Kỳ thú làng đá
Làng Vĩnh Hội (xã Cát Hải, huyện Phù Cát, tỉnh Bình Định) nép mình dưới chân dãy núi Bà sừng sững kéo ra tận biển. Nơi tiếp nối gần nhất giữa núi rừng với biển cả. Nơi mà người dân một nửa thuộc về biển, nửa còn lại là của núi. Vĩnh Hội cũng là quê gốc của người anh hùng dân tộc Nguyễn Trung Trực, một trong những thủ lĩnh tiêu biểu của phong trào khởi nghĩa chống Pháp vào nửa cuối thế kỷ 19 ở Nam Bộ. Trước đây, gia đình của Nguyễn Trung Trực từng ở xóm Lưới (Vĩnh Hội) hành nghề chài lưới. Hiện, ở xóm Lưới, tỉnh Bình Định đã cho xây dựng đền thờ để ghi dấu ấn, tưởng nhớ công lao to lớn của ông.
Vừa bước vào thung lũng Vĩnh Hội, ấn tượng đập vào mắt chúng tôi là những núi đá với hình thù đẹp và lạ. Đá ở đây tròn mịn, rêu phong cổ kính xen lẫn những mảng xanh của hệ rừng lá thấp trước biển. Địa thế Vĩnh Hội độc đáo, trước mặt là biển, sau lưng núi cao, hai dãy đèo đá như cánh tay ôm lấy ngôi làng. Trước làng có một hòn đảo nhỏ gọi là đảo Cân Cỏ có nhiều cá biển, san hô, rong rêu phủ kín. Rót chén trà mời khách, cụ Mai Hữu Khoác (72 tuổi, ở làng Vĩnh Hội), kể rằng: “Làng Vĩnh Hội vốn được mệnh danh là vùng đất “bốn động ba đèo”, nơi gió cát khắc khổ. Dân gốc đến đây từ nhiều vùng miền nên làm được rất nhiều nghề, như làm nông, tiều phu đốn củi hay ngư phủ đánh cá”.
Theo cụ Khoác, dù sống giữa vùng địa lý trắc trở nhưng dân làng Vĩnh Hội qua nhiều thời kỳ đều thể hiện được khát vọng sống, ý chí dẻo dai thích ứng mọi hoàn cảnh. Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, Vĩnh Hội là một cứ điểm cách mạng ác liệt. Đây là nơi ẩn náu an toàn nhất để bộ đội ta đợi thời cơ mở “đường máu” đánh phá các cứ điểm quân sự của Mỹ ở Quy Nhơn. Ngoài ra, làng còn có nhiều giai thoại về đá rất kỳ thú và mang nhiều ẩn ý của người xưa. Bởi thế, người ngoài hay đồn thổi rằng đá núi ở Vĩnh Hội đều biết kể chuyện, biết yêu, biết hờn dỗi, biết than khóc... Rồi cụ Khoác kể cho tôi nghe về giai thoại chờ chồng của mẹ con “bà Vọng Phu” làm động lòng sông núi để hóa thành đá thạch. Hay câu chuyện “ông Héc” gánh heo, vịt, trầu cau đi qua núi hỏi vợ không thành cũng hóa thành tảng đá. Từ đó mỗi khi có gió bão, đá ông Héc lại hú lên rền vang trời đất như người đàn ông đang hờn dỗi người tình. Mỗi khi ông Héc hú là dân làng biết sắp có bão lớn ngoài biển để chủ động tránh trú.
Trăn trở về du lịch
Ông Đỗ Văn Ngộ, Bí thư Huyện ủy Phù Cát kể rằng, từ những năm 2010 đến nay, tỉnh Bình Định đã quan tâm đầu tư hạ tầng, không ngừng kêu gọi các dự án du lịch, nghỉ dưỡng đầu tư vào Cát Hải. Mới đây, địa phương khởi công đầu tư vào con đường quốc lộ ven biển để khơi thông tuyến du lịch từ Cát Tiến đi qua Cát Hải và kết nối với khu đô thị nam đầm Đề Gi cùng các khu đô thị biển ở Hoài Nhơn. “Với các lợi thế đó, trong tương lai gần, vùng phía đông Phù Cát sẽ trở thành một địa điểm du lịch, đô thị biển và trung tâm kinh tế biển lớn ở Bình Định. Từ đây, người dân ở Vĩnh Hội cũng như các ngôi làng lân cận sẽ được hưởng lợi lớn, đời sống ngày càng sung túc…”, ông Ngộ nói.
Tuy nhiên, ông Võ Tấn Đức, Bí thư chi bộ thôn Vĩnh Hội lại lo lắng, khi du lịch phát triển, cả làng Vĩnh Hội, số nhiều sẽ phải dời đi để nhường đất cho các dự án. “Phát triển là điều tất yếu, ai cũng mừng vì điều đó. Nhưng đối với người dân Vĩnh Hội, họ đã gắn bó với mảnh đất này và vượt qua biết bao khó khăn, chế ngự đất đai để sống bền vững tại đây. Nhưng chưa kịp hưởng thụ thì sắp tới phải dời đi để nhường chỗ cho các dự án du lịch, nghỉ dưỡng. Dù muốn hay không chúng tôi đều phải đi vì sự nghiệp phát triển của tỉnh nhà. Song nhiều hộ dân vẫn mong mỏi được tái định cư tại chỗ để có thể hưởng lợi được từ những dự án du lịch vừa gắn bó với quê cha đất tổ”, ông Đức trăn trở. Nỗi niềm của ông Đức cũng giống như ông Khoác và các bậc cao niên, dân làng ở Vĩnh Hội. Họ mong mỏi sự dời đi của người làng phải thật sự ý nghĩa, chu đáo và những dự án phải mang lại nhiều lợi ích, tốt đẹp cho quê hương họ.
Trước cửa bể, người làng Vĩnh Hội sống thuận thiên, bảo vệ và cộng sinh tồn tại với thiên nhiên. Mẹ thiên nhiên nằm trong ý thức hệ người làng, hiển thị qua thơ ca, truyền miệng và những câu chuyện huyền thoại đầy sự tôn trọng, sùng bái. Rồi mai đây, khi du lịch phát triển, mong rằng những giá trị thiên nhiên, sinh thái ở làng biển Vĩnh Hội vẫn được lưu giữ, phát huy.
