Từ chối nguyện vọng chính đáng?
Theo quy định, từ năm học 2022-2023, bên cạnh các môn bắt buộc thì các trường THPT phải xây dựng các tổ hợp môn tự chọn để học sinh lựa chọn theo sở thích, năng lực cũng như định hướng nghề nghiệp của các em.
Học sinh lớp 10 phải học các môn học bắt buộc gồm Ngữ văn, Toán, Ngoại ngữ 1, Lịch sử, Giáo dục thể chất, Giáo dục quốc phòng và an ninh, Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp, Nội dung giáo dục của địa phương. Học sinh được chọn bốn môn trong các môn Địa lý, Giáo dục kinh tế và pháp luật, Vật lý, Hóa học, Sinh học, Công nghệ, Tin học, Âm nhạc, Mỹ thuật. Đa số các em chọn theo hai tổ hợp khối Khoa học tự nhiên (KHTN) và Khoa học xã hội (KHXH) cùng các môn học tự chọn theo tổ chức riêng của từng trường.
Không ít học sinh đã lựa chọn tổ hợp sau khi được tư vấn hướng nghiệp, nhưng chỉ sau một thời gian ngắn nhận ra mình không phù hợp và có nguyện vọng đổi môn tự chọn.
Học hết học kỳ I, Nguyễn Thúy A. học sinh lớp 10 tại Hà Nội có điểm tổng kết các môn tổ hợp khối KHTN ở mức “trung bình”, trong khi tổ hợp KHXH nổi trội hơn hẳn. “Học THCS, em có điểm ba môn Toán, Lý, Hóa, Sinh cao nên gia đình định hướng chọn tổ hợp KHTN khi vào lớp 10. Nhưng vào môi trường mới, em tham gia các hoạt động xã hội nhiều hơn, bản thân lại có hứng thú học các môn tổ hợp KHXH và điểm số cuối kỳ các môn này cao nên em có nguyện vọng chuyển tổ hợp sang KHXH. Nếu chuyển kịp thời, em sẽ toàn tâm toàn ý lo cho việc lựa chọn trường đại học phù hợp”, em A. bày tỏ. Trường hợp của A., không phải cá biệt và các em có chung “hoàn cảnh” là đã hết một học kỳ, nhận thấy môn tự chọn không phù hợp bản thân, muốn thay đổi nhưng cũng không biết làm thế nào.
Còn trường hợp của gia đình chị M. sinh sống ở Nam Định, ra Tết, chị nhận công tác mới tại Hà Nội, con trai lớn học lớp 10 đang gặp rắc rối vì khó chuyển trường do môn tổ hợp. Gần một tháng qua, chị đã gõ cửa nhiều trường THPT ở quận Hoàng Mai và Thanh Xuân nhưng không trường nào có tổ hợp môn tự chọn tương thích với môn cháu đang học ở Nam Định.
Hay anh H. vừa mới chuyển nhà từ quận Đống Đa sang quận Tây Hồ (Hà Nội). Con gái anh cũng đã bị trường mới từ chối vì: “Ở trường cũ con tôi lựa môn tự chọn là Địa lý, Công nghệ nhưng trường muốn chuyển đến lại không có tổ hợp hai môn này nên hiệu trưởng nhà trường đã từ chối nhận”, anh H. chia sẻ. Hằng ngày gia đình anh H. vẫn phải vất vả đưa con về trường cũ học.
Học sinh có nguyện vọng chuyển tổ hợp tự chọn là chính đáng. Thế nhưng theo quy định của Sở Giáo dục và Đào tạo Hà Nội thì học sinh không có tổ hợp tương thích giữa trường mới và trường cũ thì không thể chuyển trường.
“Không được cứng nhắc!”
Trước nhu cầu của học sinh và phụ huynh, nhiều trường đã sẵn sàng dạy bổ sung, dạy đuổi cho học sinh có nguyện vọng chuyển tổ hợp nhưng vì vướng quy định của Sở Giáo dục và Đào tạo Hà Nội nên cũng đành “bó tay”. Như vậy phải chăng, các em học sinh lứa sau cần rút kinh nghiệm thì phải đăng ký số môn tự chọn tăng lên, từ bốn môn theo quy định thì có thể chọn lên 5/8 môn còn lại (Lý, Hóa, Sinh, Địa, Công dân)... để tăng xác suất lựa chọn chuyên ngành tổ hợp xét tuyển đại học sau này. Điều này cũng tạo cơ hội cho các trường hợp muốn chuyển trường thì xác suất tương thích môn tự chọn giữa trường cũ và trường mới cao hơn?
Trước vấn đề chuyển đổi môn học lựa chọn, chuyên đề học tập cấp THPT theo chương trình giáo dục phổ thông 2018, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã có công văn hướng dẫn tạm thời (ban hành ngày 6/1). Theo đó, học sinh lớp 10 chỉ được đổi môn học tự chọn vào cuối năm học. Hiệu trưởng sẽ là người xem xét, quyết định cho học sinh có nguyện vọng chuyển đổi môn học lựa chọn, cụm chuyên đề học tập phù hợp khả năng tổ chức của nhà trường.
Phải chăng là hướng dẫn tạm thời nên công văn lại không quy định cụ thể quyền hạn của hiệu trưởng đến đâu, triển khai thế nào... Điều này khiến nhà trường rối bời, dẫn đến tình trạng mỗi trường, mỗi địa phương sẽ thực hiện một kiểu, cuối cùng học sinh sẽ là người chịu nhiều thiệt thòi nhất.
Mới đây, Đoàn giám sát của Đoàn đại biểu Quốc hội TP Hà Nội đã làm việc với UBND thành phố Hà Nội về đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông giai đoạn 2014-2022. Đại diện nhiều trường THPT nêu lên việc học sinh lớp 10 gặp khó khi chuyển tổ hợp môn học. PGS, TS Nguyễn Kim Sơn, Bộ trưởng Giáo dục và Đào tạo đã trực tiếp ghi nhận ý kiến và trả lời về vấn đề này: “Chúng ta đừng đem tư duy rất cũ để xử lý các việc. Khi thiết kế chương trình phổ thông, kết thúc một cấp học, học sinh đã phải đạt chuẩn chung. Đừng vì một lý do chỗ này các cháu học chậm một bài, chỗ kia đảo lộn để không cho các cháu chuyển trường. Điều này đi ngược với tinh thần của chương trình”.
Liên quan những thắc mắc trước vấn đề các địa phương học các bộ sách giáo khoa khác nhau thì các em chuyển học từ tỉnh, thành phố này sang tỉnh, thành phố khác cũng gặp khó khăn. Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn nêu quan điểm: “Quan trọng nhất đối với học sinh là sự hiểu biết về quốc gia, dân tộc, về lòng yêu nước, về tính nhân loại, còn giáo dục địa phương trang bị thêm kiến thức giúp các học sinh hoàn thiện. Trong giáo dục quốc gia phải vừa “phổ” lại “thông” đối với chương trình giáo dục cho trẻ em. Như vậy đừng đặt rào cản ở các địa phương hay trường học, đấy mới là tinh thần của chương trình giáo dục phổ thông mới”.
