1/Lễ Tết nhà bố mẹ vợ vẫn là một phong tục, một nét đẹp mỗi khi Tết đến, xuân về! Khi tôi chừng chín, mười tuổi, còn nhớ hôm ấy vào khoảng 29 Tết, bố mẹ tôi chuẩn bị một con gà trống chừng gần hai cân, mấy cân gạo nếp ngon và một số đồ lễ khác như rượu, trà, thuốc lá, mứt, kẹo để đưa Tết nhà ngoại.
Nhà nội tôi cách quê ngoại gần 20 cây số, vẫn là trong nội huyện. Những năm 80 của thế kỷ trước, bố tôi làm cán bộ huyện, có cái xe đạp đã là oách lắm rồi! Bố đèo mẹ, tôi ngồi sau cùng mẹ, bên sườn xe đạp treo một chiếc rọ tre, đan thưa như rọ lợn con, bố nhốt con gà trống vào đó rồi lấy dây chun buộc chắc vào sườn xe. Những thứ còn lại, đúc vào chiếc làn to, đan bằng mây treo ở ghi đông trước của xe đạp. Khi lên dốc cao, cả bố mẹ tôi đều xuống xe dắt bộ.
Sau này, anh em tôi lớn lên, biết đi xe đạp, rồi xe máy và giờ là ô-tô, bố mẹ tôi giao nhiệm vụ cho tôi đem lễ Tết đến nhà cụ ngoại, tức là nơi sinh ra bà nội tôi và nhà ông bà ngoại, nơi mẹ tôi sinh ra và lớn lên. Thường thì đồ lễ được bố mẹ tôi chuẩn bị chu đáo, chúng tôi chỉ là người đi đưa lễ. Ngày Tết nhiều việc, bố mẹ còn chăm lo nhiều thứ và bao nhiêu năm nay, cho tới tận bây giờ, hơn bốn mươi tuổi, vẫn nhận nhiệm vụ thiêng liêng ấy: Đi lễ Tết ngoại!
Nhà tôi cũng là trưởng một cành nhánh trong họ, lớn lên tôi được đắm mình trong những phong tục đẹp ngày xuân. Cố nội tôi sinh ra bốn cụ nam, một cụ nữ. Khi cụ nữ ấy đi lấy chồng, thì chồng con của cụ mang lễ, Tết đến nhà tôi để thắp hương tổ tiên gia tộc. Đến đời cụ nội tôi, sinh được hai ông, hai bà. Đến đời bố tôi, sinh được hai anh em tôi là trai, kế sau là hai em gái út. Vậy là cứ đến Tết, những người con gái trong gia tộc đã xuất giá, đều mang lễ vật đến để dâng cúng tổ tiên. Sáng 30 Tết, con cháu các cụ bà, các bà và cả hai em gái tôi đều mang lễ đến nhà thờ tổ, trước khi làm cỗ cúng tất niên ở nhà chồng.
2/Con cháu cứ thấm dần văn hóa, phong tục làng xã để rồi lớp sau kế tiếp lớp trước giữ gìn. Phong tục đẹp ấy có cội nguồn từ rất xa xưa, được truyền tụng, ghi chép trên bia đá và các sắc phong của triều đình phong kiến xưa, nay còn được lưu giữ ở đình làng Khê Thượng, xã Sơn Đà, huyện Ba Vì, Hà Nội. Gặp Phó Chủ tịch UBND phụ trách văn xã và trưởng thôn Khê Thượng, trò chuyện với các cụ cao niên trong làng, tôi được biết, ở đây còn truyền lại phong tục đẹp là chuyện đi lễ, Tết bố mẹ vợ của Đức Thánh Tản Viên Sơn. Tục truyền rằng: “Vào tối ngày 30 Tết, các vị chức sắc, các bô lão ban khánh tiết, những người đăng cai tổ chức lễ đều phải y phục truyền thống như trong ngày chính hội. Người ta thường tiến hành tế lễ tại đình theo nghi thức truyền thống, sau đó tất cả sẽ cùng dân làng đi ra bến đò làng Khê Thượng. Đây chính là lễ đưa tiễn Đức Thánh Tản qua sông Đà.
Khi lễ tiễn bắt đầu, người lái đò (mặc trang phục mầu đỏ) sẽ lặng lẽ bước xuống đò đợi sẵn ở đó. Sau đó ông chèo chiếc đò không từ bến làng Khê Thượng sang đến bến đò Bộ thuộc địa phận xã Thạch Đồng, huyện Tam Thanh, tỉnh Vĩnh Phúc. Mọi người đều ngầm hiểu rằng Đức Thánh đã lên con đò đó để qua sông và Đức Thánh Tản sẽ không đi một mình mà còn có rất nhiều quân lính đi theo hộ tống Ngài. Do đó người lái đò sẽ phải chèo thuyền đi đi lại lại ba lần qua sông. Đó còn được gọi là trò Rước Chúa Trai. Tiếp theo, dân làng sẽ ai về nhà nấy để chuẩn bị cho ngày lễ, Tết cổ truyền, đón Giao thừa với một tâm trạng phấn khởi, hào hứng, mong một năm mới sẽ gặp nhiều may mắn.
Chiều ngày mồng 2 Tết, người làng đã chuẩn bị xong kiệu, hương án, cờ trống bên bờ sông Đà để cử hành nghi lễ bái vong Ngài tại ngọn núi Nghĩa Lĩnh để rước Ngài về. Sang sáng ngày mồng 3 Tết, dân làng sẽ mở hội tưng bừng. Nhiều trò chơi và cuộc thi được tổ chức, sân đình trở nên nhộn nhịp hẳn lên với các trò như: đấu vật, chọi gà, chơi cờ, hát chèo, tổ tôm và nhiều trò chơi, cuộc thi khác”.
Nhiều phong tục truyền thống tốt đẹp theo thời gian dần dần được đơn giản hóa theo thời đại mới. Mong sao, lễ, Tết bố mẹ vợ sẽ vẫn được duy trì và tiếp nối cho đến mai sau để tri ân tổ tiên bên ngoại của mỗi chúng ta.
