Vụ bắt giữ rúng động
Theo AP, Dairo Antonio Úsuga là kẻ cầm đầu băng đảng buôn bán ma túy hàng đầu Colombia và là thủ lĩnh của một lực lượng hơn 1.000 thành viên. Không chỉ là đối tượng bị truy nã gắt gao nhất Colombia, y còn bị các tòa án liên bang ở Manhattan, Brooklyn và Miami (Mỹ) cáo buộc tội danh buôn bán, vận chuyển hàng trăm tấn ma túy vào Mỹ, sát hại sĩ quan cảnh sát Colombia, khai thác mỏ trái phép, tuyển dụng và xâm hại trẻ vị thành niên, cùng nhiều tội danh khác. Phương thức chủ yếu của băng đảng này là sử dụng đường cao tốc để vận chuyển ma túy, súng, đạn. Chính phủ Mỹ từng treo thưởng 5 triệu USD cho bất cứ ai cung cấp thông tin giúp bắt giữ Úsuga.
Nhà chức trách Colombia cũng cho biết, Clan del Golfo không chỉ thống lĩnh các tuyến đường buôn lậu cocaine xuyên qua những khu rừng rậm ở phía bắc nước này mà còn liên quan đến các đường dây buôn người. Nhiều năm qua, đã có hàng chục cảnh sát và binh sĩ quân đội Colombia thiệt mạng trong những cuộc giao tranh với băng nhóm Clan del Golfo. Họ phải đối đầu với một tổ chức tội phạm được trang bị vũ khí “tận răng”. Tại khu vực hoạt động chính là vịnh Urabá, băng nhóm này bố trí tám vòng an ninh rộng vài km để ngăn cản các chiến dịch quân sự của Chính phủ Colombia.
Sau nhiều năm truy lùng Úsuga và các thủ lĩnh trong băng nhóm Clan del Golfo, lực lượng chức năng đã tìm ra điểm yếu của tên trùm và qua đó xác định được vị trí ẩn náu của y. Dựa vào việc Úsuga cần thuốc điều trị thận, cơ quan tình báo Colombia phát hiện các loại thuốc kê đơn được chuyển đến tay y như thế nào và ở đâu. Mặc dù Úsuga liên tục di chuyển, luôn ngủ tại các lán trại trong rừng nhằm che dấu vết trước lực lượng chức năng, nhưng lần này, theo Tướng Luis Fernando Navarro - một chỉ huy quân đội Colombia, các thông tin tình báo đã đi trước Úsuga và phát hiện y tại vị trí ẩn náu trong vùng núi Nudo de Paramillo, phía bắc Colombia.
“Lực lượng chức năng bắt đầu hiểu rõ hơn về những thay đổi trong mạng lưới an ninh của Úsuga. Nhờ đó, chúng tôi đã chủ động và sử dụng lực lượng biệt kích theo đúng kế hoạch”, Tướng Navarro cho biết từ một căn cứ quân đội vào tối 23/10 vừa qua. Để có được chiến thắng này, Chính phủ Colombia đã huy động thêm 22 trực thăng phối hợp hơn 500 cảnh sát và quân đội vây bắt. Mặc dù một sĩ quan cảnh sát thiệt mạng, nhưng cuối cùng tên trùm “Otoniel” khét tiếng đã bị bắt giữ.
Tổng thống Ivan Duque gọi đây là chiến thắng mang tính “bước ngoặt” chống lại tội phạm có tổ chức ở Colombia - quốc gia sản xuất ước tính 70% lượng cocaine trên thế giới. Ông Duque cũng cảm ơn Chính phủ Mỹ và Anh đã hợp tác trong lĩnh vực tình báo. Tuy nhiên, giới chuyên gia an ninh cảnh báo tình trạng bạo lực có thể xảy ra sau vụ bắt giữ Úsuga. Ngoài ra, “khoảng trống quyền lực” mà tên trùm này để lại sẽ dẫn tới việc tranh giành quyền lực nội bộ băng nhóm. Đối với Clan del Golfo, việc ai thay thế Úsuga càng khó đoán vì nhóm này có các chi nhánh hoạt động ở nhiều vùng khác của đất nước. Mặc dù vậy ông Diego Molano - Bộ trưởng Quốc phòng Colombia, tuyên bố rằng Chính phủ sẽ tiếp tục triệt phá mạng lưới tội phạm của Úsuga, truy lùng những kẻ có thể là thủ lĩnh mới của Clan del Golfo.
Kiên trì chống tội phạm ma túy
Ngày 24/10, Reuters dẫn báo cáo của Văn phòng LHQ về chống ma túy và tội phạm (UNODC) ở thị trường Bắc Mỹ cho biết, cocaine thường được vận chuyển từ Colombia đến Mexico hoặc khu vực Trung Mỹ bằng đường biển, sau đó bằng đường bộ đến Mỹ và Canada. Nhà chức trách Mỹ ước tính, gần 90% lượng cocaine vào nước này đi qua biên giới đất liền Mỹ - Mexico, trong đó phần lớn vào bang Texas. Ngoài ra, các băng nhóm ở Colombia cũng là nguồn cung cấp cocaine chính ở châu Âu.
Tại Mexico, từ năm 2006 đến 2012, cựu Tổng thống Calderon đã tuyên chiến với các băng đảng ma túy ngay sau khi nhậm chức. Trong suốt nhiệm kỳ của mình, ông đã triển khai hàng chục nghìn binh sĩ và thay thế các cảnh sát địa phương “biến chất”. Quân đội Mexico đã bắt giữ hoặc tiêu diệt 25 trong số 37 trùm ma túy hàng đầu Mexico. Tuy nhiên, một số chuyên gia cho rằng, chiến lược “đánh rắn dập đầu” của ông Calderon đã tạo ra hàng chục băng đảng ma túy nhỏ hơn. Dưới thời cựu Tổng thống Enrique Pena Nieto, người kế nhiệm ông Calderon, số vụ giết người liên quan ma túy gia tăng cao nhất trong lịch sử Mexico, nguyên nhân do tiếp tục xảy ra xung đột lãnh thổ giữa các băng nhóm.
Không lâu sau khi nhậm chức vào năm 2018, Tổng thống đương nhiệm Lopez Obrador tuyên bố chính phủ của ông không tập trung bắt giữ các thủ lĩnh băng đảng, thay vào đó là sử dụng phương pháp “ôn hòa”, qua đó tìm cách giải quyết vấn nạn buôn bán ma túy dựa trên cải thiện đời sống kinh tế - xã hội cho người dân. Cụ thể, chính quyền của ông Obrador đã phát động một chiến dịch chống tham nhũng, cắt đứt nguồn tài chính của các tổ chức tội phạm, tạo thêm nhiều việc làm... Dù vậy, tình trạng bạo lực vẫn chưa hề thuyên giảm.
Thành công của chiến dịch bắt giữ Úsuga có thể coi là bước tiến quan trọng trong cuộc chiến chống các băng đảng tội phạm buôn bán ma túy ở Nam Mỹ. Tuy nhiên, theo ông John Marulanda - cựu Cố vấn an ninh của Chính phủ Colombia, kết quả của chiến dịch này chưa thể ngăn chặn được nạn buôn bán ma túy, cũng như cái chết của “bố già” Pablo Escobar không chấm dứt được nạn buôn bán “cái chết trắng”. Bên cạnh việc chống lại các nhóm tội phạm, giải pháp khác để chống buôn bán ma túy cần bao gồm cả việc giám sát và phá hủy các rừng cây coca - thành phần cơ bản tạo ra cocaine.
Được sự hỗ trợ của giới chức Mỹ, trong những năm đầu thế kỷ 21, Chính phủ Colombia đã phun thuốc để diệt trừ cây coca. Nhưng vào năm 2015, Cơ quan Nghiên cứu ung thư quốc tế (IARC) cho biết, chất glyphosate có trong thuốc diệt trừ cây coca có thể là gây ung thư cho con người. Do đó, Chính phủ Colombia đã tạm dừng các hoạt động này.
Đối mặt thực tế Colombia hiện vẫn là nơi cung cấp 70% lượng cocaine toàn cầu, chính phủ của Tổng thống Ivan Duque vẫn đang muốn tái khởi động phương pháp phun thuốc nói trên. Theo đó, quân đội Colombia dự kiến sử dụng loại máy bay không người lái có thể xác định vị trí chính xác của các cánh đồng coca để phun thuốc.
Dù vậy, theo Đại tá José James Roa, đại diện Lực lượng Cảnh sát chống ma túy Colombia, kế hoạch chống buôn bán ma túy không chỉ là phun thuốc diệt trừ những cánh đồng coca, bởi các băng đảng ma túy sẽ tìm địa điểm mới để trồng. Do đó, cuộc chiến chống ma túy tại Nam Mỹ còn cần tới nỗ lực chung của các quốc gia trong khu vực, cũng như sự hỗ trợ của cộng đồng quốc tế.
