Tác hại khó lường
Túi nylon đã trở thành vật dụng không thể thiếu trong cuộc sống của phần lớn người dân. Tại các chợ dân sinh, túi nylon được sử dụng chủ yếu trong các hoạt động đựng, gói, bảo quản thực phẩm... Với ưu điểm bền, chắc, tiện dụng và giá thành thấp, túi nylon có mặt ở hầu khắp các cửa hàng từ nhỏ lẻ đến các siêu thị, trung tâm thương mại lớn. Tuy nhiên, chỉ một phần nhỏ trong số này được thu gom, tái chế, còn phần lớn bị vứt vô tội vạ. Điều đó không chỉ gây lãng phí về kinh tế, mà còn đặt ra nhiều vấn đề về môi trường.
Theo thống kê, mỗi ngày Hà Nội thải ra khoảng 8.000 tấn rác, trong đó rác thải nylon chiếm đến 7 - 8%. Đáng chú ý là lượng túi nylon này tăng theo từng năm với mức độ ngày càng lớn, tạo áp lực quá tải lên môi trường. Mặc dù Luật Thuế bảo vệ môi trường (có hiệu lực từ năm 2012) quy định mỗi kg túi nylon khó phân hủy sẽ chịu 40.000 đồng tiền thuế. Với giá bán 30.000 đồng/kg, nếu tính cả tiền thuế bảo vệ môi trường và thuế giá trị gia tăng thì giá túi nylon hiện nay phải hơn 70.000 đồng/kg. Tuy vậy, giá túi nylon được bán ở các chợ vẫn phổ biến trên dưới 30.000 đồng/kg vì nhiều doanh nghiệp sản xuất loại hàng này không đóng thuế bảo vệ môi trường. Điều này không chỉ tạo ra sự bất bình đẳng giá cả trên thị trường mà còn khiến các tiểu thương, người dân không mặn mà sử dụng túi thân thiện môi trường.
Túi nylon rất khó phân hủy trong điều kiện tự nhiên. Quá trình phân hủy có thể kéo dài từ 500 đến 1.000 năm nếu không có tác động của ánh sáng mặt trời. Vì lẽ đó, sự tồn tại của túi nylon trong môi trường sẽ gây ảnh hưởng nghiêm trọng tới đất và nước, làm thay đổi tính chất vật lý của đất, gây xói mòn, làm cho đất không giữ được nước, ảnh hưởng sự sinh trưởng của cây trồng. Nếu túi nylon bị vứt xuống ao, hồ, sông ngòi sẽ làm tắc nghẽn cống, rãnh, kênh, rạch, gây ứ đọng nước thải và ngập úng, là nơi phát sinh cho nhiều vi khuẩn gây bệnh.
Nghiêm trọng hơn, môi trường bị ô nhiễm bởi túi nylon sẽ ảnh hưởng trực tiếp và gián tiếp tới sức khỏe con người. Những bao bì nylon nhuộm mầu sẽ làm ô nhiễm thực phẩm do chứa các kim loại như chì, gây tác hại cho não và là nguyên nhân chính gây ra bệnh ung thư phổi. Khi bị đốt cháy, các loại bao bì nylon sẽ tạo nhiều khí độc, đặc biệt là chất đi-ô-xin có thể gây ngộ độc, gây ngất, nôn ra máu, khó thở, gây rối loạn chức năng, giảm khả năng miễn dịch, ảnh hưởng các tuyến nội tiết. Đặc biệt, những túi nylon nhuộm mầu xanh, đỏ, chứa các kim loại như chì, cadimi, nếu đựng thực phẩm đã chế biến sẽ gây hại cho sức khỏe con người.
GS, TS Nguyễn Duy Thịnh (nguyên cán bộ Viện Công nghệ sinh học và Công nghệ thực phẩm, Trường ĐH Bách khoa Hà Nội) cho biết, túi nylon thường dùng đựng thực phẩm được làm từ nhựa PE (Polyetylen) hoặc nhựa PP (Polypropilen). Thành phần của các loại nhựa này không chứa độc, nhưng những chất phụ gia làm cho nhựa mềm, dẻo lại có khả năng gây độc cho người sử dụng. Những loại bao bì tái chế thì không được ghi gì để phân biệt loại thu hồi tái chế và loại tinh khiết. Do đó, trong quá trình sử dụng, người dân cần lưu ý khi chọn bao bì đựng thực phẩm an toàn.
Cần thay đổi thói quen
Việc xả túi nylon bừa bãi đang là một trong những lý do khiến môi trường ngày càng ô nhiễm nặng. Có thể nhận thấy rõ trong các bãi rác, hố chôn rác, xe rác... luôn ngập tràn túi nylon với đủ kích cỡ, mầu sắc nằm xen lẫn các loại rác thải, phế thải khác. Thế nhưng trong khi các loại phế thải khác đã phân hủy hết từ lâu, mà túi nylon vẫn không phân hủy.
Rác nylon thải nhiều ra môi trường là do túi nylon dễ mua, giá rẻ nên tạo thói quen xấu cho người sử dụng, thường dùng một lần rồi vứt đi. Hiện nay, một số nước đã áp dụng những chế tài nhằm hạn chế đến mức thấp nhất việc sử dụng các loại túi nylon, chai, vỏ hộp bằng nhựa trong cuộc sống hằng ngày. Các cửa hàng, siêu thị tại các nước phát triển chuyển từ sử dụng túi nylon sang dùng loại túi đựng thân thiện hơn với môi trường như túi vải, giấy... Nhiều nơi đã và đang mở chiến dịch loại bỏ nylon bằng việc đánh thuế cao đối với các sản phẩm nhựa hoặc cấm sử dụng sản phẩm này trong các thành phố lớn.
Để hạn chế sử dụng túi nilon, Nhà nước cần có những giải pháp, chính sách khuyến khích, hỗ trợ sử dụng các loại túi thân thiện môi trường; xây dựng hệ thống thu gom tái chế túi nylon, khuyến khích các nhà phân phối, nhà bán lẻ tham gia chương trình giảm phân phát túi nylon; có cơ chế hỗ trợ vốn, công nghệ cho các doanh nghiệp sản xuất sản phẩm thay thế túi nylon, đưa giá thành loại túi này rẻ như túi nylon hiện nay.
Đồng thời, cần đưa ra những giải pháp áp dụng cụ thể trong thực tiễn như phân loại rác túi nylon để tái chế, áp dụng ưu đãi thuế đối với việc sử dụng túi thân thiện môi trường, khuyến khích sử dụng nhiều lần tại các siêu thị, trung tâm thương mại... Tuy nhiên, quan trọng hơn cả vẫn là sự vào cuộc của mỗi người dân, người tiêu dùng nhằm thay đổi thói quen, hạn chế sử dụng túi nylon trong cuộc sống hằng ngày để gìn giữ môi trường sống.
