Các đề cử Oscar được chọn thế nào?
Với sự xuất hiện hàng loạt ngôi sao nổi tiếng của Hollywood và khách mời từ khắp nơi trên thế giới, giải Oscar là một trong những giải thưởng được truyền thông quảng bá rộng rãi nhất thế giới. Và quy trình xét giải cho đến nay vẫn là một ẩn số với nhiều người.
Không có ban giám khảo cố định để chấm điểm tại lễ trao giải của AMPAS, mà những đề cử và kết quả cuối cùng đều phải được lựa chọn thông qua lá phiếu. Để chuẩn bị cho danh sách đề cử Oscar 2018, khoảng hơn 7.000 thành viên đủ điều kiện được Hội đồng quản trị của AMPAS mời chính thức tham gia bỏ phiếu. Các thành viên đó bao gồm diễn viên, đạo diễn, nhà sản xuất, nhà sản xuất âm nhạc, người trang điểm, nhà làm phim hoạt hình, nhà văn, nghệ sĩ hiệu ứng đặc biệt,... và họ cũng sẽ là những khách mời có mặt trong lễ trao giải.
Những người được mời dựa trên sự cống hiến của họ cho ngành công nghiệp điện ảnh. Thông thường những ai từng được trao giải Oscar năm trước sẽ được mời tham gia bầu chọn vào các năm sau đó, nhưng đây không phải là quy định chính thức của Hội đồng quản trị. Việc đề cử thành viên bỏ phiếu được tiến hành hằng năm, cho nên số lượng thành viên cũng thay đổi mỗi năm một khác, thường là tăng lên theo mỗi năm. Do đó, danh sách đề cử và kết quả cuối cùng cũng cần công ty kiểm toán thống kê. Hiện nay, Price Waterhouse Coopers là công ty kiểm toán chính thức cho giải Oscar.
AMPAS chưa bao giờ công bố chính thức danh sách những người tham gia bầu chọn, song nhiều tờ báo đã tiết lộ một số tên tuổi được mời. Đó có thể là các đạo diễn, diễn viên, người nổi tiếng đã khá quen mặt với khán giả như Steven Spielberg, Jason Statham, Meryl Streep, Beyonce, George Clooney, Sandra Oh, Tom Hanks, Clint Eastwood, Anne Hathaway, Matthew McConaughey, Vin Diesel, Harrison Ford. Những thành viên này cũng được mời không kể tuổi tác, chẳng hạn những diễn viên trẻ như Dakota Fanning, Lupita Nyong’o…
Theo LA Times, một phim muốn đủ điều kiện tranh giải Oscar phải được trình chiếu trong năm trước đó tại Los Angeles, California (Mỹ). Phim phải có độ dài ít nhất 40 phút, trừ các phim tham gia hạng mục phim ngắn.
Giải thưởng và tượng Oscar
Năm nay, giải Oscar của AMPAS được chia ra 24 hạng mục, như nam, nữ diễn viên chính và phụ xuất sắc nhất, nhạc phim xuất sắc nhất, tác giả kịch bản xuất sắc nhất… Thành viên bầu chọn cũng chia ra thành các nhóm (đạo diễn, nhà biên kịch, nhà sản xuất âm nhạc…) để chọn đề cử tùy theo vai trò trong quá trình làm phim và chuyên môn của họ. Thành viên thuộc các nhóm khác nhau bầu chọn cho ứng cử viên thuộc hạng mục của mình. Tuy nhiên, tất cả đều có quyền tham gia đề cử cho hạng mục Phim xuất sắc nhất. Sau khi đã lên danh sách đề cử, các thành viên tiếp tục bỏ phiếu vòng hai để chọn người và phim thắng giải.
Đối với hạng mục Phim xuất sắc nhất, năm nay thành viên hội đồng bầu chọn được yêu cầu xếp hạng cho chín đề cử. Một phim nhận được hơn 50% số phiếu bầu ngay trong vòng bỏ phiếu đầu tiên sẽ trở thành Phim xuất sắc nhất. Tuy nhiên, nhiều khả năng xảy ra trường hợp không có đề cử nào đạt được tỷ lệ này. Khi đó, bộ phim nhận được ít phiếu bầu nhất sẽ bị loại và quá trình bỏ phiếu sẽ tiếp tục cho đến khi bình chọn được bộ phim cuối cùng đạt yêu cầu để nhận giải Oscar.
Trong lễ trao giải, “nhân vật” nhận được nhiều sự chú ý nhất luôn là tượng vàng “Oscar”. Dù nổi tiếng đến vậy và đã được AMPAS đăng ký bản quyền, song danh tính của “Oscar” thật sự là ai vẫn còn nhiều tranh cãi. Hiện giả thuyết được đông đảo người ủng hộ nhất là cái tên này do bà Margaret Herrick, một thư ký của AMPAS gọi ra khi lần đầu trông thấy tượng vàng năm 1931. Khi đó, Margaret Herrick đã thốt lên rằng bức tượng này “trông giống ông chú Oscar” của bà. Nhà báo Sidney Skolsky đã lấy nó làm tựa đề bài báo của mình về giải thưởng, và từ đó Oscar trở thành tên gọi chính thức của tượng vàng.
Bắt đầu từ năm 1950, AMPAS đã quy định chủ nhân các bức tượng Oscar và người thừa kế của họ không được phép bán bức tượng, trừ trường hợp bán lại cho chính Viện Hàn lâm với giá tượng trưng 1 USD. Nếu người được chọn trao giải từ chối vinh dự này, Viện Hàn lâm sẽ giữ lại bức tượng.
Chung quanh giải Oscar cũng có nhiều trường hợp thú vị. Chẳng hạn, nam diễn viên Leonardo DiCaprio đã năm lần được đề cử giải Nam diễn viên chính xuất sắc nhất, nhưng phải đến kỳ Oscar năm 2016 mới lần đầu nhận được giải thưởng này. Trong suốt sáu năm liền, DiCaprio luôn góp mặt trong những bộ phim “bom tấn” và được nhận xét chuyên môn cao, nhưng anh chỉ dừng lại ở các đề cử. Chỉ tới vai nam chính trong phim The Revenant (ở Việt Nam, phim có tên là: Người về từ cõi chết) anh mới bén duyên và được xướng danh nhận tượng vàng Oscar. Trong bộ phim này, DiCaprio thậm chí đã ăn gan bò sống để diễn xuất thực tế hơn.
Lễ trao giải Oscar, một trong những sự kiện được truyền hình rộng rãi khắp nước Mỹ, cũng luôn được đổi mới để thu hút sự chú ý. Tuy nhiên, một số trường hợp nhầm lẫn đã khiến các lễ trao giải thêm phần “kịch tính”. Chẳng hạn năm 2017, Ban tổ chức đã công bố nhầm La La land (ở Việt Nam, phim có tên là Những kẻ khờ mộng mơ) là Phim xuất sắc nhất thay vì Moonlight (ở Việt Nam, phim có tên là: Ánh trăng). Lý do về sau được giải thích là do người xướng giải đọc nhầm phong bì ghi tên phim trong hạng mục Nữ diễn viên chính xuất sắc nhất. Sau khi đính chính, đoàn làm phim Moonlight đã lên nhận thưởng trong niềm vui sướng vỡ òa.
Mỗi kỳ Oscar có rất nhiều dự đoán của các nhà báo chuyên nghiệp, đội ngũ biên tập viên và các độc giả cho các hạng mục giải thưởng, khiến cho giải thưởng này luôn là đề tài nóng hổi trong suốt nhiều tuần trước và sau khi diễn ra. Tuy vậy, giải thưởng đôi khi cũng gặp chỉ trích khi những phim nhận được đánh giá cao của giới chuyên môn lại không được chọn là Phim xuất sắc nhất, hoặc một số năm phim được bình chọn là xuất sắc nhất lại có doanh thu phòng vé đáng thất vọng, không nhận được sự quan tâm từ khán giả. Thậm chí, nhiều nghệ sĩ đã chỉ trích đây là giải thưởng phân biệt chủng tộc vì số lượng diễn viên da trắng nhận giải vượt trội so các nghệ sĩ da mầu.
Giải thưởng lần thứ 90 của AMPAS vừa diễn ra tại Nhà hát Dolby ở Hollywood vào ngày 4-3 vừa qua đã xướng tên The Shape of Water (ở Việt Nam, phim có tên là: Người đẹp và thủy quái) là Phim xuất sắc nhất. Thời gian tổ chức lễ trao giải năm nay khác biệt với thông lệ vào cuối tháng 2 như những năm trước để tránh trùng với kỳ Thế vận hội mùa đông năm 2018.
