“Tôi muốn nhờ cậu đưa vào rừng tìm chỗ cây mưng ba thân...”. “Chú vào rừng tìm đánh cây mưng như người ta là tôi báo kiểm lâm đấy”. “Tôi không tìm cây để đánh. Tôi muốn trở lại đấy thôi”.
Hai người cứ xuyên rừng mà đi. Lúc mặt trời rọi thẳng trên đầu thì chạm suối Hòn cuội. Nước từ trong núi đổ ra. Lòng suối, toàn đá cuội đủ mầu: nâu, trắng, sữa, hanh vàng... lạo xạo dưới chân. Đi tiếp, hai người tới chỗ cây mưng già ba thân đổ bóng vắt ngang suối. Mắt ông Quân bỗng hoe đỏ. Một đường ong đang bay lên. Bám vào một dây rừng to bằng cổ tay, Hồ Leo đu leo tới chỗ tổ ong. Châm lửa vào miếng bùi nhùi đem theo, Leo giơ khua lên hướng tổ ong.
Hồ Leo bóc một mảnh mật ong đưa mời ông Quân: “Chú tìm gì?”. “Tôi... muốn tìm người”. Gió thổi tới mỗi lúc một mạnh. Sắp có mưa lớn. Hồ Leo kéo tay ông Quân chạy mưa. Tới một lối mòn thì gặp hai tảng đá to chắn ngang, Leo vén đám lau lách, cúi người chui qua giữa hai khe đá. Ông Quân theo sau. Mưa bắt đầu trút xuống. Cố lết theo chân Leo chạy đoạn nữa tới một cửa hang đá sâu hun hút. Ông Quân ngồi bệt xuống, thở dốc, thái dương giật liên hồi. Ông vội tìm lọ thuốc.
*
Một tiếng sét vang trời, cả khoảng rừng rung chuyển. Chiếc túi dết mầu ghi như từ trên trời rơi xuống bờ suối. Đạn vẫn nhằm hướng cây mưng, nã. Hoa mưng rơi như lớp máu loang dưới mặt suối. Gã nép mình vào sau những bụi rễ mưng, mắt vẫn không rời chiếc túi. Gã nhận ra, khấp khởi mừng, có thể sẽ gặp được đồng bọn còn lẩn khuất trong rừng. Khi cơn giông tạm lắng xuống, có tiếng bước chân từ trong bụi rậm bước ra. Dáng người lòng khòng, khuôn mặt lấm lem bùn đất, nốt ruồi to như hạt đỗ trên trán và đôi mắt ốc nhồi. Thằng Toan. Gã cất tiếng gọi. Thằng Toan giật mình định trốn nhưng khi nghe tên mình liền đảo vội mắt tìm. Ngay lúc ấy có tiếng ầm ầm, dòng nước lớn bỗng từ đỉnh dốc suối nhằm về phía Toan lao xuống. Thằng Toan nhào ra với lấy cái túi… Nước cuồn cuộn lao đi và ngập lên rất nhanh, gã chỉ kịp nhìn thấy thằng Toan chấp chới… Gã chạy quáng lên theo tiếng nước reo, đất lở ầm ầm phía sau. Rồi vấp phải cái gì, người gã lao về phía trước, va đập, hun hút…
*
Tỉnh dậy, gã thấy mình nằm trong hang đá. Gã cựa mình, khắp lưng như có đá đập vào. Gã đang nằm trên những viên đá cuội. Những viên đá to nhỏ xếp đan như cái chiếu. Tiếng chày giã ngô từ ngoài hang vọng vào. Tiếng muôi gỗ va lịch kịch. Một cô gái đi tới: “Em đã cứu tôi? Em là ai”. “A Liêng”.
A Liêng cho gã ăn, đắp thuốc lá vào những vết thương đang loét ra trên người gã.
Một ngày mưa rừng dai dẳng, A Liêng ngồi khâu vá lại áo quần. Gã dò dẫm đi tới phía nàng. “Sao em không xuống bản sống cùng mọi người?”. A Liêng chợt tắt nụ cười.
*
Mẹ A Liêng đến kỳ sinh nở bị đưa vào rừng ở trong một hang đá theo tục lệ. Ở trong hang đã lâu mà vẫn chưa chuyển dạ. Thức ăn để dành đã gần hết, người mẹ lo sẽ không còn gì mà ăn sau khi sinh nên vào rừng hái rau, bẻ măng, ra suối bắt tôm, bắt cá. Đang cúi xuống mò cá ở một khe đá thì bụng nổi cơn đau quặn thắt. Người mẹ bám vội vào cành cây mưng sà ra trước mặt để đánh đu với cơn vượt cạn một mình. Một cái gì ộc ra dưới háng, nước suối loang đỏ. Tưởng muốn lả đi, nhưng vừa nhìn thấy chỏm tóc đen trôi tuột xuống lòng suối, mẹ vội vàng cúi xuống vớt con lên. Đứa bé vẫn nhắm mắt, không khóc được vì tràng hoa quấn cổ. Rút vội con dao nhỏ luôn dắt sẵn bên mình, mẹ cắt dây rốn cho con, gỡ tràng hoa ra, đứa bé bắt đầu khóc. Quấn cho con cái khăn đội đầu của mình, một tay ôm con, một tay mẹ nhặt đám nhau thai, dây rốn. Lúc đặt chúng xuống hố để chôn ngay bên bờ suối, mẹ chợt thấy trong đám đó rơi ra hai hòn cuội nhỏ, một mầu trắng và một mầu vàng. Mẹ đút vào túi áo, rồi bế con về hang đá. Khi người chồng lên đón vợ về thấy má trái con có vết chàm bỗng thở dài.
*
Thầy mo đi qua, thấy má A Liêng có vết như con tôm luộc cứ chằm chằm nhìn. Thầy mo vừa đi về nhà thì đất trời rung chuyển bởi giông gió cuồn cuộn, rồi lũ từ đâu kéo đến. Sau trận đó, bản bị chết hai người trẻ. Thầy mo bảo tại A Liêng là con ma rừng, bị dấu đóng trên má, càng lớn càng đem điềm dữ đến bản, trời đất sẽ còn nổi giận nếu để A Liêng sống ở đây. Bố đã cự lại thầy mo không cho A Liêng vào rừng. Bọn bạn nghe tin A Liêng là ma rừng không chơi với A Liêng nữa. Năm A Liêng mười bốn tuổi, một trận lũ khác cuốn bùn lầy, cây cối về bản Rào Hoa làm cho năm người chết. Thầy mo kéo theo nhiều người tới nhà A Liêng đòi đánh đuổi con ma rừng không cho ở lại bản kẻo hại chết cả bản. Bố và người anh trai chặn họ lại, mẹ dắt A Liêng chạy theo lối vườn sau, trốn vào rừng sâu, tìm tới đúng cái hang đá ngay sát con suối ngày trước đã ở cữ A Liêng. A Liêng ở lại đó với hai viên ngọc suối mẹ để trong cối đá như một thứ bùa hộ mệnh.
A Liêng sống một mình, vào rừng tìm củ mài, măng, rau, ra suối bắt cá, tôm. Thỉnh thoảng, mẹ đi lên rẫy, lẻn vào rừng tiếp tế cho A Liêng. Lần cuối cùng, mẹ ngược suối vào đem cho A Liêng kim chỉ, diêm, hạt ngô và cây sắn bảo đem đi trồng thêm rẫy nữa ở trên núi làm thức ăn cho mùa đông sắp tới. Ngang chiều mẹ ra về. Gần tối, A Liêng nghe thấy tiếng gầm rú của gió mưa. Tiếng xoáy rít gì ở phía cánh rừng mẹ vừa đi qua. Ngồi trong hang đá, A Liêng chỉ biết khóc.
Sớm hôm sau, A Liêng băng rừng tìm mẹ. Gần tối mới thấy mẹ nằm bên cây si bật gốc. A Liêng ôm lấy mẹ khóc. Phải đợi trăng lên, A Liêng mới dám cõng mẹ về bản. Bản Rào Hoa bị lũ cướp đi chín người, trong đó có cả thầy mo. Bố sợ họa lớn, không cho A Liêng ở nhà tang mẹ, bắt vào rừng ngay, A Liêng gạt nước mắt chạy đi. Đêm tối không rõ đường nên A Liêng phải trèo lên cây cao ngủ tránh thú dữ, sáng ra mới tìm đường trở về hang đá. Nhìn lên cối đá, A Liêng mới biết mất viên ngọc suối mầu vàng.
*
A Liêng dẫn gã ra suối tắm. Hơn tháng nay gã chưa được tắm nên vẫy vùng như cá gặp nước. Dưới suối, A Liêng bắt được một con cá to, giơ lên vẫy vẫy gã xuống. Trông A Liêng lúc này đẹp như bông hoa rừng, lòng gã chợt dâng lên cảm xúc khó tả…
A Liêng vào rừng tìm được chùm cau và lá trầu, đang ngồi bổ cau để ăn. A Liêng vừa ăn trầu vừa ngân nga hát một điệu gì đó gã không nghe rõ. Gã vòng tay ôm cổ nàng. “Ngoài kia, chỉ có những bà già mới ăn trầu”. “Ở bản, ai có chồng sẽ được ăn trầu”. Mắt A Liêng long lanh, ước được sống ở đây mãi với nàng. Gã sẽ rời xa cái công việc lén lút đào bới quần quật các hang hốc để tìm vàng, rình cưa những cây gỗ lớn để rồi lang thang, trốn tránh chui lủi trong rừng rú, chết lúc nào không biết.
A Liêng kéo gã ra chỗ cối đá. Nàng kể đã tìm thấy chiếc túi dết mắc vào cành mưng ở cuối con suối, trong đó có ngọc suối đã bị mất. Gã hoa mắt khi nhìn thấy cái túi dết. Chính là cái túi của thằng Toan. Có thể nó đã mò vào hang, nhìn thấy ngọc suối của A Liêng tưởng một hòn vàng, liền ăn trộm. Thảo nào khi gã nhìn thấy thằng Toan, cùng lúc nước ập xuống mà nó vẫn lao theo cái túi.
Gã bắt đầu biết nấu cháo ngô, biết đi lấy củi, biết thêm củi vào đống lửa để ngọn lửa luôn cháy trong hang thì A Liêng lên cơn sốt, ăn cái gì cũng nôn ra, chỉ thèm ăn sắn nướng. Gã đã theo nàng lên rẫy một lần, vẫn nhớ chỗ đó, nên gã bảo sẽ đem sắn về nướng cho A Liêng ăn.
Nhìn thấy thấp thoáng rẫy sắn A Liêng trồng không xa. Vác gùi lên vai, gã vạch cây rừng nhằm hướng đó đi tới. Bỗng có tiếng quát đanh như thép: “Đứng lại! Giơ tay lên!”. Hoảng loạn, gã bỏ chạy. Bỏ chạy, có thể chết, có thể chỉ bị thương, biết đâu may mắn còn sống. Cứ thế gã chạy, đến khi không nhận ra đường quay lại… Quay lại sẽ bị bắt, chắc chắn là như vậy.
*
Ông Quân tỉnh dậy. Leo đang vun đống lửa trong hang cho cháy to. Ông ngơ ngẩn nhìn cái hang đá. Ngoài kia, trời đã sang chiều. Leo cầm viên đá mầu vàng trên tay: “Ngọc suối chính là đá vàng, đá bạc sinh ra từ lòng suối qua bao luân chuyển của núi rừng, trời đất. Mẹ cháu kể vì nó trông giống như thỏi vàng nên đã bị kẻ xấu lấy đi, nhưng rồi nó vẫn trở về đây”. Ông Quân sững sờ, miệng lắp bắp: “Mẹ cháu tên là A Liêng phải không?”. Mắt Hồ Leo ngạc nhiên: “Vâng. Mẹ cháu đã sống từ nhỏ ở hang đá này, gặp bố cháu ở đây. Một hôm, bố cũng biến mất. Giờ mẹ con cháu ở trong bản, nhưng mẹ vẫn hay lên đây”.
Ông Quân run rẩy cầm lấy tay Hồ Leo. Lần đó, nếu không sợ bị bắt, nếu dám thành khẩn quay lại như nhiều năm sau này đến cơ quan công an thú nhận tội lỗi phá rừng, ông đã không phải để đến tận bây giờ tìm về lại nơi đây, mới biết là mình để lại giọt máu trong rừng rậm bên suối Hòn cuội này.
Bên suối Hòn cuội, ngay sát gốc cây mưng ba thân đổ bóng, ông Quân đứng bàng hoàng. Nhìn thấy người đàn bà tóc đã lốm đốm bạc, miệng nhai trầu, rưng rưng ngửi mùi trầu quyện với mùi lá sả trên mái, giọng ông nghẹn ngào: “A Liêng... Tôi… Quân đây...!”. Đôi mắt to hơi đục của bà ngước lên nhìn ông.
