Đời sống văn hóa

NXB Trẻ vừa phát hành truyện dài mới nhất của nhà văn Nguyễn Nhật Ánh mang tên “Cô bé hàng xóm và bốn viên kẹo”. Chọn bối cảnh Sài Gòn - Thành phố Hồ Chí Minh những năm 1980, truyện kể về dân nhập cư, những người nghèo sống ở đô thị hoa lệ, về tình làng nghĩa xóm và bao điều đẹp đẽ giờ đây chỉ còn trong ký ức.

Nhiều đóng góp của họ Trịnh Việt Nam nói chung, các bậc danh nhân, nhân sĩ họ Trịnh nói chung, đối với lịch sử đất nước, đã được điểm nhắc trong hội thảo khoa học “Họ Trịnh trong tiến trình lịch sử Việt Nam”.

Trong hành trình âm nhạc, nhạc sĩ Đỗ Bảo (trong ảnh) không chỉ soi chiếu cảm xúc của mình mà còn mở ra một thế giới thấm đẫm những suy tưởng về hạnh phúc, khổ đau, ánh sáng và bóng tối. Nhạc sĩ chia sẻ với Thời Nay sự tĩnh tại - một vẻ đẹp âm thầm nhưng lay động sâu xa.

Vẽ bằng ký ức, hoài niệm và cả nỗi sợ thanh xuân dần trôi, họa sĩ Trần Cường (Kuolg Trần, ảnh) sẽ mang đến không gian triển lãm “Bay - Lạc giữa thanh xuân” (diễn ra từ ngày 22 - 30/9 tại Nhà triển lãm 16 Ngô Quyền, Hoàn Kiếm, Hà Nội) một thế giới vừa phảng phất nuối tiếc vừa rực rỡ khát khao.

Tại Bản Cuôn (xã Chợ Đồn, Thái Nguyên), chữ Nôm Dao không chỉ hiện hữu trong những cuốn sách cũ hay các nghi lễ truyền thống, mà đang được truyền dạy lại cho thế hệ trẻ. Cộng đồng người Dao nơi đây coi việc giữ chữ cũng chính là giữ lấy cội nguồn văn hóa của mình.

Tập văn xuôi, thơ “Hoa hồng trong lửa” (NXB Hội nhà văn) của bốn cô gái mới đôi mươi, ngoài đôi mươi năm ấy, sẽ kể những điều có thể coi như đại diện cho thế hệ nữ sinh viên trong số hơn 10 nghìn sinh viên lên đường nhập ngũ từ năm 1970 đến 1972.

Từ những bức tranh phố đậm chất hoài niệm, họa sĩ Phạm Hà Duy Khánh (trong ảnh) trở lại với triển lãm “Lát Phố” (từ ngày 22 đến 31/8 tại Nhà triển lãm 16 Ngô Quyền, Hà Nội) - một cuộc đối thoại nghệ thuật thầm lặng, day dứt.

Những khúc hát, những cánh đồng, những mùa xuân, buổi mai tinh khôi và cuộc đời lấp lánh… còn ở lại trong tập thơ mới của nhà báo, thi sĩ Khánh Văn Trần Nhật Minh (1981-2024).

Ông Pả La Ham (tên khai sinh là Hồ Văn Dương) là người dân tộc Vân Kiều ở thôn R’Lây, xã Đakrông (tỉnh Quảng Trị). Sinh ra và lớn lên ở ngôi làng nhỏ giữa núi rừng Trường Sơn, cả cuộc đời mình, ông để dành thực hiện ước nguyện dệt âm thanh tình yêu.

Đạo diễn, nhà làm phim trẻ Nguyễn Thành Paven là một trong ít những nhà làm phim trẻ thế hệ 9X làm việc quên thời gian và có thể vượt núi băng rừng hàng tuần để ghi lại bằng được những khoảnh khắc vàng của “kho báu xanh”.

“Xẩm Chợ” triển lãm tranh lần thứ hai của họa sĩ Đỗ Bảng (Đỗ Hữu Bảng), vừa diễn ra tại triển lãm 16 Ngô Quyền, Hà Nội. 24 tác phẩm tại đây mang dấu ấn sâu sắc trong hành trình sáng tác hơn ba thập kỷ vừa qua, đa sắc màu và lộng lẫy ánh sáng văn hóa vùng Kinh Bắc.

Đáp lại lời hiệu triệu của Vua Hàm Nghi với ngọn cờ Cần Vương, Tham tán Lê Đình Dật đã về quê hương trung du, dấy binh tụ nghĩa, lập căn cứ nơi núi rừng, vượt sông Hồng, sông Lô, tổ chức các cuộc khởi nghĩa chống thực dân Pháp.

Vượt qua hơn 600 tác phẩm từ khắp các tỉnh, thành phố và nhiều quốc gia, Giai Du - cây bút trẻ 24 tuổi - đã xuất sắc giành Giải nhất tại Giải thưởng Văn học Kim Đồng lần thứ nhất với bản thảo tập truyện dài “Nên làm gì khi trời nổi gió”. Thời Nay đã có cuộc trò chuyện cùng tác giả trẻ về cảm hứng tuổi thơ chưa bao giờ vơi cạn.

Nhà nghèo nhưng nỗ lực vượt khó, không ngừng tự học, nhà báo Alăng Ngước, sinh năm 1990, người con của dân tộc Cơ Tu (Đông Giang, Quảng Nam) đã trở thành cây bút phóng sự giỏi nghề. Gần đây, anh nhận thêm sự trân trọng khi ra mắt MV “Kỷ vật của Ama” để tri ân gia đình và đồng bào.

10 năm đứng trên sân khấu chuyên nghiệp, ông đã giành được nhiều giải thưởng quan trọng và được trao tặng danh hiệu NSƯT. Năm 1991, đoàn giải thể, ông Tú trở về địa phương. Tuy nhiên, ngọn lửa nghề trong ông chưa bao giờ ngừng cháy.

Tập thơ “Nhặt dọc đường” (NXB Hội nhà văn) ra mắt gần đây được đánh dấu như cuộc trở lại, trở về cùng thơ ca của nhà báo, nhà thơ Thuận Hữu.

Bảo vật quốc gia Ngai vua triều Nguyễn bị một đối tượng phá hoại ngay tại Điện Thái Hòa, khu vực trung tâm Đại nội Huế. Dù được ngăn chặn kịp thời, sự cố đã để lại hậu quả nghiêm trọng và dấy lên cảnh báo về lỗ hổng an ninh di sản.

Với lòng kính yêu, nhà thơ Nguyễn Hưng Hải (Phú Thọ) đã lựa chọn sáng tác về Chủ tịch Hồ Chí Minh là mạch cảm xúc chủ đạo. Ông không ngừng mài giũa mình và nhủ lòng phải tích cực, viết hay hơn nữa về vị lãnh tụ vĩ đại của dân tộc.

Hoa ngô đồng là một phần không thể thiếu trong văn hóa cung đình Huế. Vua Minh Mạng là người đầu tiên đưa giống cây này từ Quảng Đông (Trung Quốc) về trồng trong “tử cấm thành”.

Trong thời đại số hóa ngày nay, chúng ta có thể tiếp cận thông tin từ vô vàn nguồn khác nhau như từ sách, báo chí, video, âm thanh cho đến mạng xã hội... Tuy nhiên, đọc sách vẫn giữ một vai trò quan trọng trong việc phát triển bản thân và mở rộng kiến thức.

“Từ chiến thắng Bạch Đằng đến đại thắng 30/4/1975”, triển lãm điêu khắc - sắp đặt của họa sĩ Lê Hữu Hiếu đang diễn ra trong không gian quảng trường tại trung tâm TP Hồ Chí Minh. Những sáng tạo đồ sộ của họa sĩ và ê-kíp gợi ra nhiều suy ngẫm về lịch sử hào hùng và dòng chảy bền lâu của khí phách dân tộc trong thời đại mới.

Họa sĩ Tô Bích Hải năm nay đã gần 80 tuổi. Sinh sống chủ yếu ở Pháp nhưng trong những năm gần đây, bà dành nhiều thời gian về Việt Nam sáng tác và làm từ thiện. Cũng là một cơ duyên với người bạn thân - họa sĩ Lê Bá Đảng, Tô Bích Hải đã có những triển lãm cá nhân tại quê nhà, mới đây là triển lãm “Nguồn cội” tại Bảo tàng Phụ nữ Việt Nam. Đây có thể coi là một cuộc tổng kết những thành quả hội họa và điêu khắc, mang đến cho người xem một Tô Bích Hải - người luôn đi giữa thực và hư.

Tháng Tư mang đến nhiều cảm xúc trên những ngày xuân ấm bước dần về cuối, chờ mở ra cuộc chuyển mình mạnh mẽ của mùa mới. Đó cũng là khi từ nửa thế kỷ qua, tháng Tư còn trở thành mốc thời gian mang tính biểu tượng hào hùng. Tháng Tư gợi nhớ về thống nhất, hòa hợp. Tháng Tư mở ra những hy vọng cho tương lai sáng tươi.

Kể lại câu chuyện về những con người trong cuộc đấu tranh sinh tồn, bám trụ đến cùng với địa đạo Củ Chi…, đạo diễn Bùi Thạc Chuyên chia sẻ: “Dù có 100 triệu đô để làm phim thì tác phẩm ấy vẫn phải có cái nhìn của người Việt Nam, khẳng định danh tính người Việt, tiếng nói của người Việt”.

“Ai cũng biết trong văn học của Thiệp thì giàu nhiều chất khác nhau, trong đó chất nhân ái, tình người trắc trở là đậm nhất. Và chính vì lý do đó làm cho người họa sĩ khi vẽ, có nhiều ý tưởng. Truyện nào của ông ấy cũng có thể vẽ năm bảy bức tranh minh họa, chứ không phải một cái…” - Họa sĩ Lê Trí Dũng vừa hào hứng bày cho chúng tôi xem những tác phẩm gốm sáng tác theo truyện của Nguyễn Huy Thiệp, vừa kể…

Thuở nhỏ, nhạc sĩ Lư Nhất Vũ được hai thầy là hai nhạc sĩ Lê Thương và Phạm Duy Nhượng dạy văn hóa. Biết ông muốn học viết nhạc, hai thầy khuyên nhạc sĩ cố gắng trau dồi học vấn. Hai người thầy cho rằng, môn âm nhạc rất trừu tượng, rất “siêu phàm”, nó chỉ hạp với “tâm linh” một số người.

Nhiều năm qua, đã có những nỗ lực trong việc khôi phục sử thi "A Chất" ở vùng đồng bào Tà Ôi, Pa Cô tại huyện A Lưới, thành phố Huế. Nhưng trong bối cảnh mới, cần có những cách thức hiện đại hơn nhằm phát huy giá trị tác phẩm này.

Hướng tới ngày kỷ niệm lớn của dân tộc, NXB Quân đội nhân dân (QĐND) tổ chức hội thảo khoa học “50 năm văn học, nghệ thuật về đề tài lực lượng vũ trang, chiến tranh cách mạng sau ngày thống nhất đất nước (30/4/1975 - 30/4/2025); Thành tựu, những vấn đề đặt ra và định hướng phát triển”. Đại tá, nhà văn Phạm Văn Trường - Giám đốc, Tổng Biên tập NXB (ảnh) chia sẻ với Thời Nay.

Đó là năm 1964, sau khi Mỹ ném bom Hà Nội, chúng tôi đi sơ tán cùng một ngôi làng ở xã Cát Quế, huyện Hoài Đức. Bạn tôi, Mai Quỳnh Nam học lớp 5, hơn tôi một lớp. Hồi đó bạn làm thơ ghi trên quyển vở giấy ô ly ngả mầu, phía sau nhãn vở lớp 5, trang cuối vở có 4 câu thơ: thuở còn thơ đã yêu thơ/đêm đêm bên mẹ vẫn nằm mơ/mơ ngày mai trở thành thi sĩ/nên thích làm thơ thích đọc thơ.

Gần 20 năm âm thầm, vẽ như một cách khám phá mình, họa sĩ Phạm Ngọc Mỵ mới tổ chức triển lãm cá nhân mang tên “Nét son” (diễn ra tại Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam từ ngày 2 đến 11/3). Đam mê từng hạt bụi vàng, bụi bạc lấp lánh, mỗi bức tranh của chị đều là sự tỉ mỉ, khổ luyện… để lưu lại góc nhìn cuộc sống bình dị, thân thương cùng lời nhắn nhủ mọi người: “Văn hóa truyền thống tuy nhọc nhằn nhưng bền vững với thời gian”.