Năm 2021, ông Paul Msoma nhập viện ở Malawi trong tình trạng khó thở khi bị mắc Covid-19. Do bệnh viện trung tâm Kamuzu ở Lilongwe không có đủ lượng oxy cần thiết cho việc điều trị, ông Msoma đã qua đời ở tuổi 44 không lâu sau đó. Một người bạn của ông là Sosten Chilumpha cho biết: “Paul từng nói, ông ấy biết các nhân viên y tế rất tốt nhưng họ không thể làm gì được, không phải vì họ không biết cách chữa bệnh của ông mà vì họ không thể đáp ứng được số oxy cần thiết để chữa bệnh”.
Theo The Guardian, tiếp cận oxy y tế là một thách thức lớn trong đại dịch Covid-19. Các chuyên gia y tế khẳng định, biến chứng quan trọng và thường gây tử vong của Covid-19 là cạn kiệt oxy trong máu. Một nghiên cứu trên 64 bệnh viện ở 10 quốc gia châu Phi cho thấy, một nửa số bệnh nhân Covid-19 qua đời không bao giờ được thở oxy. Kể từ sau đại dịch, việc tăng cường an ninh oxy của “lục địa đen” đã trở thành ưu tiên hàng đầu của các chính phủ châu Phi và tổ chức y tế toàn cầu, nhằm chuẩn bị cho các trường hợp khẩn cấp về sức khỏe trong tương lai, đồng thời cũng để giúp đỡ những bệnh nhân mắc các bệnh nghiêm trọng khác.
Các quốc gia thành viên của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) đã bỏ phiếu về một nghị quyết tại Đại hội đồng Y tế thế giới. Nghị quyết này nếu được thông qua, sẽ thúc đẩy tất cả các thành viên xây dựng các kế hoạch hành động quốc gia nhằm tăng khả năng tiếp cận oxy y tế. Audrey Battu, Giám đốc phụ trách các loại thuốc thiết yếu tại Sáng kiến Tiếp cận y tế Clinton (Clinton Health Access Initiative) cho biết: “Đã có một sự thay đổi về tư duy. Nhiều quốc gia nhận ra rằng oxy là cần thiết để điều trị hầu hết các bệnh nghiêm trọng, thậm chí là bệnh lao hoặc HIV/AIDS. Covid-19 chỉ là phần nổi của tảng băng. Đại dịch cũng đã thay đổi bối cảnh tài trợ. Các nhà tài trợ đã bắt đầu rót tiền cho các sáng kiến bảo đảm nguồn oxy cần thiết trong điều trị bệnh”.
Ethiopia, quốc gia đông dân thứ hai của “lục địa đen”, đang đóng vai trò là hình mẫu cho các quốc gia khác với “lộ trình oxy” của mình. Một đánh giá năm 2015 của WHO đối với hơn 100 bệnh viện ở Ethiopia cho thấy, chỉ 45% khoa nhi nội trú được tiếp cận máy đo oxy. Đến năm 2019, oxy đã có sẵn ở 100% các khoa và máy đo oxy ở 96% khoa nhi nội trú. Khi đại dịch xảy ra, Ethiopia đã có thể đáp ứng nhu cầu gia tăng về oxy.
Ashenafi Beza, Cố vấn cấp cao của Bộ Y tế Ethiopia cho biết, kế hoạch ban đầu là tăng số lượng nhà máy oxy từ 2 lên 13. “Khi Covid-19 ập đến, chính phủ đã đẩy nhanh nỗ lực của mình. Ngày nay, có khoảng 40 nhà máy hấp thụ dao động áp suất (PSA) đang hoạt động sản xuất oxy,” ông Beza cho hay. Theo ông, trước đây, những tình huống “vô vọng” thường xảy ra ở các bệnh viện ở Ethiopia, khi cứ 10 ca chuyển viện thì có một ca tử vong do thiếu oxy.
Bên cạnh các sáng kiến công, hiện có khoảng 10 công ty tư nhân sản xuất oxy y tế ở Ethiopia. Trong đó có Liyana Healthcare, bắt đầu cung cấp cho các bệnh viện vào năm 2020. Công ty vận hành một nhà máy oxy ở Hawassa, cách Thủ đô Addis Ababa khoảng 220km về phía nam. Ông Girma Ababi, Giám đốc điều hành của Liyana cho biết, trước đây, các nhà sản xuất oxy chỉ có trụ sở tại Thủ đô Addis Ababa. Công ty Liyana hiện cung cấp oxy cho 49 bệnh viện ở phía nam và phía tây đất nước.
Kế hoạch bảo đảm an ninh oxy của các nước châu Phi đang nhận được những đánh giá tích cực của thế giới. Giới chức “lục địa đen” hy vọng, sáng kiến này có thể giúp châu Phi ứng phó kịp thời cho các bối cảnh y tế khẩn cấp trong tương lai.
