Vẫn còn sạn trong tiết mục về lịch sử
Với sự phát triển của đời sống văn hóa, thông tin, nhiều tư liệu lịch sử đang được tái tạo theo nhiều cách. Nhiều nghệ sĩ trẻ đã khai thác và tạo ra những kết hợp độc đáo, đậm chất cá nhân giữa quá khứ và hiện tại qua âm nhạc, thời trang, phim ảnh, nghệ thuật đường phố và các phương tiện truyền thông xã hội. Qua đó thêm màu sắc, phong cách, xu hướng cho những trào lưu trong đời sống của thế hệ mới.
Gần đây, cuộc thi Rap Việt mùa 3 được phát sóng trên YouTube và được khán giả trẻ hưởng ứng. Thí sinh được giao chủ đề là lịch sử và phần thi của thí sinh CADMIUM với bản rap “Việt Nam kiêu hùng” đã tạo nên “cơn bão”, khuấy đảo trường quay. Nhiều tác phẩm khác được biến tấu để phù hợp từng thời điểm, truyền tải được ý nghĩ của các sự kiện lịch sử.
Nhưng bên cạnh đó cũng có những tiết mục hay chương trình khác, thông tin sai lệch về kiến thức lịch sử, gây nên làn sóng dư luận phê phán những người tham gia và đội ngũ sản xuất chương trình. Theo TS Lê Thị Cúc, Trưởng bộ môn Nghiên cứu văn hóa Trường đại học Văn hóa Hà Nội, việc giới trẻ tiếp cận lịch sử thông qua các phương tiện truyền thông và nền tảng trực tuyến có thể mang đến cả ảnh hưởng tích cực và tiêu cực đối với sự hiểu biết của họ về lịch sử. Nó cung cấp cho giới trẻ một nguồn thông tin phong phú và tiện lợi để tìm hiểu về quá khứ. Vì thế, giới trẻ cần phải phân biệt, đánh giá thông tin một cách khách quan, có sự hiểu biết đúng đắn về lịch sử.
Môn học, hứng thú và khô khan
Không ít người đang cho rằng, môn Lịch sử là môn phụ và học thuộc, dẫn đến việc học sinh thiếu hứng thú, không chú trọng và không muốn dành thời gian để học sử. Ngoài ra, việc dạy môn học này còn một số bất cập do chương trình học còn dài, giáo viên lên lớp chỉ kịp dạy theo sách giáo khoa, học sinh ít được thảo luận chung quanh các vấn đề lịch sử. Các nội dung lịch sử thường dừng lại ở những trang sách mà thiếu các hoạt động thực tế. Hệ quả là đã có nhiều học sinh, sinh viên, thậm chí có những người đã đi làm vẫn nhầm lẫn hoặc quên mất những kiến thức cơ bản về lịch sử khi được hỏi đến.
Bạn Nguyễn Đoàn Thảo Nguyên, học sinh lớp 12 Trường THPT Chu Văn An (Hà Nội) chia sẻ cảm nhận về môn Lịch sử tại trường học: “Môn Lịch sử tại trường thường khiến em có cảm nhận trái ngược. Đôi khi, nó thú vị và giúp em hiểu rõ hơn về quá khứ, những sự kiện và nhân vật quan trọng. Nhưng đôi lúc, nó cũng có thể khô khan và mất hứng thú”.
TS Nguyễn Thành Nam, Phó chủ nhiệm khoa Văn hóa học - Trường đại học Văn hóa Hà Nội nhận xét trong quá trình nghiên cứu của ông, một phần đáng kể giới trẻ hiện nay không có mối quan hệ mạnh mẽ với lịch sử và không hiểu biết đầy đủ về quá khứ của đất nước là do họ chưa có cách kết nối phù hợp. Đa phần, sự quan tâm và hiểu biết về lịch sử chưa được đẩy mạnh trong giáo dục và môi trường xã hội hiện tại. Tuy nhiên, cũng có một số giới trẻ đang tỏ ra quan tâm và nỗ lực tìm hiểu về lịch sử, nhưng số lượng này vẫn còn hạn chế.
Trách nhiệm từ mỗi phía
Trách nhiệm giúp người trẻ hiểu và yêu lịch sử, có sự sáng tạo hợp lý và thuyết phục về những giá trị tiền nhân để lại, đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa gia đình, xã hội và nhà trường. Theo đó, TS Nam cho rằng: Việc tăng cường giáo dục lịch sử và thúc đẩy sự quan tâm của giới trẻ về quá khứ là một nhiệm vụ quan trọng để xây dựng mối quan hệ chặt chẽ hơn giữa giới trẻ và lịch sử.
Theo phác thảo mô hình trách nhiệm của mỗi bên liên quan mà các chuyên gia đưa ra, thì gia đình có trách nhiệm là nền tảng đầu tiên trong việc truyền đạt giá trị lịch sử cho giới trẻ. Nhà trường đóng vai trò quan trọng trong việc giảng dạy và hình thành ý thức lịch sử cho giới trẻ. Chương trình giáo dục có thể bao gồm các môn học về lịch sử, nơi học sinh được tiếp cận với kiến thức cơ bản về quá khứ và nhận thức về tầm quan trọng của nó. Xã hội chịu trách nhiệm tạo ra môi trường thuận lợi để giới trẻ tiếp cận và tham gia vào các hoạt động liên quan đến lịch sử. TS Lê Thị Cúc gợi mở: Sự hướng dẫn và giám sát từ phía người lớn và giáo viên là yếu tố quan trọng để bảo đảm việc tiếp cận lịch sử qua các phương tiện truyền thông và nền tảng trực tuyến mang lại hiệu quả tích cực cho giới trẻ.
Tận dụng thế mạnh công nghệ trong thời đại 4.0, việc truyền tải thông tin lịch sử qua các trang mạng xã hội cho thấy vai trò quan trọng đối với giới trẻ và giữa những người trẻ hôm nay. Họ có thể chia sẻ thông tin, ý tưởng và những câu chuyện, những sáng tạo từ lịch sử một cách nhanh chóng, đồng thời tạo ra sự tương tác và thảo luận với nhau. Đây được cho là một hướng đi tích cực để lan tỏa các giá trị và di sản văn hóa đã được chuyển giao qua nhiều thế hệ.
