Nhiệt điện Quảng Trạch I: "Điểm tựa" an ninh năng lượng và lời giải cho bài toán chuyển đổi xanh

Với công nghệ siêu tới hạn tiên tiến và định hướng chuyển đổi xanh rõ ràng, Nhà máy Nhiệt điện Quảng Trạch I được ví như "cột sống" của hệ thống điện miền trung đang khẳng định lời giải thuyết phục cho bài toán kép: Vừa bảo đảm vững chắc an ninh năng lượng quốc gia, vừa kiên định thực hiện cam kết Net Zero vào năm 2050

Nhà máy Nhiệt điện Quảng Trạch I đang hoàn thiện các công đoạn cuối để đưa vào vận hành. Ảnh EVN
Nhà máy Nhiệt điện Quảng Trạch I đang hoàn thiện các công đoạn cuối để đưa vào vận hành. Ảnh EVN

"Cột sống" của hệ thống điện

Câu chuyện về Quảng Trạch I cần được đặt trong bối cảnh rộng lớn hơn của bức tranh kinh tế-xã hội năm 2025. Sau sự kiện sáp nhập địa giới hành chính ngày 1/7/2025, tỉnh Quảng Trị (mới) đã vươn mình trở thành một cực tăng trưởng công nghiệp trọng điểm của khu vực Bắc Trung Bộ. Sự mở rộng của các khu kinh tế, cảng biển và chuỗi đô thị ven biển và sự hồi phục mạnh mẽ của du lịch đã kéo theo nhu cầu tiêu thụ điện năng tăng vọt, ước tính khoảng 12-15%/năm.

Thực tiễn đáng buồn của mùa khô năm 2023 – khi miền bắc thiếu điện cục bộ, buộc phải huy động dầu chạy máy phát điện với giá thành đắt gấp 4-5 lần than – đã để lại bài học đắt giá về an ninh năng lượng: Một hệ thống điện khỏe mạnh không thể chỉ dựa vào "ý trời" (nắng và gió).

Tại sao chúng ta vẫn cần nhiệt điện than khi năng lượng tái tạo đang bùng nổ? Câu trả lời nằm ở khái niệm kỹ thuật: "Quán tính hệ thống" (System Inertia).

Điện gió và mặt trời, dù sạch, nhưng lại thiếu tính ổn định và không có quán tính quay để giữ vững tần số 50Hz khi lưới điện gặp sự cố. Lúc này, Quảng Trạch I với các tổ máy tuabin khổng lồ nặng hàng trăm tấn, quay ổn định 3.000 vòng/phút, chính là "bộ đệm" vật lý, là "cột sống" giữ cho hệ thống điện miền trung không bị rã lưới trước những biến động thất thường của thời tiết.

Với tổng công suất 1.403MW, khi đi vào vận hành hoàn chỉnh, nhà máy sẽ cung cấp khoảng 8,4-9 tỷ kWh mỗi năm. Con số này tương đương với tổng lượng điện tiêu thụ của hàng triệu hộ gia đình, đóng vai trò nguồn điện chạy nền (baseload) quan trọng, giảm tải áp lực truyền tải trên đường dây 500kV bắc-nam.

Đặc biệt, dự án này còn mang ý nghĩa lớn đối trong việc tạo động lực phát triển cho tỉnh Quảng Trị sau hợp nhất. Dự kiến, nhà máy sẽ đóng góp vào ngân sách địa phương khoảng 1.200 tỷ đồng/năm. Đây là nguồn lực tài chính khổng lồ để chính quyền tỉnh đầu tư hoàn thiện hạ tầng, an sinh xã hội, tạo đà cho sự phát triển đồng đều giữa các vùng miền trong đơn vị hành chính mới.

Công nghệ "Siêu tới hạn" và cam kết môi trường

Một trong những tranh luận lớn nhất xoay quanh dự án này là vấn đề môi trường. Liệu vận hành một nhà máy than mới có đi ngược lại cam kết Net Zero của Thủ tướng Chính phủ tại COP26?

Để trả lời, cần nhìn sâu vào "trái tim" công nghệ của nhà máy. Quảng Trạch I là dự án tiên phong áp dụng công nghệ Siêu tới hạn (Ultra-Supercritical - USC) ở mức độ hoàn thiện cao nhất. Lò hơi vận hành ở nhiệt độ 600-610°C và áp suất 269 bar, giúp hiệu suất chuyển đổi nhiệt-điện lên tới 45-47%, giảm thiểu đáng kể lượng than tiêu thụ. Nhờ đốt cháy kiệt than, nhà máy chỉ tiêu tốn khoảng 280g than cho 1kWh điện (thấp hơn nhiều so mức 350g của các nhà máy cũ). Điều này đồng nghĩa với việc giảm hàng triệu tấn than nhập khẩu mỗi năm.

Tuy nhiên, mối quan tâm lớn nhất của dư luận vẫn là vấn đề khí thải. Trả lời về vấn đề này, ông Đỗ Thành Tài – Giám đốc Ban Quản lý Dự án Điện 2 (EVNPMB2) khẳng định: "Các yêu cầu về môi trường hiện nay ngày càng nghiêm ngặt. Với công nghệ trên siêu tới hạn, bản thân dây chuyền đã đòi hỏi tiêu chuẩn rất cao".

thiet-ke-chua-co-ten.png
Ông Đỗ Thành Tài – Giám đốc Ban Quản lý Dự án Điện 2 (EVNPMB2).

Ông Tài cho biết thêm, hệ thống xử lý khí thải của nhà máy được trang bị đầy đủ công nghệ khử lưu huỳnh (SOx), khử Nitơ (NOx) và lọc bụi, bảo đảm thông số phát thải luôn tuân thủ quy chuẩn. "Vừa qua, chúng tôi cũng đã mời lãnh đạo tỉnh và các sở ban ngành đi tham quan thực tế tại các nhà máy như Vĩnh Tân 4, Thái Bình. Qua đó, địa phương đã trực tiếp kiểm chứng và đánh giá cao công nghệ xử lý môi trường, xóa bỏ những quan ngại về tác động của nhà máy nhiệt điện" - ông Tài chia sẻ.

Bản lĩnh người thợ Việt: Từ làm thuê sang làm chủ

Tại Quảng Trạch I, niềm tự hào không chỉ nằm ở máy móc nhập ngoại mà còn ở sự trưởng thành của đội ngũ kỹ sư Việt Nam. Đánh giá về năng lực nội địa, ông Đỗ Thành Tài nhấn mạnh: "Tại dự án Nhiệt điện Quảng Trạch 1, các hạng mục thi công cơ khí quan trọng như kết cấu lò hơi, tua-bin, hệ thống bồn bể... đều do các đơn vị trong nước đảm nhận".

thi-cong.jpg
Các chuyên gia nước ngoài ký kiểm tra công việc thi công. Ảnh: Tuấn Sơn

Đặc biệt, ông Tài chỉ ra một bước tiến lịch sử: "Tại dự án này, Tổng công ty Xây dựng Số 1 (CC1) tham gia với tư cách thành viên Liên danh tổng thầu. Đây là một trong những dự án nhiệt điện đầu tiên có đơn vị Việt Nam tham gia trực tiếp trong vai trò tổng thầu EPC".

Để làm chủ công nghệ USC tiên tiến, bài toán nhân lực cũng được giải quyết bài bản. "Quá trình 'vừa học vừa làm' này giúp đội ngũ kỹ sư nắm bắt công nghệ ngay từ khâu lắp dựng,"ông Tài cho biết. Lực lượng nhân sự đã được cử đi đào tạo thực tế tại Vĩnh Tân 4, Nghi Sơn và quay về trực tiếp giám sát lắp đặt, bảo đảm khi nhận bàn giao sẽ đủ năng lực vận hành an toàn.

Tương lai không phải là ngõ cụt

Trước lo ngại điện than sẽ trở thành "gánh nặng" trong kỷ nguyên xanh, lãnh đạo EVNPMB2 đã đưa ra một lộ trình chuyển đổi rõ ràng cho Trung tâm Điện lực Quảng Trạch.

Thứ nhất, về sự phát triển tiếp nối, ông Tài tiết lộ: "Ngoài Nhiệt điện Quảng Trạch 1 (chạy than), EVN đang đầu tư hai dự án điện khí là Quảng Trạch 2 (dự kiến khởi công 2025) và Quảng Trạch 3 (vừa được chấp thuận chủ trương đầu tư, dự kiến khởi công 2026). Công nghệ LNG của hai nhà máy này là công nghệ sạch, thân thiện môi trường".

Thứ hai, đối với chính nhà máy Quảng Trạch 1, việc "khai tử" vào năm 2050 không phải là kịch bản duy nhất. "Riêng đối với Quảng Trạch 1, sau năm 2050, chúng tôi sẽ có lộ trình chuyển đổi nhiên liệu phù hợp (như đốt kèm sinh khối hoặc Amoniac) để tận dụng cơ sở hạ tầng hiện có mà vẫn bảo đảm mục tiêu phát thải ròng bằng 0 (Net Zero)", ông Đỗ Thành Tài khẳng định.

Kiên định mục tiêu phát triển bền vững

Nghị quyết 55-NQ/TW của Bộ Chính trị đã định hướng rõ: "Phát triển đồng bộ, hợp lý và đa dạng hoá các loại hình năng lượng; ưu tiên khai thác, sử dụng triệt để và hiệu quả các nguồn năng lượng tái tạo, năng lượng mới, năng lượng sạch".

Trường hợp của Nhiệt điện Quảng Trạch I là minh chứng sống động cho tư duy phát triển năng lượng "Đi bằng hai chân": Vừa bảo đảm an ninh năng lượng trước mắt bằng nguồn điện nền tảng công nghệ cao, vừa kiên định chuẩn bị hạ tầng cho quá trình chuyển đổi xanh lâu dài.

Khi dòng điện từ Tổ máy 1 hòa vào lưới điện quốc gia trong tháng 12 này, đó sẽ là tin vui lớn cho tỉnh Quảng Trị trong năm đầu tiên sau sáp nhập. Nhưng lớn hơn cả, đó là sự khẳng định bản lĩnh Việt Nam: Chúng ta không đánh đổi môi trường lấy kinh tế, nhưng cũng không để đất nước thiếu điện vì những mục tiêu xa rời thực tế.

“Nhà máy nhiệt điện Quảng Trạch 1 nằm trong Trung tâm Điện lực Quảng Trạch, được khởi công xây dựng ngày 13/12/2021 tại Xã Quảng Đông, tỉnh Quảng Trị (khu vực phía bắc tỉnh sau sáp nhập). Công trình dự kiến đóng góp ngân sách 1.200 tỷ đồng/năm sau đi vào vận hành. Công trình được sử dụng công nghệ siêu tới hạn hiện đại. Lộ trình phát triển của Trung tâm Điện lực Quảng Trạch là các dự án LNG (Quảng Trạch 2, 3) và chuyển đổi nhiên liệu đốt kèm cho Quảng Trạch 1 sau năm 2030".

Có thể bạn quan tâm

Rừng đóng vai trò quan trọng trong chiến lược đạt phát thải ròng bằng 0 (Net Zero).

Rừng xanh đến Net Zero

Trong chiến lược giảm phát thải và đạt phát thải ròng bằng 0 (Net Zero) vào năm 2050, rừng đóng vai trò quan trọng. Không chỉ là “lá phổi xanh” của hành tinh, rừng còn là nơi hấp thụ tự nhiên lượng khí CO₂, góp phần cân bằng khí nhà kính.

Các chuyên gia, diễn giả trong nước và quốc tế tại 1 trong rất nhiều phiên thảo luận khác nhau trong khuôn khổ diễn đàn. (Ảnh: HNV)

Việt Nam có khả năng vượt rủi ro nếu chuyển đổi xanh tích cực, hiệu quả

Hưởng ứng tinh thần “Tiên phong đổi mới, Kiến tạo tương lai” của Diễn đàn Kinh tế xanh (GEF) 2025 tại Hà Nội vào ngày 27/11 do Hiệp hội Doanh nghiệp châu Âu tại Việt Nam (EuroCham) tổ chức, các đối tác quốc tế và Việt Nam đều nhận thức đây chính là thời điểm để dẫn dắt, để kiến tạo và hành động.

Những tán rừng ở thôn 3, xã Tiên An, huyện Tiên Phước, tỉnh Quảng Nam (cũ), nay là xã Thạnh Bình (Đà Nẵng). (Ảnh TÙNG LÂM)

Giai đoạn mới cho thị trường carbon

Sau COP30, các thỏa thuận toàn cầu, đặc biệt là những quy định liên quan đến Điều 6 của Thỏa thuận Paris, đang mở ra một giai đoạn mới cho thị trường carbon. Việt Nam cũng đang khẩn trương chuẩn bị vận hành thị trường carbon trong nước từ 2028 và tăng cường hội nhập sâu rộng hơn với các cơ chế trao đổi tín chỉ carbon quốc tế.

Toàn cảnh hội thảo.

Thúc đẩy vận hành hiệu quả thị trường carbon tại Việt Nam

Việc xây dựng và phát triển thị trường carbon cùng các cơ chế quản lý, trao đổi, bù trừ tín chỉ carbon là giải pháp quan trọng nhằm thực hiện mục tiêu giảm phát thải khí nhà kính và hoàn thiện cơ chế chính sách về lĩnh vực tín chỉ carbon hiện nay.

Kiểm tra và bảo dưỡng pin năng lượng mặt trời ở Nhà máy nước sạch Aquaone Hậu Giang. (Ảnh: QUỐC TUẤN)

Chuyển đổi kép trong doanh nghiệp

Trong dòng chảy của nền kinh tế số và xanh toàn cầu, chuyển đổi kép (chuyển đổi số và chuyển đổi xanh) không còn là khái niệm trừu tượng mà trở thành yếu tố then chốt giúp doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh và hướng tới phát triển bền vững. 

Mô hình trồng rừng keo ở Thanh Hóa giúp hấp thụ khí CO2, góp phần giảm phát thải khí nhà kính. (Ảnh: TTXVN)

Tạo “lợi thế cạnh tranh xanh”, nâng tầm nông sản Việt

Nhằm thúc đẩy chuyển đổi hệ thống sản xuất trồng trọt theo hướng phát thải thấp, thích ứng với biến đổi khí hậu, nâng cao hiệu quả sản xuất và cải thiện sinh kế cho người dân, Bộ Nông nghiệp và Môi trường vừa công bố Đề án “Sản xuất giảm phát thải lĩnh vực trồng trọt giai đoạn 2025-2035, tầm nhìn đến năm 2050” (gọi tắt là Đề án)

Toàn cảnh hội thảo.

Xây dựng mô hình quản lý điểm đến hiệu quả hướng tới du lịch xanh

Ngày 31/10, tại Hà Nội, Hiệp hội Du lịch Việt Nam tổ chức Hội thảo tham vấn xây dựng Dự án Mô hình quản lý điểm đến du lịch hiệu quả, hướng tới môi trường du lịch xanh, không rác thải nhựa và carbon thấp, thu hút sự tham gia của các đơn vị quản lý điểm đến và nhiều chuyên gia du lịch.

Cả nước đã ghi nhận hơn 600 công trình xanh với tổng diện tích gần 17 triệu m², cùng hơn 183.000 ô-tô điện và gần 1.000 xe buýt điện đang lưu hành.

Ngành vận tải thúc đẩy chuyển đổi năng lượng xanh

Tại Tuần lễ “Công trình xanh, giao thông xanh Việt Nam 2025” - diễn đàn lớn về chuyển đổi xanh đang diễn ra tại Thành phố Hồ Chí Minh, các chuyên gia và đại diện doanh nghiệp đã cùng thảo luận, trao đổi sáng kiến nhằm giảm phát thải, sử dụng năng lượng hiệu quả và phát triển hạ tầng bền vững.

Ban điều hành hội thảo. (Ảnh: TL)

Sớm ban hành quy chuẩn xử lý khí thải động cơ diesel

Theo các chuyên gia, cần sớm ban hành quy chuẩn Việt Nam về dung dịch xử lý khí thải động cơ diesel. Bên cạnh đó, cần có các chính sách hỗ trợ từ các quỹ phát triển bền vững để doanh nghiệp sản xuất tiếp tục đầu tư nghiên cứu các giải pháp hiệu quả xử lý khí thải.

Quang cảnh Hội thảo quốc tế “Thực hành kinh doanh có trách nhiệm trong nền kinh tế xanh toàn cầu”.

Thực hành kinh doanh có trách nhiệm trong nền kinh tế xanh toàn cầu

Sáng 24/10, tại Đà Nẵng, Liên hiệp các tổ chức hữu nghị thành phố Đà Nẵng, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam Chi nhánh miền trung-Tây Nguyên, Tổ chức Catalyste+ (Canada) phối hợp các đơn vị liên quan tổ chức hội thảo quốc tế “Thực hành kinh doanh có trách nhiệm trong nền kinh tế xanh toàn cầu”.

Các đại biểu thực hiện nghi thức ấn nút khởi động Trung tâm Hydrogen xanh Việt Nam. (Ảnh: GIZ)

Khánh thành Trung tâm Hydrogen xanh Việt Nam tại Thành phố Hồ Chí Minh

Ngày 23/10, Trung tâm Hydrogen xanh Việt Nam chính thức được khánh thành tại Trường đại học Việt-Đức (Thành phố Hồ Chí Minh), đánh dấu bước tiến quan trọng trong nỗ lực của Việt Nam hướng tới xây dựng nền kinh tế hydrogen xanh và thúc đẩy quá trình chuyển dịch năng lượng bền vững.

Cột tua-bin điện gió thuộc Công ty cổ phần Phong điện Thuận Bình, tỉnh Lâm Đồng.

Gỡ nút thắt chính sách với năng lượng sạch

Nghị quyết số 70-NQ/TW ngày 20/8/2025 của Bộ Chính trị về bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 chỉ rõ: Chính sách, pháp luật về phát triển năng lượng còn nhiều bất cập, chậm được sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện; thủ tục hành chính còn rườm rà… 

Thứ trưởng Nông nghiệp và Môi trường Hoàng Trung chủ trì Hội nghị công bố Đề án “Sản xuất giảm phát thải lĩnh vực trồng trọt giai đoạn 2025-2035, tầm nhìn đến 2050” sáng 22/10, tại Hà Nội.

Cụ thể hóa mục tiêu nông nghiệp xanh: Công bố Đề án sản xuất giảm phát thải lĩnh vực trồng trọt

Đề án sản xuất giảm phát thải trong lĩnh vực trồng trọt không chỉ là một chương trình của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, mà là phong trào hành động quốc gia, là lời cam kết của nông nghiệp Việt Nam trước thế giới về trách nhiệm ứng phó biến đổi khí hậu và con đường phát triển xanh, bền vững.