Sức khỏe đất trồng lúa-nền tảng cho phát triển xanh và bền vững

Cây lúa gắn bó với đời sống của hơn 60% dân số nông thôn và là trụ cột bảo đảm an ninh lương thực, xuất khẩu của Việt Nam. Tuy nhiên, sau nhiều năm thâm canh, nhiều vùng đất trồng lúa đang bị suy thoái, đòi hỏi những giải pháp phục hồi và gìn giữ sức khỏe đất-nền tảng cho sản xuất bền vững.

Sau nhiều năm thâm canh, nhiều vùng đất lúa đang bị suy thoái, đòi hỏi những giải pháp phục hồi và gìn giữ sức khỏe đất-nền tảng cho sản xuất bền vững. (Ảnh: minh họa, nhandan.vn)
Sau nhiều năm thâm canh, nhiều vùng đất lúa đang bị suy thoái, đòi hỏi những giải pháp phục hồi và gìn giữ sức khỏe đất-nền tảng cho sản xuất bền vững. (Ảnh: minh họa, nhandan.vn)

Đây là nội dung được đưa ra thảo luận tại Diễn đàn “Sức khỏe đất trồng lúa-nền tảng phát triển xanh và bền vững” diễn ra ngày 29/10 tại Hà Nội. Sự kiện do Hiệp hội Ngành hàng lúa gạo Việt Nam phối hợp Hội Khoa học Đất Việt Nam tổ chức, nhằm tham vấn ý kiến các nhà quản lý, nhà khoa học, viện nghiên cứu, doanh nghiệp về giải pháp phục hồi và nâng cao sức khỏe đất, hướng tới sản xuất lúa gạo bền vững, phát thải thấp.

Đất trồng lúa-trụ cột của an ninh lương thực và xuất khẩu gạo

Phát biểu khai mạc, ông Vũ Năng Dũng, Chủ tịch Hội Khoa học Đất Việt Nam, nhấn mạnh, lúa là cây trồng quan trọng nhất của ngành nông nghiệp, chiếm diện tích lớn nhất trong tổng diện tích đất sản xuất nông nghiệp. Năm 2023, đất trồng lúa chiếm 33,7% tổng diện tích đất canh tác, gắn với việc làm và đời sống của 61,9% dân số nông thôn.

Theo ông Dũng, sản xuất lúa gạo không chỉ bảo đảm an ninh lương thực, mà còn góp phần ổn định xã hội, tạo nền tảng phát triển cho các ngành kinh tế khác và nâng cao vị thế quốc tế của Việt Nam thông qua xuất khẩu gạo. Từ năm 1989 đến nay, mặc dù diện tích trồng lúa giảm, song năng suất tăng liên tục, từ 17,93 tạ/vụ năm 1978 lên 61,1 tạ/vụ năm 2023, với sản lượng thóc đạt 43,5 triệu tấn. Thành quả này là kết tinh của chính sách đổi mới, đầu tư cho thủy lợi, hạ tầng nông thôn, cùng nỗ lực của nông dân, nhà khoa học và doanh nghiệp.

Tuy nhiên, ông Dũng cảnh báo, sau nhiều năm thâm canh, một bộ phận đất trồng lúa đang bị suy thoái về lý tính, hóa tính và hệ vi sinh vật, ảnh hưởng đến năng suất và chất lượng hạt gạo. Biến đổi khí hậu, cùng việc lạm dụng phân bón vô cơ và thuốc bảo vệ thực vật, khiến đất ngày càng chai cứng, giảm độ xốp và hàm lượng hữu cơ.

“Phục hồi và duy trì độ phì nhiêu của đất trồng lúa cần được xem là chiến lược lâu dài, tác động tích cực đến tính chất lý, hóa và sinh học của đất - nền tảng cho sản xuất bền vững. Đất khỏe, lúa tốt, con người cũng khỏe mạnh hơn”, ông Dũng nhấn mạnh.

Theo ông Trần Minh Tiến, Phó Giám đốc Viện Khoa học Nông nghiệp Việt Nam, để cải thiện sức khỏe đất trồng lúa, trước hết cần xây dựng cơ sở dữ liệu đất toàn quốc và bộ tiêu chí đánh giá sức khỏe đất. Trên cơ sở đó, xác định điểm yếu của từng loại đất để có giải pháp “bồi bổ” phù hợp; điều chỉnh phương pháp canh tác, sử dụng phân bón hợp lý dựa trên đặc điểm đất và nhu cầu thực tế của cây trồng.

Ông Tiến cho rằng, cần tận dụng tối đa phế phẩm nông nghiệp để hoàn trả dinh dưỡng cho đất, cân đối giữa phân hữu cơ và vô cơ, ưu tiên các loại phân bón giảm phát thải và tăng hiệu quả hấp thu dinh dưỡng. Các mô hình canh tác bền vững đang được triển khai, trong đó có mô hình của Công ty cổ phần Phân bón Bình Điền Ninh Bình, cho thấy hiệu quả rõ rệt: đất khỏe hơn, năng suất ổn định và nông dân tiết giảm chi phí sản xuất.

Nhiều mô hình canh tác hiệu quả được ghi nhận dựa trên ba yếu tố: quản lý nước tiết kiệm; điều chỉnh mật độ gieo cấy, thời điểm xuống giống phù hợp; và sử dụng phân bón đúng cách, đặc biệt là các sản phẩm giúp giảm thất thoát dinh dưỡng.

Cũng theo ông Tiến, nhiều nông dân hiện nay vẫn bón phân NPK theo công thức chung, chưa phù hợp với từng loại đất, đồng thời chưa quan tâm đầy đủ đến các nguyên tố, vi lượng-những yếu tố có vai trò quan trọng trong cân bằng dinh dưỡng và nâng cao năng suất.

toa-dam-6340.jpg
Các đại biểu thảo luận tại Diễn đàn “Sức khỏe đất trồng lúa-nền tảng phát triển xanh và bền vững”.

Hướng tới nền nông nghiệp xanh và phát thải thấp

Liên hệ với Đề án phát triển bền vững 1 triệu ha chuyên canh lúa chất lượng cao, phát thải thấp vùng Đồng bằng sông Cửu Long, ông Trần Minh Tiến cho rằng đây là chương trình có ý nghĩa chiến lược, vừa nâng cao thu nhập cho nông dân, vừa giảm phát thải, bảo vệ môi trường và sức khỏe con người. Các giải pháp trong đề án đều hướng tới sử dụng đất hiệu quả, bảo vệ tài nguyên đất và hệ sinh thái nông nghiệp.

Ông Tiến cũng lưu ý, cần có chính sách quốc gia dài hạn về bảo vệ tài nguyên đất nông nghiệp. Việc chuyển đổi mục đích sử dụng đất lúa cần được cân nhắc kỹ, bởi “một khi đã chuyển đổi, rất khó phục hồi để trồng lại”.

Ở góc nhìn địa phương, ông Võ Quang Minh, Hội Khoa học Đất Việt Nam, cho biết Đồng bằng sông Cửu Long hiện có 9 nhóm đất với 55 loại đất khác nhau, song nhiều khu vực đang bị suy thoái nghiêm trọng.

Theo ông Minh, chiến lược sử dụng đất bền vững ở vùng này cần dựa trên tái cơ cấu ngành lúa gạo, giảm diện tích lúa độc canh, phát triển mô hình xen canh - đa canh, tăng tỷ lệ lúa chất lượng cao, ứng dụng nông nghiệp thông minh và đẩy mạnh liên kết chuỗi giá trị để phát triển thương hiệu gạo Việt Nam.

Trong khuôn khổ diễn đàn, tọa đàm “Liên kết trong phục hồi và nâng cao sức khỏe đất trồng lúa-hướng tới nền nông nghiệp xanh và bền vững” đã diễn ra sôi nổi. Các chuyên gia thống nhất rằng, muốn nâng cao chất lượng nông sản, đặc biệt là gạo xuất khẩu, Việt Nam phải xây dựng chiến lược dài hạn phục hồi sức khỏe đất.

Ông Vũ Năng Dũng khẳng định: “Cốt lõi của chiến lược là trả lại chất hữu cơ cho đất, cải thiện tính chất lý-hóa, tăng độ tơi xốp, cân bằng pH. Khi đất khỏe, sản phẩm nông nghiệp sẽ đạt chuẩn cao hơn, đáp ứng nhu cầu khắt khe của thị trường quốc tế, góp phần nâng cao vị thế nông sản Việt Nam trên thế giới”.

Có thể bạn quan tâm

Đơn vị thi công tập trung máy móc nhân lực thi công đường động lực đoạn nối với quốc lộ 12 qua địa bàn bản Che Phai, phường Điện Biên Phủ.

Các dự án trọng điểm ở Điện Biên tăng tốc về đích

Chỉ còn hơn một tháng đến hạn cuối phải hoàn thành toàn bộ dự án trọng điểm tại tỉnh Điện Biên, những ngày này, cả hệ thống chính trị ở 4 phường, xã đang quyết liệt vào cuộc "gỡ" vướng mặt bằng; các đơn vị thi công thì huy động tổng lực nhân công, máy móc tăng tốc về đích...

Đến với Trường Mầm non và Tiểu học Tong Chiêng (thuộc Trường Tiểu học và Trung học cơ sở Chiềng Sung), xã Mai Sơn, tỉnh Sơn La.

Du lịch từ thiện - Hành trình kết nối trái tim

Trong những năm gần đây, mô hình du lịch kết hợp hoạt động thiện nguyện ngày càng được nhiều du khách hưởng ứng. Không chỉ khám phá cảnh đẹp, tìm hiểu văn hóa, mà mỗi chuyến đi còn mang theo những món quà và sẻ chia đến với học sinh, người dân vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.

Nhiều trường học ở Thành phố Hồ Chí Minh tổ chức các hoạt động trải nghiệm cho học sinh trong giờ ra chơi.

Mô hình trường học không điện thoại ở Thành phố Hồ Chí Minh

Trong thời đại số, điện thoại thông minh đã trở thành công cụ không thể thiếu trong cuộc sống hàng ngày. Tuy nhiên, việc sử dụng điện thoại trong môi trường học đường lại mang đến nhiều thách thức, như làm phân tâm học sinh, ảnh hưởng đến chất lượng học tập, thậm chí dẫn đến các vấn đề về sức khỏe tâm lý do lạm dụng mạng xã hội.

Cổng phía nam Thành nhà Hồ.

Về với di sản xứ Thanh

Là một trong năm di sản văn hóa thế giới của Việt Nam với kiến trúc đá độc nhất vô nhị Đông Nam Á và mang dáng dấp uy nghi của một kinh đô xưa, thế nhưng Thành nhà Hồ (nằm ở xã Vĩnh Long, Vĩnh Tiến, tỉnh Thanh Hóa) vẫn lặng lẽ, thâm trầm chìm trong dáng vẻ cô tịch như một bản hùng ca chưa có người đàn đúng điệu.

Các em học sinh nghèo, hiếu học ở xã Đắk Ơ và xã Bù Gia Mập được tặng xe đạp tiếp sức đến trường.

Nhiều hoạt động thiện nguyện hướng về vùng biên

Trong những ngày gần đây, nhiều hoạt động thiện nguyện đã diễn ra trên tuyến biên giới tỉnh Đồng Nai. Thông qua các hoạt động này đã góp phần chăm lo đời sống vật chất, tinh thần cho đồng bào nghèo trong giai đoạn đói giáp hạt, cũng như giúp những đối tượng yếu thế vượt khó khăn.

Nhiều giống hoa hồng mới được lai tạo từ hoa hồng lửa của Làng hoa Sa Đéc được Viện Cây ăn quả miền nam giới thiệu tại hội thảo “Giới thiệu giống hoa hồng mới và quy trình kỹ thuật”.

Hành trình "hồi sinh" giống hoa hồng lửa Sa Đéc

Thương hiệu hoa hồng lửa đã gắn liền với Làng hoa Sa Đéc, tỉnh Đồng Tháp. Sau nhiều năm canh tác, giống hoa “biểu tượng của làng hoa” này đứng trước nguy cơ mai một do thoái hóa. Trước thực trạng đó, tỉnh đã chủ động phối hợp với các nhà khoa học, khởi động hành trình “giữ lửa” bản sắc làng hoa bằng công nghệ tiên tiến.

Công nhân ngành điện Thành phố Hồ Chí Minh tuyên truyền các biện pháp sử dụng điện an toàn cho người dân.

Cảnh báo các nguy cơ tai nạn điện tại các khu vực ngập nước

Ngày 8/11 vừa qua, tại địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh lại vừa có thêm một vụ tai nạn chết người liên quan đến điện giật xảy ra tại khu vực ngập nước khiến người dân không khỏi bất an. Từ thực tế này, các cơ quan chức năng, đơn vị quản lý cần tiếp tục có các giải pháp hướng dẫn, cảnh báo, phòng ngừa hiệu quả hơn nữa.

Các nghệ sĩ tham gia khối văn hóa-thể thao diễu hành kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám thành công và Quốc khánh 2/9. (Ảnh: nhandan.vn)

Văn hóa soi đường: Nâng cao quyền thụ hưởng văn hóa của nhân dân

Với sứ mệnh phụng sự nhân dân, hơn 80 năm qua, ngành văn hóa Việt Nam đã đạt nhiều thành tựu to lớn trong bảo đảm và nâng cao quyền thụ hưởng văn hóa của nhân dân. Những kết quả đó khẳng định vị thế của văn hóa là nền tảng tinh thần, là mục tiêu, động lực và sức mạnh nội sinh quan trọng thúc đẩy phát triển bền vững đất nước.

Quang cảnh mua bán cá tại chợ ma.

Đêm "chợ ma" mùa nước nổi

Những ngày này, “chợ ma” hay được gọi là chợ đêm Tha La phường Vĩnh Tế, tỉnh An Giang hoạt động náo nhiệt. Tuy là chợ “chồm hổm”, diện tích chưa được 500m2 nhưng nổi tiếng là nơi bán cá đồng, cá sông lớn nhất tỉnh trong mùa nước nổi.

Chuyên gia và lãnh đạo thành phố Cần Thơ tham quan mô hình trồng hành tím tại phường Vĩnh Châu.

Sản xuất hữu cơ, hướng đi mới cho người nông dân Cần Thơ

Mặc dù được xác định là ngành kinh tế chủ lực của thành phố Cần Thơ, nhưng cũng như nhiều địa phương trong khu vực, sản xuất nông nghiệp nơi đây đang đối mặt với nhiều thách thức, đặc biệt là hàng rào kỹ thuật đối với nông sản nhập khẩu và yêu cầu ngày càng khắt khe về tiêu chuẩn nông nghiệp hữu cơ.