịu đựng những hành động tàn ác vô nhân tính của IS. “Chỉ tính riêng cộng đồng Yazidi, chúng tôi đã xác định được hơn 160 phần tử IS gây ra các vụ thảm sát chống lại tộc người này, những người mà IS gọi là “những kẻ tôn sùng ma quỷ”, ông Khan cho biết. Trước đó, năm 2016, các chuyên gia của LHQ đã cảnh báo, IS đang phạm tội diệt chủng đối với người Yazidi ở Syria và Iraq để tiêu diệt cộng đồng tôn giáo thiểu số thông qua các vụ giết người, nô lệ tình dục và các tội ác khác.
Theo ông Khan, Nadia Murad - người được trao Giải Nobel Hòa bình năm 2018 vì những nỗ lực chấm dứt sử dụng bạo lực tình dục, và luật sư nhân quyền Amal Clooney đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy tiến hành điều tra của UNITAD. Trong đó, Murad là một phụ nữ Yazidi bị các chiến binh IS bắt làm nô lệ và cưỡng hiếp năm 2014.
Hiện, việc thu thập bằng chứng của UNITAD cơ bản đã hoàn thành, đồng thời nhóm điều tra cũng đã lấy nhiều lời khai và tiến hành các chiến dịch truyền thông trên mạng xã hội nhằm thu thập thông tin về những đối tượng tình nghi là phiến quân IS, nhận hàng nghìn phản hồi và tiến hành xác định danh tính những người đã mất ở các ngôi mộ tập thể thông qua công nghệ ADN. “Chính sự can đảm của những nạn nhân sống sót, dám đứng ra kể lại những gì đã trải qua, khiến nhóm điều tra thấy cần phải đẩy nhanh tiến độ công việc của mình. Quan tâm hàng đầu của UNITAD trong quá trình tiến hành điều tra là những gì mà các nạn nhân sống sót và gia đình của họ đã gặp phải”, ông Khan khẳng định.
IS khi chưa bị tiêu diệt đã gây ra nhiều tội ác kinh hoàng tại Iraq và Syria. Ảnh: THE NATIONAL
Thiệt hại nặng nề
Theo Reuters, kể từ khi Abu Bakr al-Baghdadi, thủ lĩnh tối cao được cho là vừa bị tiêu diệt tuyên bố thành lập cái gọi là “Vương quốc Hồi giáo” vào tháng 6-2014 tại đền thờ ở Mosul (Iraq), IS đã gieo rắc sự sợ hãi, khiếp đảm cho người dân trên toàn thế giới. IS đã thảm sát hàng nghìn dân thường, nhiều phụ nữ và trẻ em bị bán, bị trao đổi như hàng hóa và bị biến thành nô lệ tình dục. Không chỉ vậy, IS cũng phá hủy vô số công trình kiến trúc, di tích lịch sử - tôn giáo mang tính biểu tượng, trong đó có đền thờ Bel và Baalshamin ở Palmyra (Syria), các thành phố của người Assyria ở Hatra và Nimrud (Iraq). Nhiều nhà thờ Thiên chúa giáo và thánh đường cổ, các giáo đường và lăng mộ của người Shi’ite cũng bị tổ chức này phá hoại.
Sau khi chiếm được nhiều thành phố và mở rộng lãnh thổ, IS đã áp đặt những Luật Hồi giáo Sharia hà khắc, tàn sát những người khác đạo, cấm âm nhạc, uống rượu, hút thuốc và buộc tín đồ phải cầu nguyện năm lần mỗi ngày theo Luật Sharia. IS cũng áp dụng hình phạt tàn bạo cho những người không tuân thủ các luật lệ này.
Ước tính, những thiệt hại do IS gây ra trong những năm qua là vô cùng lớn. Năm 2017, Thủ tướng Iraq khi đó là ông Haider al-Abadi cho biết, thiệt hại về kinh tế và cơ sở hạ tầng trong những năm IS chiếm đóng Iraq lên đến hơn 100 tỷ USD. Trong khi đó, tại Syria, theo một ủy ban của LHQ, ước tính những thiệt hại cũng lên tới gần 200 tỷ USD. Đó mới chỉ tính giá trị về các thiệt hại vật chất chứ chưa gồm “những thiệt hại liên quan con người, số liệu thống kê từ số người thiệt mạng hay mất các khả năng lao động, làm việc do phải đi lánh nạn, vốn được coi là những nhân tố quan trọng nhất của nền kinh tế Syria”.
Theo The New York Times, sau khi IS bị đánh bại trên các chiến trường ở Iraq và Syria, cũng như để mất dần các khu vực kiểm soát, nhiều quốc gia trên thế giới đã kêu gọi các nước chung tay tái thiết Iraq và Syria cũng như tạo điều kiện cho người dân hồi hương. Theo giới chức Iraq, nước này cần 90 tỷ USD để tái thiết lại đất nước. Năm 2018, tại Hội nghị quốc tế về tái thiết Iraq, nước này đã đưa ra một danh sách chi tiết gồm 157 dự án nhằm kêu gọi các nhà đầu tư. Giới chức Iraq cũng cho biết, kế hoạch tái thiết nên được phân bổ thành hai giai đoạn: 22 tỷ USD trong ngắn hạn và 66 tỷ USD trong trung hạn.
Tuy nhiên, theo đánh giá của giới quan sát, công cuộc tái thiết đối với Iraq còn rất nhiều gian nan và còn rất nhiều việc phải làm. Hiện, Iraq trong giai đoạn bất ổn và khó khăn với tình trạng tham nhũng lên mức đáng báo động. Mặc dù là quốc gia có nguồn tài nguyên dầu mỏ và doanh thu hằng tháng từ dầu mỏ là hơn 6 tỷ USD, nhưng mới đây Tổ chức Minh bạch quốc tế đã xếp Iraq đứng ở vị trí thứ 12 trong số những quốc gia tham nhũng nhất thế giới. Tình trạng thiếu điện, nước xảy ra thường xuyên ở một số thành phố và theo thống kê của Ngân hàng Thế giới (WB) tỷ lệ thất nghiệp trong giới thanh niên Iraq hiện là 25%.
Trong khi đó, sau khi tiếng súng đã dần chấm dứt trên lãnh thổ Syria, đất nước này chỉ còn lại một đống đổ nát, hàng nghìn cơ sở công nghiệp trong tất cả các lĩnh vực then chốt của nền kinh tế như khai thác dầu khí, năng lượng điện, khai khoáng... bị phá hủy, các thành phố, làng mạc bị tàn phá nặng nề. Theo các chuyên gia kinh tế, công cuộc tái thiết Syria cần nguồn ngân sách khổng lồ từ 300 - 1.200 tỷ USD. Chỉ tính riêng việc khắc phục hậu quả chiến tranh sẽ mất từ 10 - 15 năm; còn việc tái thiết lại các cơ sở hạ tầng, khôi phục nền kinh tế và đạt mức phát triển như trước năm 2011 sẽ là một “nhiệm vụ thế kỷ”.
Trong những năm qua, IS đã phạm phải vô vàn tội ác nghiêm trọng, gây thiệt hại nặng nề về mọi mặt tại Iraq và Syria, khiến hai nước này chắc chắn phải mất rất nhiều thời gian để khắc phục hậu quả. Dù IS đã bị đánh bại trên các chiến trường, song nhiều chuyên gia cảnh báo, tàn dư của tổ chức này vẫn tồn tại và tiềm ẩn những nguy cơ khó lường, đòi hỏi giới chức thế giới phải luôn đề cao cảnh giác, không để IS có thể trỗi dậy trong thời gian tới.
