Bảo tồn, phát huy văn hóa dân tộc thiểu số tại Gia Lai

Bảo tồn, phát huy văn hóa dân tộc thiểu số tại Gia Lai

Nằm ở khu vực bắc Tây Nguyên, Gia Lai hiện có 44 dân tộc anh em cùng sinh sống, trong đó đồng bào dân tộc thiểu số chiếm 46,23% dân số toàn tỉnh. Chính sự đa dạng về bản sắc văn hóa của các dân tộc góp phần đưa Gia Lai trở thành điểm đến hấp dẫn, thu hút nhiều du khách trong nước và quốc tế đến tham quan, trải nghiệm.

Nhận thức rõ thế mạnh của địa phương trong lĩnh vực văn hóa, những năm qua các cấp ủy, chính quyền tỉnh Gia Lai đã chú trọng đẩy mạnh hoạt động bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống của các dân tộc, góp phần phát triển kinh tế-xã hội. Các lĩnh vực, loại hình, sản phẩm văn hóa phát triển ngày càng đa dạng, đáp ứng nhu cầu nhiều mặt của đời sống xã hội, nổi bật thời gian qua là mô hình trải nghiệm các nghề truyền thống kết hợp với du lịch cộng đồng thu hút đông khách du lịch.

Như tại làng du lịch cộng đồng Ia Mơ Nông (huyện Chư Păh), du khách được trải nghiệm các sinh hoạt văn hóa đặc sắc của người dân tộc Gia Rai là cồng chiêng, dệt thổ cẩm, đan mây tre,... Cách làm này được du khách đánh giá cao, nhờ đó trung bình mỗi năm làng thu hút được từ 2.000-3.000 khách đến tham quan. Từ đây, góp phần tạo sinh kế cho người dân, đồng thời tạo động lực giúp nhiều giá trị văn hóa truyền thống và di sản văn hóa tiếp tục được kế thừa, bảo tồn, phát huy.

Các nghệ nhân dệt thổ cẩm ở làng văn hóa du lịch cộng đồng Ia Mơ Nông. (Ảnh THI PHONG)

Các nghệ nhân dệt thổ cẩm ở làng văn hóa du lịch cộng đồng Ia Mơ Nông. (Ảnh THI PHONG)

Đáng chú ý trong công tác bảo tồn, quảng bá và phát huy giá trị các di sản văn hóa trên địa bàn tỉnh được triển khai ở cả hai lĩnh vực: di sản văn hóa phi vật thể và di sản văn hóa vật thể. Đối với di sản văn hóa phi vật thể, công tác bảo tồn, phát huy giá trị tập trung ở hai dân tộc Ba Na và Gia Rai (hiện đang chiếm khoảng trên 40% dân số toàn tỉnh).

Ngành chức năng chủ động tổ chức rà soát kiểm kê di sản văn hóa phi vật thể trên địa bàn tỉnh; bảo tồn và phát huy giá trị văn học dân gian của các dân tộc thiểu số; huy động nghệ nhân tham gia các hoạt động về di sản văn hóa trong và ngoài tỉnh; tổ chức phục dựng một số nghi lễ truyền thống có nguy cơ mai một; lập hồ sơ đề nghị xét tặng danh hiệu Nghệ nhân Nhân dân, Nghệ nhân Ưu tú trong lĩnh vực di sản văn hóa phi vật thể; khôi phục không gian văn hóa truyền thống…

Nghề thủ công đan mây tre được bảo tồn và duy trì tại Gia Lai. (Ảnh THI PHONG)

Nghề thủ công đan mây tre được bảo tồn và duy trì tại Gia Lai. (Ảnh THI PHONG)

Xác định các nghệ nhân là người góp phần lưu giữ văn hóa của dân tộc, thời gian qua địa phương đã quan tâm hỗ trợ các nghệ nhân ưu tú trong việc lưu truyền, phổ biến hình thức sinh hoạt văn hóa truyền thống và đào tạo, bồi dưỡng, truyền dạy những người kế cận. Nhờ đó, các lớp tập huấn, bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ, truyền dạy văn hóa phi vật thể đã được tổ chức: Năm 2023, đã tổ chức được 2 lớp tập huấn về chỉnh chiêng dành cho người Ba Na và Gia Rai trên địa bàn tỉnh, năm 2024 mục tiêu là tổ chức 3 lớp tương tự.

Một điểm nhấn văn hóa của tỉnh là Festival Văn hóa cồng chiêng đã được tổ chức thành công các năm 2009, 2018, 2023. Sự kiện không chỉ được người dân địa phương nhiệt tình hưởng ứng mà còn góp phần kích cầu cho du lịch của tỉnh. Đồng thời, địa phương cũng tổ chức nhiều sự kiện văn hóa từ cấp cấp tỉnh đến cơ sở như: Ngày hội văn hóa các dân tộc tỉnh Gia Lai, ngày hội/hội thi văn hóa các dân tộc cấp huyện, xã... qua đó góp thúc đẩy công tác bảo tồn, phát huy di sản văn hóa văn hóa phi vật thể được triển khai sâu rộng xuống cấp cơ sở.

Trong hơn 2 năm qua, từ nguồn kinh phí của Dự án 6 thuộc chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế-xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Gia Lai đã triển khai các hoạt động nổi bật đó là tổ chức chương trình Cồng chiêng cuối tuần-thưởng thức và trải nghiệm vào tối thứ bảy hằng tuần và ngày lễ (từ ngày 30/4/2022 đến hết năm 2022, hoạt động bằng nguồn kinh phí xã hội hóa, từ năm 2023, kinh phí được hỗ trợ từ nguồn Dự án 6).

Song song đó, tỉnh xây dựng thành công mô hình và duy trì chương trình trình diễn Sắc màu văn hóa Gia Lai - Bảo tồn và phát triển vào buổi sáng các ngày Chủ nhật, duy trì đều đặn từ ngày 12/8/2023 đến nay.

Du khách thích thú với các sản phẩm dệt thổ cẩm truyền thống của đồng bào Gia Rai. (Ảnh THI PHONG)

Du khách thích thú với các sản phẩm dệt thổ cẩm truyền thống của đồng bào Gia Rai. (Ảnh THI PHONG)

Tại nhiều làng của đồng bào dân tộc thiểu số duy trì được việc sinh hoạt văn hóa dân gian, lưu giữ và thực hành nghề thủ công truyền thống. Các nghi lễ/lễ hội được tổ chức nghiên cứu, phục dựng ngay tại địa phương phục vụ việc công tác ghi chép, quay phim, chụp ảnh làm tư liệu lưu trữ, cũng đồng thời là dịp để cộng đồng được thực hành văn hóa truyền thống của dân tộc mình. Địa phương còn quan tâm tạo điều kiện cho các nghệ nhân tham gia các hoạt động di sản văn hoá ngoài tỉnh, cũng như ở nước ngoài qua đó góp phần quảng bá, giới thiệu đặc trưng văn hóa Gia Lai đến các dân tộc khác ở Việt Nam cũng như bạn bè quốc tế.

Từ năm 2010 đến nay, tỉnh đã tổ chức kiểm kê được hơn 1.000 hồ sơ liên quan đến lĩnh vực di sản văn hóa; có 3 di sản được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đưa vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, gồm: Không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên (toàn tỉnh), Sử thi của người Ba Na (các huyện Đak Đoa, Đak Pơ, Kbang, Kông Chro), Lễ Cầu mưa của Yang Pơtao Apui (Plei Ơi, xã Ayun Hạ, huyện Phú Thiện). Đã có 32 Nghệ nhân Ưu tú được Chủ tịch nước vinh danh qua 3 đợt tổ chức xét tặng danh hiệu Nghệ nhân Nhân dân, Nghệ nhân Ưu tú trong lĩnh vực di sản văn hóa phi vật thể.

Việc bảo tồn tiếng nói, chữ viết dân tộc thiểu số được các ngành chức năng có liên quan xây dựng kế hoạch triển khai hiệu quả như: Đài PTTH tỉnh Gia Lai có chương trình phát thanh - truyền hình bằng tiếng Ba Na và Gia Rai được phát sóng hằng ngày.

Tại các trường phổ thông dân tộc nội trú, tiếng Ba Na và Gia Rai được dạy cùng với tiếng phổ thông. Cán bộ, công chức, viên chức trong tỉnh được tham gia các lớp học tiếng Ba Na, Gia Rai, vừa giúp cho việc giao tiếp, làm việc với người dân thuận lợi, vừa tạo động lực để bà con giữ gìn tiếng nói, chữ viết của dân tộc mình.

Trên cơ sở các công trình nghiên cứu được triển khai, tỉnh Gia Lai đã xuất bản một số đầu sách như: các từ điển Gia Rai - Việt, Việt - Gia Rai; Việt - Ba Na; dân ca Ba Na, dân ca Gia Rai, câu đố Ba Na, câu đố Gia Rai, truyện thơ, đặc biệt là các sử thi Ba Na được sưu tầm và xuất bản song ngữ Ba Na - Việt. Kinh phí cho các hoạt động sưu tầm, nghiên cứu, xuất bản này từ nguồn ngân sách nhà nước và sự đóng góp của một số cá nhân.

Nhờ sự truyền dạy của các nghệ nhân, nhiều em nhỏ đã có thể tham gia đánh cồng chiêng, góp phần bảo tồn văn hóa dân tộc. (Ảnh THI PHONG)
Nhờ sự truyền dạy của các nghệ nhân, nhiều em nhỏ đã có thể tham gia đánh cồng chiêng, góp phần bảo tồn văn hóa dân tộc. (Ảnh THI PHONG)

Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch chủ động phối hợp các địa phương lựa chọn, thành lập câu lạc bộ sinh hoạt văn hoá dân gian. Đến nay, đã thành lập mới và hỗ trợ hoạt động cho 2 câu lạc bộ (tại hai huyện là Kbang và Ayun Pa).

Qua thực tiễn triển khai, các hoạt động này trong đã mang lại hiệu quả tích cực trong công tác bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống các dân tộc. Nhờ đó góp phần nâng cao ý thức trong cộng đồng đối với công tác bảo tồn văn hóa dân tộc, đặc biệt là giới trẻ thêm tự hào và biết trân trọng hơn với những giá trị văn hóa của dân tộc mình.

Có thể bạn quan tâm

Đơn vị thi công tập trung máy móc nhân lực thi công đường động lực đoạn nối với quốc lộ 12 qua địa bàn bản Che Phai, phường Điện Biên Phủ.

Các dự án trọng điểm ở Điện Biên tăng tốc về đích

Chỉ còn hơn một tháng đến hạn cuối phải hoàn thành toàn bộ dự án trọng điểm tại tỉnh Điện Biên, những ngày này, cả hệ thống chính trị ở 4 phường, xã đang quyết liệt vào cuộc "gỡ" vướng mặt bằng; các đơn vị thi công thì huy động tổng lực nhân công, máy móc tăng tốc về đích...

Đến với Trường Mầm non và Tiểu học Tong Chiêng (thuộc Trường Tiểu học và Trung học cơ sở Chiềng Sung), xã Mai Sơn, tỉnh Sơn La.

Du lịch từ thiện - Hành trình kết nối trái tim

Trong những năm gần đây, mô hình du lịch kết hợp hoạt động thiện nguyện ngày càng được nhiều du khách hưởng ứng. Không chỉ khám phá cảnh đẹp, tìm hiểu văn hóa, mà mỗi chuyến đi còn mang theo những món quà và sẻ chia đến với học sinh, người dân vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.

Nhiều trường học ở Thành phố Hồ Chí Minh tổ chức các hoạt động trải nghiệm cho học sinh trong giờ ra chơi.

Mô hình trường học không điện thoại ở Thành phố Hồ Chí Minh

Trong thời đại số, điện thoại thông minh đã trở thành công cụ không thể thiếu trong cuộc sống hàng ngày. Tuy nhiên, việc sử dụng điện thoại trong môi trường học đường lại mang đến nhiều thách thức, như làm phân tâm học sinh, ảnh hưởng đến chất lượng học tập, thậm chí dẫn đến các vấn đề về sức khỏe tâm lý do lạm dụng mạng xã hội.

Cổng phía nam Thành nhà Hồ.

Về với di sản xứ Thanh

Là một trong năm di sản văn hóa thế giới của Việt Nam với kiến trúc đá độc nhất vô nhị Đông Nam Á và mang dáng dấp uy nghi của một kinh đô xưa, thế nhưng Thành nhà Hồ (nằm ở xã Vĩnh Long, Vĩnh Tiến, tỉnh Thanh Hóa) vẫn lặng lẽ, thâm trầm chìm trong dáng vẻ cô tịch như một bản hùng ca chưa có người đàn đúng điệu.

Các em học sinh nghèo, hiếu học ở xã Đắk Ơ và xã Bù Gia Mập được tặng xe đạp tiếp sức đến trường.

Nhiều hoạt động thiện nguyện hướng về vùng biên

Trong những ngày gần đây, nhiều hoạt động thiện nguyện đã diễn ra trên tuyến biên giới tỉnh Đồng Nai. Thông qua các hoạt động này đã góp phần chăm lo đời sống vật chất, tinh thần cho đồng bào nghèo trong giai đoạn đói giáp hạt, cũng như giúp những đối tượng yếu thế vượt khó khăn.

Nhiều giống hoa hồng mới được lai tạo từ hoa hồng lửa của Làng hoa Sa Đéc được Viện Cây ăn quả miền nam giới thiệu tại hội thảo “Giới thiệu giống hoa hồng mới và quy trình kỹ thuật”.

Hành trình "hồi sinh" giống hoa hồng lửa Sa Đéc

Thương hiệu hoa hồng lửa đã gắn liền với Làng hoa Sa Đéc, tỉnh Đồng Tháp. Sau nhiều năm canh tác, giống hoa “biểu tượng của làng hoa” này đứng trước nguy cơ mai một do thoái hóa. Trước thực trạng đó, tỉnh đã chủ động phối hợp với các nhà khoa học, khởi động hành trình “giữ lửa” bản sắc làng hoa bằng công nghệ tiên tiến.

Công nhân ngành điện Thành phố Hồ Chí Minh tuyên truyền các biện pháp sử dụng điện an toàn cho người dân.

Cảnh báo các nguy cơ tai nạn điện tại các khu vực ngập nước

Ngày 8/11 vừa qua, tại địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh lại vừa có thêm một vụ tai nạn chết người liên quan đến điện giật xảy ra tại khu vực ngập nước khiến người dân không khỏi bất an. Từ thực tế này, các cơ quan chức năng, đơn vị quản lý cần tiếp tục có các giải pháp hướng dẫn, cảnh báo, phòng ngừa hiệu quả hơn nữa.

Các nghệ sĩ tham gia khối văn hóa-thể thao diễu hành kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám thành công và Quốc khánh 2/9. (Ảnh: nhandan.vn)

Văn hóa soi đường: Nâng cao quyền thụ hưởng văn hóa của nhân dân

Với sứ mệnh phụng sự nhân dân, hơn 80 năm qua, ngành văn hóa Việt Nam đã đạt nhiều thành tựu to lớn trong bảo đảm và nâng cao quyền thụ hưởng văn hóa của nhân dân. Những kết quả đó khẳng định vị thế của văn hóa là nền tảng tinh thần, là mục tiêu, động lực và sức mạnh nội sinh quan trọng thúc đẩy phát triển bền vững đất nước.

Quang cảnh mua bán cá tại chợ ma.

Đêm "chợ ma" mùa nước nổi

Những ngày này, “chợ ma” hay được gọi là chợ đêm Tha La phường Vĩnh Tế, tỉnh An Giang hoạt động náo nhiệt. Tuy là chợ “chồm hổm”, diện tích chưa được 500m2 nhưng nổi tiếng là nơi bán cá đồng, cá sông lớn nhất tỉnh trong mùa nước nổi.

Chuyên gia và lãnh đạo thành phố Cần Thơ tham quan mô hình trồng hành tím tại phường Vĩnh Châu.

Sản xuất hữu cơ, hướng đi mới cho người nông dân Cần Thơ

Mặc dù được xác định là ngành kinh tế chủ lực của thành phố Cần Thơ, nhưng cũng như nhiều địa phương trong khu vực, sản xuất nông nghiệp nơi đây đang đối mặt với nhiều thách thức, đặc biệt là hàng rào kỹ thuật đối với nông sản nhập khẩu và yêu cầu ngày càng khắt khe về tiêu chuẩn nông nghiệp hữu cơ.