Các hộ làm đèn nơi đây đang đối mặt với cảnh ế ẩm, đơn hàng giảm mạnh so với mọi năm.
Sức mua giảm, thị trường lồng đèn trầm lắng
Theo ghi nhận, nhiều hộ gia đình trong làng nghề Phú Bình đang hoạt động cầm chừng khi sức mua từ thị trường tụt dốc đáng kể. Ông Nguyễn Trọng Thành (58 tuổi), nghệ nhân làm lồng đèn với hơn 40 năm gắn bó với nghề, chia sẻ: “So với năm ngoái, lượng tiêu thụ lồng đèn truyền thống đã giảm rõ rệt. Trước đây, vào thời điểm này là phải tất bật giao hàng, năm nay thì thưa thớt khách hẳn.”
Tình trạng này cũng được bà Tươi, chủ một cửa hàng lồng đèn lâu năm tại Phú Bình, xác nhận. Bà cho biết: “Mọi năm vào mùa Trung thu, cửa hàng đông khách lắm, thậm chí không kịp làm để bán. Năm nay thì khác, vắng khách, bán ra không được bao nhiêu. Làm ra mà không có người tiêu thụ thì cũng như không.”
Theo các hộ kinh doanh, sự trầm lắng của thị trường lồng đèn năm nay đến từ nhiều nguyên nhân, trong đó có yếu tố kinh tế chung và thời tiết không thuận lợi.
Bà Tươi cho rằng, tình hình kinh tế hiện nay khiến người dân thắt chặt chi tiêu, đặc biệt là với những mặt hàng không thiết yếu như lồng đèn Trung thu.
Thị trường im ắng nên chúng tôi không dám nhập nhiều hàng. Năm nay cầm chừng thôi, bán được bao nhiêu hay bấy nhiêu.
Bà Tươi, chủ cơ sở lồng đèn
Thêm vào đó, yếu tố thời tiết cũng gây ảnh hưởng lớn đến việc tiêu thụ. Vào mùa mưa bão, nhu cầu tổ chức các hoạt động Trung thu ngoài trời giảm hẳn, kéo theo lượng tiêu thụ lồng đèn truyền thống chững lại.
Làng nghề Phú Bình vốn chỉ sôi động trong một, hai tháng cận Tết Trung thu. Hết mùa vụ, hầu hết nghệ nhân phải tạm gác nghề, chuyển sang làm công việc khác để mưu sinh. Thu nhập bấp bênh, công việc nặng nhọc khiến nhiều người không còn mặn mà với nghề.
Gia đình ông Tài và bà Thủy, những người đã gắn bó với nghề làm đèn hàng chục năm cũng đang dần chuyển hướng. “Ngoài mùa Trung thu thì hầu như không có thu nhập từ nghề này, tôi phải đi phụ hồ thêm để có đồng ra đồng vào”, ông Tài cho biết.
Giữ lửa nghề giữa thời hiện đại
Sự thiếu ổn định khiến thế hệ trẻ không còn tha thiết nối nghề. Từng là một làng nghề nổi tiếng với hàng trăm hộ sản xuất lồng đèn, hiện tại, Phú Bình chỉ còn lại vài chục hộ làm nghề rải rác, hoạt động nhỏ lẻ. Nguy cơ nghề truyền thống mai một ngày càng hiện rõ.
Bà Thủy, người kế thừa nghề làm đèn từ cha mẹ, không khỏi băn khoăn khi nghĩ đến chuyện truyền nghề.
“Làm lồng đèn phải làm thủ công hoàn toàn, từ cưa tre, đan khung, cắt kẽm đến vẽ họa tiết. Mỗi chiếc đèn mất rất nhiều thời gian, công sức. Trong khi đó, lợi nhuận lại thấp, chỉ lời khoảng 500 đến 1.000 đồng mỗi chiếc khi bán sỉ. Người trẻ giờ không ai muốn làm nghề này.”
Bà Thuỷ, người kế thừa nghề làm lồng đèn từ cha mẹ
Dẫu vậy, giữa muôn vàn khó khăn, vẫn còn những người kiên trì bám trụ với nghề như ông Thành, bà Tươi, bà Thủy. Với họ, mỗi chiếc lồng đèn không chỉ đơn thuần là một món hàng hóa, mà là một phần ký ức, một mảnh hồn của văn hóa Trung thu Việt. “Lồng đèn truyền thống không giống đèn điện tử bán tràn lan ngoài thị trường. Nó có hồn, có công phu, có giá trị văn hóa. Làm ra một chiếc đèn, tôi thấy như mình góp phần giữ lại ký ức Trung thu tuổi thơ cho lũ trẻ hôm nay”, bà Tươi xúc động nói.
Dù thị trường ngày càng cạnh tranh với sự tràn ngập của đèn nhựa, đèn điện tử giá rẻ, những người nghệ nhân Phú Bình vẫn mong muốn có cơ hội đưa đèn truyền thống trở lại. Nhiều hộ kỳ vọng vào các chương trình hỗ trợ quảng bá, các lễ hội truyền thống được tổ chức thường xuyên để tạo cơ hội tiêu thụ và gìn giữ nghề.
Để nghề lồng đèn Phú Bình không bị mai một, rất cần sự quan tâm từ các cơ quan chức năng, chính quyền địa phương và cộng đồng. Hỗ trợ vốn, quảng bá sản phẩm, tổ chức hội chợ, lễ hội Trung thu truyền thống tại địa phương là những giải pháp thiết thực giúp các hộ sản xuất có đầu ra ổn định hơn.
Đặc biệt, cần có chương trình giáo dục, truyền thông để nâng cao nhận thức cộng đồng, nhất là thế hệ trẻ, về giá trị của lồng đèn truyền thống – không chỉ là sản phẩm thủ công, mà còn là một phần văn hóa đặc sắc của người Việt.
Làng nghề Phú Bình đang vật lộn giữa dòng chảy hiện đại. Những chiếc đèn lồng làm bằng tre, giấy kiếng, vẽ tay tỉ mỉ đang dần nhường chỗ cho sản phẩm công nghiệp. Nhưng trong ánh mắt những nghệ nhân già còn gắn bó với nghề, vẫn le lói hy vọng về một ngày Trung thu rực rỡ sắc màu truyền thống trở lại, nơi những chiếc đèn lồng không chỉ thắp sáng một mùa lễ hội, mà còn thắp lên niềm tin về sự trường tồn của một làng nghề lâu đời.
