Trước đây, nói lên Bình Chuẩn phải vượt qua cầu treo Thành Nam nơi ghi dấu tích nghĩa quân Lê Lợi làm nên “Miền Trà Lân trúc chẻ tro bay” người ta lại rùng mình vì phải vượt qua nhiều khe suối và leo dốc Pu Tàn và Pu Liu, con dốc cao dài leo miết tới đỉnh bở hơi tai. “Liu” - theo tiếng Thái là cây quýt. Chuyện kể rằng, ngày trước khi lên đến đỉnh dốc Pu Liu phải nghỉ lấy sức, người đi đường thường mang theo hoa quả, nước uống giải khát. Người mang theo ăn rồi bỏ lại hạt đã mọc lên ở đây một cây quýt. Có chuyện giải nghĩa khác - “liu” là thở dốc huýt sáo miệng, bở hơi tai...! Đã vậy, khi mùa mưa bão về, con đường lên Mường Chon lầy lội, trơn trợt, đất lại rất “mến người”. Mưa lũ về chia cắt cô lập Mường Chon như một ốc đảo.
Lúc chưa “đường ra đường”, từ trung tâm huyện đến trung tâm xã quãng đường dài gần 30 km nhưng phải quăng quật, lội bộ đường rừng núi gập ghềnh, cheo leo, sên vắt ngoe nguẩy bám chân cả ngày đường. Các chương trình hỗ trợ của Nhà nước đã mở đường đi được xe máy, xe đạp nhưng cũng chỉ đi được trong mùa khô. Địa hình phức tạp, dân trí thấp, sản xuất chủ yếu tự cung tự cấp. Đói, cái nghèo, cái lạc hậu kéo theo sự gian nan, nhọc nhằn con chữ ở Mường Chon. Học sinh cấp II, III chỉ đếm trên đầu ngón tay. Bình Chuẩn được mệnh danh là xã “ba không” rồi đến những “bốn không”.
Dự án giao thông từ thị trấn Con Cuông đi xã Bình Chuẩn là tuyến đường huyết mạch đi qua các xã: Bồng Khê, Mậu Đức, Đôn Phục và Bình Chuẩn với chiều dài toàn tuyến gần 29 km, tiêu chuẩn đường cấp V miền núi mới được hoàn thành, nay từ trung tâm huyện bằng xe ô-tô 5 chỗ chỉ mất khoảng 40 phút đã có mặt ở Bình Chuẩn. Có đường, có điện lưới quốc gia, mạng internet... vươn đến từng ngõ ngách tạo cho các vùng bản Bình Chuẩn nhiều đổi mới khởi sắc hơn. Bây giờ xe có thể bon bon thẳng về tận thành phố Vinh. Giao thông khai mở giúp nhiều vùng bản sầm uất như một thị tứ.
Già Kha Tằm, bản Tung Poọng, năm nay đã 80 mùa rẫy, ngồi trên hạn khuống chỉ dưới lòng suối những chiếc cọn nước nhẫn nại đều quay mà không nhớ đã cùng bà con dân bản làm ra bao nhiêu chiếc cọn nước. Ở Bình Chuẩn đến bây giờ người dân vẫn duy trì cọn nước truyền thống để phục vụ tưới cho những thửa ruộng bậc thang.
Vui nhất cuối năm 2020, Bình Chuẩn đã khai trương chợ phiên Mường Chon lần thứ nhất. Đến với chợ phiên, du khách được cùng tham gia các trò chơi như chơi mặng, chọi gụ, đu xít... Và hòa mình với dòng suối trong lành, bên cạnh những cánh đồng lúa nếp vàng rộm của đồng bào là những cọn nước được làm vô cùng khéo léo để cõng nước lên ruộng. Bạn còn có thể đến với Thẳm Tông để nghe núi rừng thì thào về một mối tình đẹp và trắc trở trong truyền thuyết...
Qua bản Tung Poọng, dưới khe Chon nghe rõ tiếng kẽo kẹt của cọn nước. Nhìn những cọn nước vẫn nhẫn nại đều quay, chợt miên man nghĩ về vùng đất này. Xuân sau nữa sẽ còn nhiều điều mới lạ để kể.
