Sống khổ bên dòng kênh bẩn (kỳ 2)

(Tiếp theo và hết)

Sống bên kênh mương bẩn, người dân đang phải chịu đựng từng ngày cũng như nỗ lực vật lộn để giảm bớt sự ảnh hưởng tiêu cực đến đời sống sinh hoạt và sức khỏe. Bao giờ những dòng mương được “hồi sinh”? Câu hỏi ấy vẫn luôn được cư dân trông ngóng, mong trở lại sự trong lành vốn có ở nơi đây để đời sống bớt chật vật.

1001 kiểu đối phó

“Sống chung với lũ” - một trong những cách đối phó phổ biến nhất của người dân là thích nghi với hoàn cảnh sống. Họ chấp nhận thực tế rằng, kênh mương bị ô nhiễm là một phần của cuộc sống hằng ngày và tìm cách để giảm bớt ảnh hưởng tiêu cực. Chị Thủy, cư dân sống tại ngõ 195 Hồ Tùng Mậu, cạnh con kênh bẩn gần chợ Hoàng Công Chất (Phú Diễn, Bắc Từ Liêm) hơn 10 năm, chia sẻ: “Tôi ở đây hơn chục năm rồi, tất nhiên là con kênh này rất bẩn rồi nhưng nhà mình ở đây thì phải chịu thôi, ở mãi rồi cũng quen. Nắng thì thỉnh thoảng kênh bốc mùi lên, mùa mưa thì hôm nào mưa to quá sẽ trào lên đến đường nhưng chưa đến nỗi tràn vào nhà. Người dân họ quen rồi nên không ý kiến gì, nếu mai sau có làm gì thì bên môi trường họ tự có biện pháp thôi…”.

Hay như ông Dương Tiểu Tiên, 57 tuổi chia sẻ: “Người dân ý kiến nhiều lắm nhưng có được lắng nghe đâu, ngay cả chúng tôi còn chịu bỏ tiền ra để làm cái đoạn này mà có được đâu. Kêu thì kêu nhiều rồi nhưng nói chung là không có cách để giải quyết triệt để, thế nên mình ở đây thì mình đành chịu thôi. Bây giờ xây dựng rất nhiều tòa chung cư quanh khu vực này, có điều cái nước thải bẩn thì vẫn thế…”.

Người dân thường xuyên đóng cửa sổ và sử dụng quạt máy để làm giảm mùi hôi thối xâm nhập vào nhà. Một số gia đình đã lắp đặt các tấm chắn, bạt che quanh nhà để ngăn chặn mùi và côn trùng từ kênh rạch bay vào. Việc sử dụng các sản phẩm khử mùi, hương liệu cũng trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống hằng ngày của bà con.

Các hộ dân luôn mong mỏi chính quyền địa phương và các cấp trên có cách khắc phục tình trạng này. Mùa mưa cũng như mùa nắng, mùi bốc lên từ những con kênh, con mương ấy len lỏi theo gió vào từng ngóc ngách của các con ngõ nhỏ quanh đây. Ngày nắng đã khổ, những ngày trời mưa,dòng nước đen ngòm từ mương nước tắc nghẽn không chảy kịp dâng lên, mang theo bùn đất và rác thải chảy tràn vào nhà làm cho cuộc sống, cũng như sinh hoạt của bà con bị đảo lộn. Nhà ở gần phải hứng trọn, những nhà xa hơn may mắn bớt được mùi, nhưng vẫn bị ảnh hưởng rất nhiều. Cũng vì vậy nên nhiều người chọn cách hạn chế ra ngoài để tránh xa sự ô nhiễm ấy.

Vẫn có lực lượng vệ sinh môi trường dọn dẹp các con kênh, nhưng tình trạng chẳng thể thuyên giảm. Mùi hôi thối khiến người dân quanh khu vực không chịu nổi, nhưng cũng không biết làm gì khác. Có lẽ chính quyền các địa bàn, địa phương cần lắng nghe ý kiến và đóng góp của người dân một cách sâu sát hơn về thực trạng ô nhiễm kênh, mương. Thực tế lâu nay, trên nhiều địa bàn, bà con không ngừng kêu gọi sự vào cuộc của các đơn vị chức năng. Mọi người gửi đơn kiến nghị, phát biểu trong các buổi họp và sử dụng mạng xã hội để lan tỏa thông điệp về bảo vệ môi trường với câu hỏi: “Bao giờ mới sống sạch?”.

Khắc khoải chờ đợi

Vất vả đối phó tình trạng báo động của những con kênh, đoạn mương bị ô nhiễm nặng nề, người dân sống tại những khu vực đó vẫn mòn mỏi chờ đợi kế hoạch cải tạo từ địa phương.

Dự án cải thiện môi trường tại mương thoát nước Thụy Khuê đã được đi vào hoạt động năm 2012 nhưng đến nay lại bị ngưng lại, chưa thể hoàn thành khiến người dân chung quanh vẫn phải sống chung với dòng nước bẩn. Người dân trong ngõ đã bày tỏ nguyện vọng muốn sớm hoàn thành dự án bằng cách đồng ý việc mở rộng con mương đồng thời dành đất nhà mình để đẩy nhanh tiến độ cải tạo, có thể đổi lại một khoản phí bồi thường. Nhiều người sống trong khu vực này cho biết, dự án phải hoãn lại cũng như chưa thống nhất được với cư dân chung quanh về phương án cải tạo tối ưu nhất. Trước tình cảnh “tiến thoái lưỡng nan”, cụ Nguyễn Văn Nghĩa sống cạnh đoạn mương bẩn, vẫn ôm hy vọng về việc dự án sẽ được tiếp tục. Cụ tâm sự: “Mong thành phố sẽ chú ý tới đoạn mương ô nhiễm này vì dự án đã bị trì trệ quá lâu, người dân bị ảnh hưởng rất nhiều đến đời sống sinh hoạt cũng như sức khỏe… Mong con mương sạch, nước trong xanh hơn, vậy là quá đủ rồi…”.

Đối với chị Thủy, cũng ngụ tại phường Phú Diễn, quận Bắc Từ Liêm thì tỏ ra ngao ngán với việc đề nghị các cơ quan xử lý những vấn đề liên quan đến môi trường về con kênh tại ngõ 332 Hoàng Công Chất. Chị tâm sự: Các cơ quan chỉ xử lý nếu như cả dân phố đồng tình rồi ý kiến lên để cải tạo thôi chứ đối với phản ánh của cá nhân nhỏ lẻ thì không thấy quan tâm. Hay như bà Đào Thị Thái, 73 tuổi, một trong những người dân sống lâu đời tại thôn Tả Thanh Oai, xã Tả Thanh Oai, huyện Thanh Trì cũng chán nản, việc kiến nghị về vấn đề môi trường không chỉ dừng lại ở thôn mà còn liên quan đến hội đồng nhân dân các cấp, hoặc các dự án của các công ty có quy mô… Vậy nên không thể chỉ kiến nghị qua loa mà có thể được xử lý, xem xét ngay.

Nhìn chung, những trở ngại lớn còn đến từ ý thức chưa cao trong việc giữ gìn môi trường; cũng như ý thức còn hạn chế về việc phát huy tiếng nói - sức mạnh tập thể của những người đã và đang sinh sống tại những khu vực trên. Rất cần đẩy mạnh việc tuyên truyền về bảo vệ môi trường, đặc biệt là nguồn nước. Bên cạnh đó, các địa phương cũng cần tranh thủ ý kiến quần chúng từ cơ sở thông qua các cuộc họp tổ dân phố, họp đối thoại lãnh đạo địa phương với quần chúng, cử tri để người dân được nhiều dịp bày tỏ ý kiến, có cơ hội được đóng góp và trực tiếp tham gia vào việc xây dựng, giải quyết những vấn đề còn tồn đọng nhằm cải thiện chất lượng cuộc sống. Mong chính quyền địa phương và các cơ quan, đơn vị liên quan cần sớm có kế hoạch, giải pháp nạo vét, khơi thông, làm sạch dòng chảy, trả lại môi trường sống trong lành và cảnh quan đô thị xanh, sạch, đẹp cho người dân.

MỘT SỐ NHÀ KHOA HỌC, CHUYÊN GIA ĐÃ GÓP Ý VỀ TÌNH TRẠNG Ô NHIỄM KÊNH, MƯƠNG Ở HÀ NỘI:

GS, TS, NGND Đặng Thị Kim Chi, Phó Chủ tịch Hội Bảo vệ thiên nhiên và Môi trường Việt Nam:

Phải ngăn chặn từ đầu nguồn

Để giảm tình trạng ô nhiễm, cần giảm lượng nước thải phát sinh. Mặt khác, để cải tạo chất lượng nước trong kênh, mương, cần phải giải quyết đầu nguồn. Một mặt, thu về nhà máy xử lý nước thải Yên Xá, nơi nào không thu về được mà vẫn xả ra thì phải có hệ thống xử lý nước thải quy mô nhỏ đơn giản để ngăn chặn không cho nước vào nguồn. Nếu chúng ta kết hợp cả biện pháp ngăn chặn đầu nguồn, cả biện pháp kỹ thuật thì tôi tin rằng mùi sẽ hết và kênh, mương sẽ dần trở lại trong sạch. Tại địa phương từ tổ dân phố, phường cho đến các quận đều cần giám sát chặt chẽ những hành vi xả thải xuống kênh, mương để kịp thời có biện pháp xử phạt, làm gương cho mọi người.

GS, TSKH Đặng Huy Huỳnh, Chủ tịch Hội đồng Cây Di sản Việt Nam:

Câu hỏi cho hàng trăm nhà máy, xí nghiệp

Hà Nội mọc lên hàng trăm nhà máy, xí nghiệp khổng lồ. Rác thải sản xuất, hóa chất, rác sinh hoạt của người dân... chưa qua xử lý đều bị đổ trái phép ra những con sông, rồi chảy về các con kênh gây nên ảnh hưởng trực tiếp tới sức khỏe con người. Nguồn ô nhiễm đó đến từ nhiều phía nên để khắc phục tình trạng này cần rất nhiều thời gian, công sức. Giải quyết vấn đề nhức nhối này cần ý thức của người dân, người này thực hiện người kia làm theo rồi dần dần chung tay sẽ tạo nên môi trường sạch.

Kỹ sư Nguyễn Trường Duy, Tổng Thư ký Hội Cơ học Hà Nội, nguyên Trưởng phòng Quản lý xây dựng - Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Hà Nội:

Cần dẫn nguồn nước tự nhiên về làm sạch

Cống hóa là giải pháp phù hợp với mương nhỏ trong khu đô thị. Còn trục kênh tiêu chính như con kênh ngõ 20, thôn Tả Thanh Oai (xã Tả Thanh Oai, huyện Thanh Trì), giải pháp này chưa phải phương pháp tối ưu nhất, vì mục đích của trục tiêu là tích lũy và dự trữ nguồn nước.

Việc cải tạo hai bên bờ kênh mương rất quan trọng, phải có kế hoạch xã hội hóa toàn diện, có thể thí điểm trước ở một số kênh mương là trọng điểm ô nhiễm. Nhìn xa hơn, có thể tìm kiếm nguồn chảy tự nhiên cho các dòng sông ô nhiễm trong nội thành bằng nguồn nước sông Đà từ cống Lương Phú (Ba Vì) để cải tạo và dự trữ nguồn nước ổn định cho hoạt động sản xuất và sinh hoạt. Ngoài ra, phải xem chỗ nào người ta quản lý tốt thì cần tuyên dương để mọi người học tập.

Sống khổ bên dòng kênh bẩn (kỳ 1)