Sáng tạo bị thách thức bởi mọi thứ đều có sẵn
Âm nhạc điện tử và internet đã và đang làm thay đổi rất nhiều cả về lượng và chất của các sản phẩm ca nhạc, nhất là sản phẩm hướng đến khán giả trẻ, luôn sẵn trong tay một chiếc điện thoại thông minh có kết nối internet và tai nghe. Nghệ sĩ muốn có một sản phẩm âm nhạc "bắt tai" thì nhịp (beat) phải là yếu tố được coi trọng. Trước kia, nhịp nhạc nhanh hay chậm, vừa phải nồng nhiệt hay sôi nổi phụ thuộc vào cảm xúc sáng tác của nhạc sĩ/người viết ca khúc. Nhưng beat giờ đã có thể được bán sẵn trên internet, chỉ cần một cú nhấp chuột cùng thẻ thanh toán quốc tế, bạn có thể có ngay một bản beat hợp tai. Trên nền đó, bạn đặt hàng làm lời hát, hòa âm phối khí... vậy là có một ca khúc độc quyền. Một bản beat có thể được bán cho vô số khách hàng, thậm chí còn có thể có các bản được mua từ bên thứ ba, đây là nguyên do của những thanh âm tương tự nhau của nhiều bản nhạc.
Về hình ảnh trong một music video (MV), ca sĩ lại có thể đặt hàng các "giám đốc sáng tạo" - những giám đốc này lại lên internet tìm kiếm ý tưởng: cổ trang, ấn tượng, siêu thực, lãng mạn, vị lai... Tất cả đều có thể hiện ra trên màn hình với đủ mọi nền tảng truyền thông sẵn có: website, instagram, facebook... Vì vậy, không khó để thấy trên truyền thông trong nước, thường xuyên có đề cập đến câu chuyện sản phẩm MV mới ra của ngôi sao A bị YouTube xóa vì vướng nghi án đạo nhái beat, MV của ngôi sao B bị nhắc sao chép ý tưởng bởi một nghệ sĩ thị giác tận trời Âu trên Instagram, còn của ngôi sao C có "mượn" và ghép ý tưởng vũ đạo của một vài ngôi sao châu Á...
Tuy nhiên, từ góc nhìn nghiên cứu, nhà phê bình âm nhạc Nguyễn Quang Long cho rằng: "Đã đến lúc chúng ta nên có cái nhìn mới, thoáng hơn về chuyện vay mượn hay sao chép beat, vũ đạo. Việt Nam ở trong bối cảnh hội nhập rộng, sâu với khu vực và thế giới, họ có gì ta có nấy, đấy là chưa kể tới một thói quen giải trí lâu nay trong giới trẻ là theo xu hướng, mà ta hay nói nôm na là theo trend, bắt trend. Chính vì thế, việc tồn tại những thứ na ná, tương tự một bản hit trong một dòng chảy giải trí đại chúng nào đó thật khó tránh khỏi. Cá nhân tôi không khuyến khích tình trạng này nhưng có lẽ phải tạm chấp nhận thực tế và để các nghệ sĩ trẻ tự va đập rồi tự loại bỏ và xây dựng nên những thứ hợp lý hơn".
Tạo bản sắc cá nhân theo hướng nào?
Giữa một thị trường nhạc trẻ sôi động, liên tục xuất hiện các nhân tố mới, từ ca sĩ, nhóm nhạc đến nhà sản xuất, nhà quản lý, các công ty giải trí, đến các mô hình nghe/xem nhạc đa dạng trên nền tảng số, có thể nói, nhiều nghệ sĩ trẻ tự thấy áp lực cạnh tranh về sản phẩm là rất lớn. Đấy là chưa kể cạnh tranh về tần suất xuất hiện trên truyền thông giải trí, điều này phần nào lý giải cho việc không ít ca sĩ chấp nhận để truyền thông khai thác đời tư của mình để giữ tần suất xuất hiện cao, thậm chí là hằng ngày trên một vài tờ báo mạng, nhằm bảo đảm cho tên mình luôn nóng.
Mặc dù vậy, một số ca sĩ trẻ trong nước, thay vì hướng ra bên ngoài để theo trend thì họ vừa cố gắng không bỏ trend vừa cố gắng hướng vào bên trong để hy vọng có thể tạo trend mới, hoặc ít nhất là bày tỏ được một cách sắc nét tiếng nói cá nhân của mình trong và thông qua âm nhạc. "Bên trong" ấy có thể là tìm về vốn văn hóa của 54 dân tộc anh em Việt Nam, trong đó có cả âm nhạc truyền thống, các chất liệu văn học. "Bên trong" ấy có thể là chính thế giới cảm xúc nội tâm của cá nhân nghệ sĩ, là thể nghiệm của riêng họ trên nền tảng kiến thức đan xen cũ mới cùng tình cảm thật sự họ dành cho âm nhạc ngay từ thơ ấu.
Sự xuất hiện hình ảnh của một số ca sĩ trẻ tại quảng trường Thời đại ở New York (Mỹ) dịp cuối năm 2021, tuy có thể là nằm trong chiến dịch truyền thông của một thương hiệu toàn cầu đang kinh doanh sản phẩm âm nhạc ở Việt Nam, nhưng cũng phần nào cho thấy sự tin tưởng của họ dành cho những ngôi sao trẻ đang lên của nước ta, là tín hiệu tích cực cho niềm tin của chúng ta vào những sản phẩm giải trí mà vẫn chứa đựng yếu tố sáng tạo mang bản sắc của từng cá nhân nghệ sĩ.
