Ở Kinh thành xưa
Mặt trời ló rạng, tia nắng chiếu xuống tường thành cổ kính. Trên Thượng thành, xe cẩu san phẳng nền đất, trả lại mặt bằng vốn có cho di tích Kinh thành Huế. Nhìn diện mạo mới này, ai cũng nhớ đến khoảng bốn năm về trước. Lúc ấy, rất nhiều ngôi nhà tạm bợ có mái tôn cũ kỹ mọc san sát nhau không khác gì khu “ổ chuột”, tạo nên cảnh tượng nhếch nhác trên đất di tích. Cuộc sống người dân gặp muôn vàn khó khăn từ điều kiện sinh hoạt đến thời tiết nắng lắm mưa nhiều.
Như hàng nghìn hộ dân khác, gia đình ông Nguyễn Văn Ân sống trong không gian chật hẹp, thiếu thốn. “Trong ngôi nhà khoảng 30 m2 ở Thượng thành, năm người trong gia đình cùng sinh sống. Nhà cửa quanh khu vực trông như mê cung, san sát nhau... Trời nắng vất vả tìm chỗ phơi áo quần. Trời mưa nước dột vào nhà. Cực nhất là vấn đề nhà vệ sinh. Chung quanh còn có tệ nạn ma túy...”, người đàn ông 63 tuổi chia sẻ.
Cảnh “sống treo” trên đất di tích đeo bám người dân từ thế hệ này qua thế hệ khác. Bận rộn mưu sinh, trong suy nghĩ của hàng nghìn hộ dân luôn mơ ước về cuộc sống đổi thay, về nơi ở mới khang trang.
Sau nhiều lần mơ ước, năm 2019 là mốc thời gian bao thế hệ người dân sống tạm bợ trên đất di tích nhớ mãi khi “giấc mơ” thành hiện thực. Đề án di dời dân cư, giải phóng mặt bằng khu vực 1 di tích Kinh thành Huế với hàng nghìn tỷ đồng ra đời nhằm đưa hàng nghìn hộ dân ra khỏi Kinh thành Huế đến khu tái định cư phía Bắc Hương Sơ, cải tạo mặt bằng và trả lại nguyên trạng để bảo tồn di tích.
Hương Sơ ngày mới
Nhận thấy đề án mang lại lợi ích cho người dân cũng như di tích, đầu năm 2020, những hộ dân đầu tiên đã tiên phong tháo dỡ nhà cửa, trả lại mặt bằng. Tạm biệt nơi gắn bó hàng chục năm, người dân nhận tiền hỗ trợ, đền bù và đến ở tạm nơi khác một thời gian chờ nhà ở khu tái định cư xây xong sẽ đến sinh sống.
Giữa năm 2020, nhiều hộ dân đầu tiên đến nơi ở mới, kết thúc chuỗi ngày sống tạm bợ. Tháng 8/2020, 28 hộ nghèo được Nhà nước xây dựng nhà ở kiểu mẫu với hình thức “chìa khóa trao tay”. “Hơn cả trúng số. Ở đây có đầy đủ cơ sở hạ tầng, đường sá, điện nước... khiến cuộc sống thoải mái, vui sướng và phấn khởi”, ông Nguyễn Văn Ân hào hứng nói. Ba năm trước, sau khi được phổ biến về đề án, ông Ân tự nguyện tháo dỡ nhà cửa, rồi nhận tiền hỗ trợ, đi thuê trọ ở sáu tháng và ra nhận nhà kiểu mẫu với diện tích khoảng 60 m2.
 |
| Ông Ân vui mừng khi có ngôi nhà mới đầy đủ tiện nghi. |
Trong căn nhà 105 m2 đủ tiện nghi, ông Phan Dũng, 55 tuổi, vui mừng nói: “Lúc ấy, gia đình tôi ở nhà cửa không được thoải mái, không có lối thoát nước gây nên mất vệ sinh... Cuối năm 2019, tôi ra khu tái định cư làm móng nhà. Đến 2020, hoàn thiện ngôi nhà rồi trả mặt bằng. Sau bốn tháng thi công, ngôi nhà hoàn thành và nhận sổ đỏ. Tôi cảm ơn Đảng, Nhà nước đã tạo điều kiện để gia đình có nhà cửa khang trang”.
Khoảng bốn năm trôi qua, “đại dự án” này đã giúp hàng nghìn người dân “sống tạm” trên đất di tích có nơi ăn, chốn ở mới. Cách Kinh thành Huế vài cây số, Hương Sơ trở thành “quê hương” thứ hai của họ. Khu tái định cư phía Bắc Hương Sơ hiện ra khang trang như khu đô thị mới. Những con đường mới rải nhựa, trường mầm non hiện đại, công viên xanh mát, những ngôi nhà còn thơm mùi sơn, nhiều ngôi nhà mới đang mọc lên... tạo nên khu tái định cư mơ ước của hàng nghìn hộ dân.
Theo Trung tâm phát triển quỹ đất TP Huế, đề án sẽ triển khai di dời khoảng 5.012 hộ dân rời khỏi khu vực 1 di tích Kinh thành Huế đến nơi ở mới. Đến nay, có hơn 2.690 số hộ dân đủ điều kiện bố trí tái định cư, đã có hơn 2.510 hộ dân bốc thăm nhận đất, đã trình cấp giấy phép xây dựng cho hơn 2.420 hộ dân và đã nộp hơn 2.100 hồ sơ cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất.
Đến ở môi trường mới tốt hơn, ông Ân, ông Dũng và hàng nghìn hộ dân mong có sức khỏe để làm việc, lo cho cuộc sống. “Ra đây, chồng tôi làm nghề thợ xây, còn tôi đi rửa chén. Trước đây, ở trong ngôi nhà tạm bợ, tôi lo lắng mỗi khi mưa bão đến, giờ có ngôi nhà kiên cố, đầy đủ điện nước... Bây giờ, tôi chỉ mong sức khỏe tốt để làm việc, nuôi dạy con cái...”, bà Dương Thị Hoa, 55 tuổi, nói.
Tiếp nhận số lượng lớn hộ dân đến ở, chính quyền phường Hương Sơ đã có nhiều hỗ trợ để người dân sớm ổn định cuộc sống như tạo điều kiện cho các em học sinh nếu có nhu cầu, nguyện vọng được vào học các trường cấp 1, cấp 2 ở Hương Sơ dù hộ khẩu chưa chuyển ra, thành lập các tổ dân phố, hệ thống chính trị cơ sở để giúp đỡ người dân...
“Về hộ nghèo, hộ chính sách, địa phương quan tâm, cho vay vốn hộ nghèo để tạo điều kiện cho họ có vốn kinh doanh, sản xuất thoát nghèo... Về việc làm cho người dân, phường có thông báo, giới thiệu việc làm ở các khu công nghiệp Hương Sơ, An Hòa. Với những thanh niên có nguyện vọng học nghề, phường sẽ giới thiệu để họ được học nghề...”, ông Lê Kim Nam, Chủ tịch UBND phường Hương Sơ cho biết.
HĐND tỉnh Thừa Thiên Huế vừa thông qua Nghị quyết về việc điều chỉnh, mở rộng phạm vi Đề án di dời dân cư, giải phóng mặt bằng khu vực 1 di tích Kinh thành Huế.
Cụ thể, UBND tỉnh Thừa Thiên Huế đề nghị HĐND tỉnh xem xét điều chỉnh, mở rộng phạm vi đề án để hướng đến mục tiêu từ năm 2019-2023 (giai đoạn 1) hoàn thành di dời dân cư, giải phóng mặt bằng phạm vi di tích Kinh thành Huế gồm 11 khu vực và hoàn thành 10 dự án hạ tầng kỹ thuật khu dân cư phía Bắc Hương Sơ tổng diện tích 82,77 ha phục vụ tái định cư. Từ năm 2023-2025 (giai đoạn 2 - điều chỉnh, mở rộng) sẽ hoàn thành di dời dân cư, giải phóng mặt bằng tại 19 khu vực; hoàn thành khu dân cư phục vụ giải phóng mặt bằng có diện tích khoảng 9,04 ha phục vụ tái định cư có diện tích 4,22 ha.
Kinh thành nay “khoác áo mới”
Sau khi người dân đến nơi ở mới, địa phương dọn dẹp vệ sinh và hoàn trả mặt bằng. Thực hiện trong 900 ngày từ ngày 24/6, đơn vị thi công phát dọn, đào gốc cây, phá dỡ công trình nhà dân, đào đất và đắp đất san nền ở Thượng thành, Trấn Bình Đài... giúp di tích thông thoáng, như được “khoác áo mới”.
Khi việc chỉnh trang hoàn thành, Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế sẽ nối thông hoàn toàn tuyến đường đi bộ trên Thượng thành giúp du khách có góc nhìn mới về kinh thành. Mới đây, con đường đi bộ trên tường thành từ Eo bầu Nam Xương sang Eo bầu Nam Thắng, ngang qua Kỳ đài được nối thông đã có đông du khách đến dạo bộ, khám phá Kinh thành Huế từ trên cao...
Nói về cuộc di dân này, ông Phan Ngọc Thọ, Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy Thừa Thiên Huế cho biết, dự án di dời dân cư, giải phóng mặt bằng khu vực 1 di tích Kinh thành Huế đã được khởi động từ cuối năm 2018, những kết quả đạt được trong giai đoạn 1 đã mở ra trang mới cho dân cư khu vực Thượng thành, Eo bầu, Hộ thành hào...
“Từ đây, họ bắt đầu cuộc sống an cư lập nghiệp trên vùng đất mới, chấm dứt những tháng ngày sống tạm bợ trên đất di sản. Di sản thế giới tiếp nhận lại một phần diện tích quan trọng để những giá trị của di sản được bảo tồn và phục hồi; cảnh quan môi trường đô thị Huế có cơ hội được chỉnh trang góp phần nâng tầm diện mạo đô thị di sản, đô thị Festival để tạo sức bật mới cho du lịch văn hóa di sản”, ông Thọ nói.
“Trong quá trình di dân, sự đồng lòng của người dân được xem là nhân tố quan trọng bên cạnh sự đồng thuận của hệ thống chính trị, sự đồng cảm của Chính phủ và sự đồng hành của truyền thông. Tất cả sự “đồng” đó đã tạo ra sức mạnh tổng hợp để chúng ta vượt qua mọi khó khăn, trở ngại trong tiến trình di dân”, ông Thọ chia sẻ thêm.
