Trước ngày 1/7/2025, khi chưa hợp nhất tỉnh, Thái Nguyên có 6 trường phổ thông dân tộc nội trú (trong đó có 5 trường trung học cơ sở và một trường trung học phổ thông) đều đạt chuẩn quốc gia và duy trì tỷ lệ 8% học sinh dân tộc thiểu số được học trong các trường nội trú.
Theo quy định của Chính phủ, học sinh các trường phổ thông dân tộc nội trú được hưởng chế độ bằng 80% mức tiền lương cơ sở/học sinh/tháng. Thực tế, đặc thù học sinh nội trú, ăn uống hằng ngày đều tập trung tại ký túc xá nên các trường sử dụng toàn bộ số tiền này để lo việc tổ chức ăn uống hằng ngày (ăn sáng, trưa, tối và chi phí chất đốt) cho các em.
Với chế độ bằng 80% mức lương cơ sở, chỉ số giá tiêu dùng trên địa bàn tỉnh biến động nên khẩu phần trong các bữa ăn của các em chưa đáp ứng được yêu cầu về chế độ dinh dưỡng để phát triển thể chất, ảnh hưởng đến học tập và rèn luyện. Trong khi đó, học sinh các trường phổ thông dân tộc nội trú trên địa bàn phần lớn thuộc diện gia đình khó khăn nên chưa có điều kiện bồi dưỡng thêm vào các bữa ăn ở trường.
Trước thực trạng đó, từ năm học 2018-2019, Hội đồng nhân dân tỉnh Thái Nguyên ban hành nghị quyết quy định mức hỗ trợ tiền ăn cho học sinh các trường phổ thông dân tộc nội trú thuộc tỉnh quản lý được hỗ trợ bằng 20% mức tiền lương cơ sở/tháng/học sinh, thời gian hưởng 10 tháng/năm học nhằm hỗ trợ bữa ăn hằng ngày.
Trong khi đó, tỉnh Bắc Kạn trước hợp nhất không có chính sách hỗ trợ tiền ăn cho học sinh các trường phổ thông dân tộc nội trú. Từ ngày 1/7 hợp nhất tỉnh Thái Nguyên và Bắc Kạn để thành lập tỉnh Thái Nguyên, cùng với việc thực hiện chính sách hỗ trợ bằng 80% mức lương cơ sở mà Chính phủ quy định, tỉnh Thái Nguyên bãi bỏ quy định hỗ trợ tiền ăn cho học sinh trường dân tộc nội trú bằng 20% mức lương cơ sở (đã ban hành từ năm học 2018-2019) để ban hành chính sách mới thống nhất trên toàn tỉnh sau hợp nhất.
Cụ thể, hỗ trợ tiền ăn cho học sinh các trường phổ thông dân tộc nội trú mà tỉnh quản lý, thời gian áp dụng từ ngày 1/9/2025 với mức 468 nghìn đồng/học sinh/ tháng (9 tháng/năm học, học sinh đầu cấp và cuối cấp thì hỗ trợ theo số tháng thực học).
Em Đặng Thị Phương Thảo, dân tộc Dao, nhà ở xã Dân Tiến, học sinh lớp 11A1, Trường Phổ thông dân tộc nội trú Trung học phổ thông số 1 Thái Nguyên chia sẻ: “Gia đình khó khăn, học trường nội trú được nhà nước và tỉnh quan tâm nuôi dạy, hằng tháng ăn uống, sinh hoạt bằng số tiền được hỗ trợ nên gia đình không phải chu cấp gì”.
Đây là chính sách nhân văn, thể hiện sự quan tâm của tỉnh Thái Nguyên đối với con em đồng bào đang học tập tại các trường phổ thông dân tộc nội trú để cải thiện chế độ dinh dưỡng nhằm phát triển trí tuệ, thể chất, góp phần tích cực nâng cao chất lượng giáo dục của hệ thống trường chuyên biệt này. Qua đó, góp phần đào tạo nguồn nhân lực, tạo nguồn cán bộ người dân tộc thiểu số.
Một trong những biểu hiện là Trường Phổ thông dân tộc nội trú Trung học phổ thông số 1 Thái Nguyên có truyền thống dạy và học tốt, các em tự giác học tập nên chất lượng giáo dục đứng top đầu trong khối trường trung học phổ thông toàn tỉnh, tỷ lệ tốt nghiệp trung học phổ thông từ năm 2010 đến nay đạt 100%, trong đó 80% học sinh đỗ đại học nguyện vọng 1, góp phần tích cực tạo nguồn cán bộ người dân tộc thiểu số cho tỉnh.
Mở rộng quy mô và mạng lưới trường phổ thông dân tộc nội trú trên địa bàn để ngày càng có nhiều con em đồng bào dân tộc thiểu số có điều kiện học tập tốt hơn, tỉnh Thái Nguyên có chủ trương nâng cấp, mở rộng Trường Phổ thông Dân tộc nội trú Trung học phổ thông số 2 Thái Nguyên. Đó là sẽ tiếp nhận toàn bộ diện tích đất, cơ sở vật chất của Trường cao đẳng Bắc Kạn cơ sở 2 (cũ) để sửa chữa, nâng cấp đáp ứng các yêu cầu, quy định hiện hành.
Trường Phổ thông Dân tộc nội trú Trung học phổ thông số 2 Thái Nguyên sẽ được nâng cấp, mở rộng trên tổng diện tích hơn 7ha, các hạng mục được cải tạo, sửa chữa, nâng cấp gồm: nhà hiệu bộ, khu lớp học, khu nội trú, bếp ăn, thư viện, khối nhà đa năng, nhà công vụ, khuôn viên cây xanh... với tổng mức đầu tư gần 130 tỷ đồng để từ năm học tới sẽ tăng số lượng tuyển học sinh người dân tộc thiểu số gấp 3 lần hiện nay.
Theo Bí thư Tỉnh ủy Thái Nguyên Trịnh Việt Hùng, việc cải tạo, nâng cấp Trường Phổ thông Dân tộc nội trú trung học phổ thông số 2 Thái Nguyên là một trong những dự án được cấp ủy, chính quyền tỉnh ưu tiên triển khai ngay sau khi hợp nhất tỉnh; thể hiện sự quan tâm đặc biệt đối với sự nghiệp giáo dục-đào tạo con em đồng bào dân tộc thiểu số thuộc 37 xã, phường khu vực phía bắc tỉnh.
Tỉnh Thái Nguyên dự kiến trong 5 năm tới, sẽ đầu tư mới từ 4 đến 5 trường phổ thông dân tộc nội trú, mỗi trường có quy mô 525 học sinh để có điều kiện học tập, chăm lo tốt hơn cho con em đồng bào dân tộc thiểu số.
