Bất ngờ hơn là các nguyên thủ của nước Mỹ cũng biết lẩy Kiều. Trước thềm ngày giỗ cụ Nguyễn Du 10/8 âm lịch, ngẫm lại một đôi lần nguyên thủ nước Mỹ đọc đôi câu trong “Truyện Kiều”, để thấy văn hóa đã trở nên những yếu tố quan trọng góp phần chuyên chở ý nguyện hòa bình, hữu nghị.
Hồi năm 2000, Tổng thống Bill Clinton đến Việt Nam với sứ mệnh củng cố thêm quá trình bình thường hóa quan hệ hai nước, ông đã đọc một câu trong “Truyện Kiều”: “Sen tàn cúc lại chiếng hoa/Sầu dài ngày ngắn đông đà sang xuân”. Ông Bill Clinton đã làm mọi người Việt ngạc nhiên và ông đã thành công trong việc cải thiện mối quan hệ với một đất nước cựu thù. Với câu Kiều này, người ta cảm nhận thông điệp của người Mỹ: “sen tàn” - chiến tranh đã hết, “cúc lại nở hoa” - vận hội mới, “sầu dài” - thời đen tối, “sang xuân” - đủ điều kiện để bình thường hóa.
Đến lần Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng thăm Mỹ thì tại buổi chiêu đãi hôm 7/7/2015, Phó Tổng thống Joe Biden đã lẩy Kiều và thông báo đầy ẩn ý rằng quan hệ Việt - Mỹ thực tế đã chuyển lên một tầm cao mới: “Trời còn để có hôm nay,/Tan sương đầu ngõ vén mây giữa trời”. Cuộc hạnh ngộ này đúng là nhờ Trời sắp xếp mà cả hai phía đều “tan sương”, tức là ấm dần lên. “Tan sương” phải chăng là xóa bỏ những tù mù để có một cơ chế mới công khai, minh bạch? “Vén mây” là để môi trường trong sạch, để hội nhập dễ dàng?
Trong buổi tiếp đón này, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã đáp từ với ông Biden rằng: “Có lòng tin là đã đi được nửa đường”. Đây là câu của Tổng thống Mỹ Theodore Roosevelt. Với câu này người ta thấy Tổng Bí thư cũng bộc lộ những hiểu biết về người Mỹ, nước Mỹ, rất đúng phép ngoại giao.
Đến chuyến thăm gần đây tại Việt Nam, tháng 9/2023, Tổng thống Biden cũng không quên lẩy Kiều với hai câu thật ý nghĩa: “Vinh hoa bõ lúc phong trần,/Chữ tình ngày một thêm xuân một ngày”. Có thể hiểu đây là một hình thức diễn đạt khác đi về mối quan hệ giữa hai quốc gia đã tiến thêm một bước, gắn bó và tin tưởng nhau hơn theo như thỏa thuận hợp tác chiến lược toàn diện vừa tuyên bố. Đây cũng là một cách thể hiện phong cách trí thức tinh tế và mang tính nghệ sĩ của người đứng đầu một quốc gia.
