Siết quy định, tăng kiểm tra
Dù đến ngày 13 tháng 2 (tức mồng 6 Tết) nhiều lễ hội lớn mới chính thức khai hội, nhưng ngay từ ngày mồng 3 Tết, nhiều điểm di tích lớn như chùa Hương đã đón hàng vạn khách. Là một trong những lễ hội lớn nhất của cả nước, và cũng luôn là điểm nóng thu hút sự quan tâm của dư luận về những vấn đề phát sinh trong công tác quản lý lễ hội và di tích, năm nay Ban tổ chức lễ hội đã có sự chuẩn bị chu đáo hơn, với việc sắp xếp lại hơn 300 gian hàng kinh doanh dịch vụ ăn uống giải khát, rà soát lại các quy định để kiểm tra hoạt động của gần 4.400 chiếc đò, thiết lập đường dây nóng, tổ chức 17 tổ tuần tra phản ứng nhanh để giải quyết kịp thời sai phạm khi phát hiện… Năm nay cũng là năm đầu tiên du khách sẽ được trợ giá xe buýt từ Hà Nội về xã Hương Sơn, và được phủ sóng wifi suốt hành trình thăm di tích. Bước đầu, những điều chỉnh này đã phát huy hiệu quả, nên trong những ngày đầu tiên của mùa lễ hội, chưa ghi nhận được những trường hợp sai phạm lớn, gây ảnh hưởng tới du khách.
Tại một số lễ hội khác như lễ hội Gióng (Sóc Sơn, Hà Nội), lễ hội Cổ Loa (Đông Anh, Hà Nội), chợ Viềng (Nam Định)… an ninh trật tự cơ bản được bảo đảm, một số sai phạm về hoạt động trông giữ xe... đã được điều chỉnh nhanh chóng khi có phản ánh của du khách. Tại lễ hội Gióng, với sự kiên quyết của Ban tổ chức, lần đầu tiên sau nhiều năm, giò hoa tre sau khi tế Đức Thánh tại đền Thượng đã được rước trở về đền Hạ và chỉ bị “cướp” khi có hiệu lệnh tán lộc từ cai kiệu.
Cần đến giải pháp căn cơ
Tâm điểm thu hút sự chú ý của dư luận đầu mùa lễ hội năm nay là lễ hội chém lợn ở làng Ném Thượng (Bắc Ninh). Sau những ồn ào dư luận về sự phản cảm trong màn chém lợn giữa sân đình, dù đã có ý kiến từ phía Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch để dừng nghi lễ này, nhưng người dân thôn Ném Thượng vẫn kiên quyết phản đối. Cơ quan chức năng đã phải kiên trì thuyết phục, đến ngày chính hội, sau khi được rước từ nhà nuôi về đình làm lễ “nhập tịch”, hai “ông ỉn” đã được đưa vào góc phải sân đình làm lễ chém kín trong khu vực được quây nhà rạp kín. Theo chia sẻ của một số người dân làng, việc cơ quan chức năng kiên quyết điều chỉnh nghi lễ chém lợn, tuy đã nhận được sự đồng thuận của người dân, song rõ ràng là làm cho lễ hội kém vui, khi thiếu đi màn cao trào. Song, để tránh những phản hồi tiêu cực từ dư luận, thì việc điều chỉnh hiện thời như vậy là có thể chấp nhận được. Tuy nhiên, theo một số chuyên gia, trường hợp của Ném Thượng không nên được xem là điển hình, để có thể áp dụng vào các trường hợp khác, mà vẫn cần xem xét, nghiên cứu sâu hơn để tìm được phương án thích hợp hài hòa yếu tố văn hóa truyền thống và áp lực dư luận.
Trong một động thái khác, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã kiên quyết không cho tổ chức những hội chọi trâu không phải là lễ hội truyền thống. Nguyên do của chỉ đạo này, là những phản hồi của dư luận về tính bạo lực, phản cảm trong các màn chọi trâu tại các lễ hội. Chính vì vậy, Bộ đã yêu cầu các địa phương không tổ chức tràn lan các hội chọi trâu không phải là lễ hội truyền thống. Riêng hội chọi trâu Phúc Thọ (Hà Nội) đã tổ chức qua vòng loại, Bộ cũng yêu cầu địa phương không tiếp tục tổ chức vòng chung kết. Tương tự, hội chọi trâu Phú Sơn (Bắc Ninh) cũng bị Cục Văn hóa cơ sở (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) đề nghị không được tổ chức.
Mùa xuân là mùa của lễ hội. Những không gian tâm linh truyền thống của dân tộc chính là nơi neo giữ những giá trị truyền thống đặc sắc của cha ông, để tiếp nối, trao truyền, gieo những hạt mầm văn hóa bản sắc trong tâm hồn các thế hệ cháu con Lạc Việt. Việc các cơ quan chức năng rốt ráo hơn trong hoạt động kiểm tra, điều chỉnh để hạn chế bớt những tệ nạn tiêu cực, phản cảm tại các lễ hội, giúp cho hành trình trẩy hội của người dân được thanh thản, bình an hơn là điều cần làm, và phải làm quyết liệt hơn nữa. Cùng đó, một việc rất nên làm, và theo nhiều chuyên gia đánh giá, là giải pháp căn bản hơn các biện pháp mang tính chất hành chính, là nâng tầm nhận thức, phổ biến sâu rộng những hiểu biết về lễ hội trong các tầng lớp nhân dân. Khi đã nhận biết được giá trị và ý nghĩa của mỗi lễ hội, người dân sẽ ý thức hơn trên hành trình của mình, và thật sự tiếp nhận được những giá trị văn hóa đặc sắc mà nhiều thế hệ cha ông đã sáng tạo, vun đắp và chắt lọc nên.
Lễ hội, khi đó, mới thật sự là hành trình về nguồn, về với bản sắc văn hóa đáng tự hào của dân tộc.
| Việc các cơ quan chức năng rốt ráo hơn trong hoạt động kiểm tra, điều chỉnh để hạn chế những tệ nạn tiêu cực, phản cảm tại các lễ hội là điều cần làm, và phải làm quyết liệt hơn nữa. |
