Theo CNN, Bidi Bidi nằm trong khu vực có diện tích 250 km2, cách Thủ đô Kampala của Uganda 600 km về phía bắc. Đây là nơi sinh sống của hơn 250.000 người di cư, phần lớn trong số đó phải chạy trốn cuộc xung đột ở Nam Sudan. Có nhiều trẻ em, các gia đình trẻ và thanh, thiếu niên dưới 18 tuổi tập trung trong những nhà lán tạm ở Bidi Bidi. Những nhà trại ở đây nhanh chóng đạt đến công suất tối đa vào năm 2016 và kể từ đó đã chuyển thành khu định cư cố định.
Trong bối cảnh đó, tổ chức từ thiện To.org làm việc với những cộng đồng dễ bị tổn thương, đã triển khai dự án xây dựng Trung tâm Âm nhạc và Nghệ thuật Bidi Bidi. Ông Nachson Mimran, đồng sáng lập kiêm Giám đốc điều hành của To.org cho biết, trước khi triển khai, To.org đã khảo sát cư dân của khu định cư về nhu cầu mong muốn trong cộng đồng của mình và câu trả lời là “một nơi để hát múa và biểu diễn”.
“Cho dù họ phải rời khỏi quê hương do xung đột, chiến tranh hay bất kỳ lý do nào khác thì vẫn luôn cần có những không gian sáng tạo để gắn kết cộng đồng. Điều quan trọng là âm nhạc, nghệ thuật, khiêu vũ còn là những hình thức trị liệu có ý nghĩa đối với những người di cư vẫn đang căng thẳng sau sang chấn, điều đó không chỉ xảy ra ở Bidi Bidi mà còn ở các khu định cư tị nạn khác”, ông Mimran giải thích.
Mawa Zacharia Erezenio, 25 tuổi, đã sống tại khu định cư này từ những ngày đầu sau khi chạy trốn khỏi Nam Sudan vào năm 2016 khi người thân của anh bị phiến quân sát hại. Erezenio cho biết, cuộc sống trong khu định cư không hề dễ dàng. Kể từ khi đến đây, Erezenio đã cùng với những người bạn mới quen tổ chức một chương trình âm nhạc có tên là Sina Loketa, thu hút rất đông những người tị nạn trẻ tuổi tham gia.
“Một trong những khó khăn phải đối mặt khi tôi mới đến đây là sự căng thẳng âm ỉ giữa các thành viên của các bộ lạc khác nhau”, Erezenio tiết lộ. Việc đưa cư dân tập hợp với nhau thông qua nghệ thuật có thể giúp giảm bớt căng thẳng, thù địch. Các nhóm văn nghệ đã tổ chức chương trình ca nhạc và mời thành viên từ những bộ lạc khác nhau đến cùng biểu diễn. Hoạt động này được xem là chất keo gắn kết mạnh mẽ để mang lại hòa bình và hiểu biết văn hóa trong cộng đồng. Erezenio nói thêm: “Khi tôi so sánh năm 2023 với năm 2016 và 2017, có một sự khác biệt lớn, không khí đã cởi mở hơn nhiều”.
Trung tâm Âm nhạc và Nghệ thuật Bidi Bidi được xây dựng hoàn toàn từ những vật liệu địa phương như gạch nung bằng đất, đá, sỏi… và đã chính thức mở cửa từ cuối năm 2023. Cư dân ở Bidi Bidi ưu ái đặt tên khu nhà cộng đồng với những không gian mở để làm sân khấu biểu diễn là “nhà nấm” và đến tham gia ngày càng đông. Mỗi cuối tuần, họ tổ chức những buổi ca vũ với sự tham gia của các đội văn nghệ khác nhau, lần lượt dẫn chương trình. Erezenio hy vọng rằng, Bidi Bidi và các khu định cư tương tự khác sẽ nhận được thêm nhiều dự án về nghệ thuật như vậy, bên cạnh những công trình đáp ứng nhu cầu cấp thiết.
Ông Tateo Nakajima, Giám đốc Trung tâm sáng tạo Arup, đơn vị đồng hành với To.org cho biết thêm: “Nghiên cứu và các dự án của chúng tôi thực hiện ở nhiều khu vực trên thế giới đã chỉ ra rằng, văn hóa có mối tương quan sâu sắc với bản sắc cộng đồng, đây cũng là thành phần quan trọng tạo nên khả năng phục hồi của cộng đồng. Vì mục đích đó, Trung tâm Âm nhạc và Nghệ thuật Bidi Bidi mở ra trong môi trường tập trung mọi người và hình thành một không gian giao lưu lớn, tạo nên điểm nhấn tự nhiên cho hoạt động tập thể”.
