Doanh nghiệp khó đầu tư công nghệ cao
Chiếm hơn 40% thị phần lĩnh vực dịch vụ điện tử trên toàn cầu, sau hơn 16 năm hoạt động tại Việt Nam, Tập đoàn Foxconn định hướng phát triển theo chiến lược 3+3; đó là 3 ngành công nghiệp mới nổi là xe điện, y tế số và robot và 3 lĩnh vực công nghệ mũi nhọn là trí tuệ nhân tạo, chất bán dẫn và công nghệ truyền thông thế hệ mới. Đây cũng là những lĩnh vực mà Việt Nam rất chú trọng.
Tuy nhiên, tại Việt Nam, doanh nghiệp gặp vướng mắc trong vấn đề tuyển dụng nhân sự chất lượng cao. Ông Chou I Wen, Phó Tổng giám đốc phụ trách Tổng bộ Foxconn Việt Nam cho biết, hiện các vị trí tuyển dụng đặc biệt trong lĩnh vực công nghệ, chỉ có 30% ứng viên đáp ứng được về kỹ năng, kiến thức chuyên môn. “Để khắc phục vấn đề này, chúng tôi luôn coi trọng hợp tác giữa nhà trường và doanh nghiệp, thông qua hình thức đặt hàng đào tạo với nhà trường, tăng cường tiếp nhận sinh viên các trường đến thực tập trải nghiệm, cử nhân viên đi đào tạo ở nước ngoài… nhằm nâng cao trình độ cho nhân viên. Nhưng đây chỉ là những giải pháp tạm thời của doanh nghiệp”, ông Chou I Wen nói.
Ông đề xuất: “Việt Nam cần triển khai các chương trình đào tạo nguồn nhân lực và công nhân kỹ thuật chất lượng cao trong các ngành công nghiệp cốt lõi. Đầu tư thêm các cơ sở thực hành… nhằm nâng cao chất lượng nguồn nhân lực tạo thuận lợi cho doanh nghiệp trong việc mở rộng đầu tư công nghệ cao”.
Việt Nam hiện đang là một trong các “cứ điểm” quan trọng của 3 công ty đóng gói vi mạch bán dẫn lớn nhất trên thế giới là Intel, Amkor và Hanamicron. Nhiều doanh nghiệp hàng đầu thế giới cũng đã và đang mở rộng đầu tư sang nhiều lĩnh vực công nghệ mới. Vấn đề mà nhiều doanh nghiệp còn băn khoăn chính là mức độ đáp ứng về nhân lực công nghệ cao.
Ông Vũ Duy Việt, Giám đốc phụ trách Trung tâm Nghiên cứu và phát triển, Công ty Infeneon Việt Nam (một công ty công nghệ có trụ sở tại Singapore) cho biết, hiện doanh nghiệp đang mong muốn mở rộng đầu tư và nâng quy mô nhân sự từ 15 lên 50 - 60 kỹ sư trong vòng 2 năm tới. Vấn đề mà chúng tôi gặp phải tại thị trường Hà Nội trong lĩnh vực này là rất khó để tìm được những lao động có bề dày kinh nghiệm để xây dựng đội ngũ nòng cốt ban đầu cho hoạt động nghiên cứu và phát triển.
Theo Bộ trưởng Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng, vấn đề nguồn nhân lực chất lượng cao đang là nút thắt Việt Nam cần sớm tháo gỡ để có thể đẩy mạnh hút dòng vốn chất lượng cao. Hiện có hơn 50 doanh nghiệp FDI lớn đã đầu tư vào Việt Nam về công nghiệp vi điện tử và bán dẫn, mà trong đó lĩnh vực thiết kế vi mạch đòi hỏi nguồn nhân lực chất lượng cao nhiều nhất. Dự kiến, sau chuyến thăm của Tổng thống Mỹ sẽ có thêm nhiều tập đoàn lớn đầu tư vào Việt Nam, trong đó chủ yếu yêu cầu nhân lực thiết kế vi mạch, hy vọng sẽ có đầu tư vào công nghiệp sản xuất.
Theo dự báo của một số chuyên gia kinh tế, tổng nhu cầu nhân lực trong lĩnh vực này trong 5 năm tới là khoảng 20.000 và 10 năm tới khoảng 50.000, từ trình độ đại học trở lên.
 |
| Đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao để đón đầu các dự án đầu tư. Ảnh: NGUYỄN HẢI |
Cần lực lượng tinh hoa về công nghệ
Để tháo gỡ nút thắt về nhân lực chất lượng cao, nhiều bộ, ngành của Việt Nam đang chung tay xây dựng nhiều chương trình đề án. Trong lĩnh vực bán dẫn, lĩnh vực mũi nhọn mà Việt Nam định hướng phát triển mạnh trong thời gian tới, Bộ Kế hoạch và Đầu tư dự kiến sẽ xây dựng và trình Đề án phát triển nguồn nhân lực cho ngành bán dẫn vào đầu năm nay.
Theo đó, Việt Nam sẽ đào tạo khoảng 50.000 kỹ sư, 1.000 thạc sĩ và 100 kỹ sư chuyên sâu ở trong nước và nước ngoài trên cơ sở huy động mọi nguồn lực từ nhà nước đến doanh nghiệp và các tổ chức xã hội. Bộ Giáo dục và Đào tạo đã chủ trì xây dựng 2 đề án quan trọng: Đề án đào tạo, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao phục vụ công nghệ cao, trong đó đề xuất các chính sách hỗ trợ khuyến khích chung cho phát triển nguồn nhân lực các lĩnh vực STEM và công nghệ cao nói chung, trong đó có lĩnh vực điện tử, bán dẫn, vi mạch; Đề án xây dựng một số trung tâm nghiên cứu, đào tạo xuất sắc về công nghệ 4.0, trong đó sẽ đề xuất các cơ chế, chính sách và dự án đầu tư để chuẩn bị hình thành các nhóm nghiên cứu về công nghệ cao, gắn với đào tạo sau đại học ở các lĩnh vực công nghệ cao.
Theo ông Jonathan Pincus, chuyên gia Kinh tế trưởng của Chương trình phát triển LHQ (UNDP) tại Việt Nam, sau 30 năm đổi mới, không gian phát triển tiếp của Việt Nam đã tới hạn khi những động lực đến từ lao động giá rẻ và khai thác tài nguyên không còn là lợi thế. Việt Nam cần nhanh chóng chuyển hướng sang đầu tư cho nhân lực chất lượng cao để đẩy nhanh hơn tốc độ tham gia vào những ngành công nghệ cao mũi nhọn. Việt Nam cần phân tích và dự báo những lĩnh vực công nghệ có tiềm năng để tập trung đào tạo có chiều sâu, thúc đẩy đầu tư tư nhân mạnh mẽ hơn.
Cùng chung quan điểm này, GS, TS Nguyễn Trường Thắng, Viện Công nghệ thông tin, Viện Hàn lâm Khoa học và công nghệ Việt Nam cho rằng, nhiều doanh nghiệp hàng đầu trên thế giới như Open AI, Chat GPT, Nvidia… đều phát triển và tăng trưởng nhờ vào những lực lượng tinh hoa về công nghệ. Chính vì vậy bên cạnh việc đào tạo số lượng, Việt Nam cần chú trọng đào tạo chất lượng trên cơ sở xác định những lĩnh vực tiềm năng và xu hướng trên thế giới.
