Bổn phận của tín đồ đạo Hồi
Theo quan niệm của đạo Hồi, một người Hồi giáo có năm bổn phận chính, và một trong các bổn phận này là trong đời phải hành hương ít nhất một lần đến Thánh địa Mecca bằng kinh phí bản thân; và trước khi đi phải chuẩn bị đồ ăn thức uống cho người thân trong thời gian mà họ đi vắng. Mặc dù chi phí mỗi chuyến đi là rất tốn kém, nhưng hằng năm vẫn có tới hàng triệu lượt người Hồi giáo hành hương tới Mecca.
Ngày hành hương đầu tiên được biết đến là Ngày Nước (Tarwiah). Người theo đạo Hồi sẽ thực hiện các nghi lễ truyền thống như tưới nước lên vật nuôi, dự trữ nước trong cuộc hành trình đến Thánh địa Mecca. Họ hành hương đến thành phố linh thiêng Mina, bên ngoài Thánh địa Mecca, đúng vào ngày thứ tám của tháng hành hương “Dhul Hijja” theo lịch Hồi giáo. Sáng hôm sau, họ sẽ đến núi Arafat, cách Mina 10 km về phía đông nam để cầu nguyện, đọc kinh Quran. Tờ Le Figaro cho hay: “Trong trang phục trắng truyền thống thể hiện sự tinh khiết và không được sức dầu thơm, người hành hương phải cắt móng tay, cắt tóc hoặc cạo râu và đi tới ngọn đồi Arafat để cầu nguyện suốt ngày tại đây”. Sau khi mặt trời lặn, người hành hương sẽ đến al-Muzdalifah, nằm giữa đường từ núi Arafat đến Mina, để tiến hành nghi lễ có tên là “Ramy al-Jamarat” - ném đá trừ quỷ.
Lễ hành hương Hajj sẽ kết thúc bằng lễ hiến tế “Eid Al-Adha” kéo dài ba ngày. Vào ngày khởi đầu Lễ hiến tế “Eid Al-Adha”, người hành hương sẽ tế thần bằng một con vật, thường là cừu. Sau đó các tín đồ trở lại Thánh địa Mecca và đi vòng quanh khối đá thiêng Kaaba mầu đen sẫm. Đây là hoạt động cuối cùng của lễ hành hương Hajj. Thông thường, cuộc hành hương kéo dài trong hai tháng, và diễn ra 10 ngày sau khi tháng ăn chay Ramadan kết thúc. Năm ngoái, hơn 1,8 triệu tín đồ Hồi giáo đã tham gia cuộc hành hương này.
Thế nhưng, không phải bất cứ lễ Hajj nào cũng mang lại may mắn cho người hành hương. Thực tế cho thấy, năm nào trong dịp lễ hành hương Hajj cũng xảy ra thảm kịch giẫm đạp hay hỏa hoạn, trong khi khả năng kiểm soát đám đông của giới chức Saudi Arabia được đánh giá là hạn chế. Gần đây nhất là thảm họa giẫm đạp tại Thánh địa Mecca trong lễ hành hương năm 2015, khiến 2.300 người hành hương đến từ hơn 30 quốc gia trên thế giới thiệt mạng. Năm 1990, một vụ giẫm đạp đã xảy ra tại một đường hầm trong khu vực Mina khi hệ thống thông gió của đường hầm bị hỏng, khiến 1.426 người hành hương thiệt mạng, trong đó chủ yếu đến từ các quốc gia châu Á.
Do số lượng người hành hương đến Thánh địa Mecca ngày một đông nên Saudi Arabia hiện đang lên kế hoạch mở rộng khu vực thánh đường, hệ thống đường giao thông cũng như xây dựng thêm đường tàu điện và các hạ tầng giao thông khác, với giai đoạn đầu có chi phí khoảng 120 tỷ USD. Chỉ riêng diện tích nhà thờ đã tăng gấp năm lần trong những năm qua, giúp sức chứa tăng vọt từ 600.000 người lên hai triệu người.
Thách thức về bảo đảm an toàn, an ninh
Theo CNN, kể từ cuối năm 2014, Saudi Arabia đã đối mặt các vụ đánh bom lẻ tẻ mà sau đó tổ chức tự xưng Nhà nước Hồi giáo (IS) tuyên bố nhận trách nhiệm. Ngày 24-6 vừa qua, lực lượng an ninh Saudi Arabia cũng đập tan một âm mưu tiến công mà mục tiêu chính là Thánh địa Mecca. Bên cạnh đó, dự kiến năm nay có khoảng hai triệu người Hồi giáo đổ về Thánh địa Mecca, trong đó có gần 1,6 triệu tín đồ ở nước ngoài đến Saudi Arabia vào dịp này, đông nhất vẫn là người Hồi giáo đến từ châu Phi như Ai Cập, Nigeria, Algeria hay Morocco; các nước châu Á có số lượng lớn người Hồi giáo sinh sống như Indonesia, Malaysia, Iran… Do đó, công tác bảo đảm an toàn, an ninh vẫn được nhà chức trách Saudi Arabia đặt lên hàng đầu.
Người đứng đầu cơ quan an ninh của Saudi Arabia, ông Abdul Rahman Mohammed Al-Saleh cho biết, chính quyền nước này đã cho lập 109 trung tâm an ninh tại Mecca để theo dõi những đối tượng khả nghi không có giấy tờ hợp lệ và ngăn chặn các hành vi sai phạm của người hành hương. Tính đến ngày 30-8, chính quyền Saudi Arabia thông báo đã cấm hơn 400.000 người hành hương bất hợp pháp vào Thánh địa Mecca do không có giấy phép.
Không chỉ vậy, nhằm bảo vệ người tham dự lễ hành hương, Bộ Nội vụ Saudi Arabia đã huy động hơn 100.000 nhân viên an ninh tại các địa điểm khác nhau dọc theo tuyến đường hành hương kể từ ngày 30-8, đồng thời thiết lập một hàng rào an ninh chung quanh Thánh địa Mecca và các khu vực lân cận. Ngoài ra, hàng chục nghìn camera an ninh cũng đã được lắp đặt để kiểm soát đám đông. Saudia Arabia cũng thực hiện hàng loạt biện pháp nghiêm ngặt, bao gồm các điều khoản phạt tiền và hình phạt tù đối với những người vi phạm.
Liên quan hoạt động cứu hộ, cứu nạn trong trường hợp xảy ra sự cố, người đứng đầu Tổ chức Trăng lưỡi liềm Đỏ Saudi Arabia, ông Mohammed bin Abdullah al-Qasem cho biết, hiện tổ chức này có khoảng 2.400 nhân viên và số lượng lớn các tình nguyện viên hoạt động trong 100 trung tâm cứu thương tạm thời tại khu vực các tín đồ thực hiện nghi lễ ở Thánh địa Mecca. “Nhiều máy bay lên thẳng và các phương tiện khác cũng sẽ được điều động vào dịp này. Tổ chức Trăng lưỡi liềm Đỏ phối hợp Bộ Y tế Saudi Arabia thiết lập một cơ sở khẩn cấp đặc biệt để phản ứng kịp thời đối với bất cứ loại dịch bệnh nào có nguy cơ bùng phát trong lễ hành hương. Một trung tâm khẩn cấp tiếp nhận cuộc gọi đến bằng nhiều ngôn ngữ khác nhau hoạt động liên tục 24 giờ hằng ngày cũng bắt đầu đi vào hoạt động”, ông al-Qasem cho biết thêm.
Cho đến thời điểm này, chính quyền Saudi Arabia cho biết chưa phát hiện bất kỳ mối đe dọa nào nhằm vào sự kiện hành hương lớn nhất trong năm. Dù vậy, trong bối cảnh số lượng người tham gia ngày càng đông và nguy cơ khủng bố hiện hữu, việc bảo đảm an toàn và an ninh trong lễ hành hương vẫn đặt ra nhiều thách thức đối với giới chức Saudi Arabia.
