Người ở, người về
Đầu tháng 5, trước khi về Mỹ, bà Vera Jones có kêu một người bạn đến nhà để tặng những khay nhôm làm bánh và một vài thứ đồ làm bếp mua trong những lần đi siêu thị ở Hà Nội, TP Hồ Chí Minh hoặc Đà Nẵng. “Ở đây không có sẵn, có đủ đồ, từ gia vị thực phẩm, cho đến dụng cụ. Năm qua lại càng trở nên khó kiếm”, bà “than thở”.
Lý do ở tạm mà vẫn mua sắm lắm đồ, bà Vera Jons, cho hay: “Trong năm qua, nhiều nhà hàng quốc tế ở Hội An đóng cửa. Nên chúng tôi không có nhiều lựa chọn đồ ăn. Tôi đã học cách làm các món bánh trên YouTube để mời bạn bè. Nay, tôi về nước để tiêm vaccine Covid-19, không biết có quay lại được nữa không? Tôi sẽ nhớ nơi này, nhớ những người bạn mà chúng tôi đã gặp gỡ ở đây. Tôi rất thương chị chủ nhà, không có khách thuê, các khoản thu nhập từ du lịch hầu như đã không có trong suốt năm qua. Họ sẽ đối mặt với những khó khăn liên tiếp”.
Bà Vera Jones thuê một căn villa ở Cẩm Nam, Hội An với giá 14,5 triệu đồng/tháng từ tháng 5-2019, đến tháng 5-2020, chủ nhà giảm 5,5 triệu đồng cho bà thuê thêm một năm nữa. Tháng 3-2021, có nhiều thông tin về việc sẽ mở cửa du lịch cho khách quốc tế vào tháng 7 hoặc tháng 9. Nhưng cuối tháng 4, đầu tháng 5 tình hình dịch Covid-19 trở lại, khiến cho nhiều đơn vị, cá nhân kinh doanh trong mảng du lịch thêm một lần nữa khó khăn.
Chị Phạm Thị Hồng Liên có một căn villa bên bờ sông nhỏ, yên tĩnh, thuộc phường Cẩm Châu. Năm 2018, villa vừa làm xong, chưa khô mùi sơn đã có khách Canada vào thuê với giá 16 triệu đồng. Trong hợp đồng cam kết hai năm tiếp theo không tăng giá, bể bơi do chủ nhà phải dọn đáy, kiểm tra nước hằng ngày. Đến tháng 10-2020, cam kết còn hạn một năm, vẫn giữ giá cũ. Chị Liên mong khách hàng ở thêm một vài năm nữa, hứa sẽ không tăng giá. Khách hàng không dám ký hoặc hứa hẹn thuê thêm với lý do: “Dịch đang hoành hành ở nước tôi. Không biết sang năm, kinh tế thế nào, tôi không dám hứa”.
Dự định của chị Liên, cho dù chỉ là lời hứa của khách thôi, thuê thêm năm nữa, hoặc sẽ thỏa thuận bớt xuống chút đỉnh, nhưng khách không hứa thuê, không làm giá với chủ khiến chị lo lắng. Chị Liên cho hay: “Nếu êm xuôi như những năm trước, chỉ cần đăng tin, mất ít phần trăm cho người môi giới là có khách. Nhưng nay, niềm mong đợi ấy rất... xa vời”.
Chuỗi giá trị liên quan... sụp đổ
Trở lại buổi chia tay giữa bà Vera Jones và những người bạn - họ là cư dân nhiều quốc tịch, đến Hội An thuê nhà nghỉ hưu, hưởng nắng ấm với một giá thuê nhà rẻ, giá sinh hoạt và dịch vụ lau dọn rất rẻ. Bà Vera Jones, bày tỏ: “Số tiền chi tiêu cho một tháng sống ở bên đất nước chúng tôi, ở đây, chúng tôi có thể sống được bốn tháng. Nhưng năm qua, không có khách du lịch quốc tế đến đây, nhiều nhà hàng quốc tế không chịu đựng nổi vì khách quá ít, đóng cửa. Điều đó gây nên khó khăn cho những người sống ở đây khi không có nhiều lựa chọn cho mình”.
Năm qua, khách nước ngoài nghỉ ngơi hoặc làm việc ở Hội An mỗi ngày một ít đi. Nhiều cửa hàng tiện ích phục vụ khách cũng không nhập các thực phẩm gia vị cho người nước ngoài vì rất khó bán, để lâu, hư hỏng, mất vốn. Nhân viên bán hàng tại chuỗi cửa hàng Moon Milk, cho biết: “Thí dụ, khách nước ngoài hỏi có phô mai ricotta của hãng Galbani không? Chúng tôi đành cáo lỗi, trong thời điểm hiện tại, nhập về không bán được”.
Những ngày đầu tháng 5 năm nay, tin thông báo, lại thêm những ca Covid-19 mới trong cộng đồng. Mọi dịch vụ lại thêm một lần ngưng nghỉ, trong mắt mỗi người dân kinh doanh, làm du lịch ở đây hiện rõ những thất thần, lo lắng gần xa. Nhiều người nước ngoài cũng muốn về nước để được tiêm vaccine. Tình trạng dịch ở các nước châu Á bùng phát khiến cho các thành phố du lịch chưa vui được.
Chủ nhà villa Chau House, đường ĐX 19, phường Cẩm Thanh, cho biết: “Tôi có ba villa, hiện tại chỉ còn một cái có người thuê, giá đã giảm từ 18 triệu đồng xuống còn 11 triệu, khách hàng là người Bắc Âu. Hợp đồng nhà cũng chỉ còn sáu tháng nữa. Không biết hết hợp đồng, ông ấy về nước hay ở lại, chúng tôi chưa biết được”.
Nhiều người nước ngoài thuê villa ở Hội An để ở, để nghỉ ngơi và làm việc. Nhiều người nghỉ hưu thuê villa không có ý định hoán cải sang thuê căn nhà vì không có bể bơi, không có vườn nhỏ và không gian thư giãn. Nhưng những người còn trẻ, làm giáo viên hoặc làm trong các nhà hàng khách sạn, năm qua đối mặt tình trạng có việc, mất việc thường xuyên, theo đó họ chuyển từ thuê villa sang căn nhà với giá chỉ bằng một nửa.
Những khách hàng thuê villa ở Hội An đều rơi vào tình trạng khó khăn do thực phẩm bị thiếu hoặc đã giảm chất lượng. Ông Bryan, người Canada, thuê villa tại phường Cẩm An, nhận định: “Do dịch Covid-19 nên vận chuyển bằng đường hàng không và đường biển bị đứt đoạn, cùng với đó khách hàng người nước ngoài ở Hội An không nhiều, lượng tiêu thụ chậm chạp nên dẫn đến thực phẩm không được tươi ngon”.
Một năm khó khăn đối với những người nghỉ ngơi tại Hội An. Và hàng vạn những khó khăn của một điểm đến - thành phố du lịch nổi tiếng thế giới: Hội An.
