Hội nghị giao ban chuyên đề về công tác tiếp nhận, xử lý đơn thư khiếu nại, tố cáo của công dân diễn ra tại Cà Mau vào ngày 24/10 vừa qua “nóng” hơn bao giờ hết bởi những con số “biết nói” được đặt lên bàn nghị sự…
Đơn vượt cấp tăng đột biến
Theo Trưởng Ban Nội chính Tỉnh ủy Cà Mau Nguyễn Bình Tân, chỉ trong gần 4 tháng (từ 1/7 đến 24/10/2025), toàn tỉnh tiếp nhận hơn 2.800 đơn, thư khiếu nại, tố cáo, phản ánh của công dân.
Riêng Ủy ban nhân dân tỉnh và lãnh đạo Ủy ban nhân dân tỉnh nhận hơn 1.170 đơn, tăng gấp đôi so với thời điểm trước khi thực hiện hợp nhất mô hình chính quyền.
Các cơ quan Đảng trong tỉnh tiếp nhận 468 đơn, tăng mạnh so với 279 đơn cùng kỳ năm trước; Văn phòng Tỉnh ủy tiếp nhận 357 đơn, tăng đáng kể so với 276 đơn của cùng giai đoạn. Những con số này cho thấy tình trạng đơn thư “vượt cấp” đang gia tăng rõ rệt.
Nội dung phát sinh khiếu nại tập trung nhiều vào lĩnh vực đất đai, bồi thường giải phóng mặt bằng, hỗ trợ tái định cư. Theo đánh giá, một bộ phận người dân có xu hướng gửi đơn trực tiếp đến cấp tỉnh, bỏ qua cấp xã, phường, nơi vốn là “phòng tuyến” tiếp nhận và hòa giải đầu tiên.
Bí thư Đảng ủy xã Sông Đốc, đồng chí Mã Minh Tâm nhận định, việc người dân gửi đơn lên tỉnh phản ánh mong muốn rút ngắn thời gian xử lý, nhưng đồng thời cho thấy niềm tin vào năng lực giải quyết từ cơ sở còn hạn chế.
Phó Chánh Văn phòng Ủy ban nhân dân tỉnh Kiều Trung Tính bày tỏ lo ngại nếu không củng cố được niềm tin ở cấp xã, phường thì nguy cơ phát sinh khiếu kiện đông người, vượt cấp là hiện hữu.
Về nguyên nhân chủ quan, báo cáo của Tỉnh ủy chỉ ra tình trạng đáng lưu ý: có tới 38/64 bí thư cấp xã, phường trong tỉnh chưa tổ chức hoặc chưa chủ động công tác tiếp dân định kỳ. Đây là biểu hiện của việc chưa xem công tác đối thoại, tiếp nhận và giải quyết bức xúc tại cơ sở là nhiệm vụ trọng tâm.
Theo Phó Chủ tịch Hội đồng nhân dân tỉnh Bùi Tấn Bảy, năng lực và kỹ năng hòa giải của một bộ phận cán bộ cơ sở còn hạn chế, thiếu chủ động nắm tình hình từ sớm, xử lý từ đầu, dẫn đến mâu thuẫn bị đẩy lên cấp cao hơn, gây áp lực cho cơ quan cấp tỉnh.
Siết chặt kỷ luật, yêu cầu “đối thoại bắt buộc”
Theo Bí thư Tỉnh ủy Cà Mau Nguyễn Hồ Hải, việc đơn thư tăng mạnh trong giai đoạn chuyển sang mô hình chính quyền 2 cấp vừa là thách thức, vừa là “phép thử” đối với năng lực điều hành của hệ thống chính trị địa phương.
Đồng chí nhấn mạnh, một trong những nguyên nhân sâu xa là tâm lý né tránh trách nhiệm trong ban hành quyết định cuối cùng của một số cán bộ. Một số trường hợp cố tình kéo dài tiến độ giải quyết hoặc chuyển vụ việc lên cấp trên nhằm tránh rủi ro cá nhân. Bí thư Tỉnh ủy yêu cầu khắc phục triệt để tình trạng lạm dụng cụm từ “xin ý kiến chỉ đạo” trong xử lý công việc.
Trên tinh thần đó, Cà Mau sẽ triển khai loạt giải pháp đồng bộ. Trước hết là nghiên cứu xây dựng “Bản đồ rủi ro khiếu kiện” trên toàn tỉnh, đặc biệt tại các khu vực có dự án trọng điểm hoặc có lịch sử phát sinh tranh chấp. Công cụ này nhằm cảnh báo sớm, chủ động phòng ngừa nguy cơ phát sinh bức xúc kéo dài.
Cùng với đó, Bí thư Tỉnh ủy yêu cầu 100% bí thư xã, phường công khai lịch và trực tiếp tiếp công dân định kỳ, tối thiểu hai lần mỗi tháng. Người đứng đầu phải chịu trách nhiệm trực tiếp về kết quả hòa giải và giải quyết đơn thư tại địa phương, coi đây là nhiệm vụ trọng tâm, gắn với mức độ hoàn thành nhiệm vụ cuối năm.
Một giải pháp quan trọng được nhấn mạnh là áp dụng “đối thoại bắt buộc”.
Theo đó, đối với các vụ việc liên quan đến đất đai, bồi thường, giải phóng mặt bằng, phải tổ chức đối thoại trước khi ban hành quyết định hành chính lần đầu, nhằm lắng nghe đầy đủ ý kiến, tạo đồng thuận, hạn chế phát sinh khiếu nại kéo dài. Đi liền với đó là thay đổi tiêu chí đánh giá cán bộ: chuyển từ chỉ tiêu “bao nhiêu vụ việc đã giải quyết” sang đo lường chất lượng giải quyết thông qua tỷ lệ “không tái khiếu nại” và mức độ hài lòng của người dân.
Bí thư Tỉnh ủy cũng yêu cầu xử lý dứt điểm các vụ việc phức tạp, kéo dài, đặc biệt trong lĩnh vực đất đai; nghiêm cấm việc chuyển lại hồ sơ vụ việc đã có kết luận cuối cùng về địa phương để giải quyết lại gây kéo dài, chồng chéo.
Nhằm giảm thiểu thủ tục thủ công và thời gian chờ đợi, tỉnh sẽ sớm đưa vào vận hành nền tảng tương tác trực tuyến thống nhất. Mọi đơn thư gửi qua hệ thống phải được tiếp nhận và thông báo kết quả phân loại trong vòng 24 giờ.
Tỉnh ủy cũng giao Ban Nội chính thành lập Tổ công tác “tiếp sức cơ sở” để hỗ trợ chuyên môn, giúp các xã, phường có tình hình phức tạp xử lý hồ sơ chặt chẽ, chính xác.
Những chỉ đạo quyết liệt từ cấp cao nhất cho thấy quyết tâm chính trị của Cà Mau trong việc lập lại kỷ cương hành chính, củng cố lòng tin của nhân dân ngay từ cơ sở. Giải quyết đơn thư không chỉ là xử lý từng vụ việc cụ thể, mà còn là thước đo năng lực của bộ máy, là “điểm chạm” trực tiếp giữa người dân với chính quyền.
Khi “phòng tuyến cơ sở” được củng cố, được vận hành với tinh thần trách nhiệm cao và thái độ phục vụ nhân dân, thì niềm tin được giữ vững, mâu thuẫn được hóa giải từ gốc, góp phần xây dựng nền hành chính dân chủ, pháp quyền và gần dân hơn.
Tại ấp 8B, xã Phong Hiệp, vụ tranh chấp ranh đất giữa ông Phạm Công Xuân và ông Phạm Văn Nga, âm ỉ kéo dài nhưng hòa giải ở ấp không thành.
Trong buổi hòa giải vào chiều 27/10, Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã Nguyễn Duy Tuấn trực tiếp điều hành, căn cứ hồ sơ đo đạc và quy định pháp luật để phân tích rõ phần đất tranh chấp. Trên cơ sở đó, hai bên thống nhất phương án: gia đình ông Nga hoàn trả giá trị phần đất lấn chiếm, giếng nước sử dụng chung để giữ hòa khí láng giềng. Vụ việc được giải quyết dứt điểm, ổn thỏa.
Vụ việc trên cũng là "điểm sáng" trong hoà giải tranh chấp từ cơ sở, đặc biệt là ngay sau có chỉ đạo của Bí thư Tỉnh ủy Cà Mau về siết chặt kỷ luật, kỷ cương của người đứng đầu cấp ủy, chính quyền cấp xã trong giải quyết đơn thư khiếu nại, tố cáo.
