Xúc động ánh mắt trẻ thơ
“Đến rồi, đoàn đến rồi!”. Các em học sinh bật dậy như lò xo, reo hò. Dưới tán cây trên sân Trường tiểu học Châu Thắng, huyện Quỳ Châu (Nghệ An), các thầy cô và học trò đã để lại ấn tượng trong lòng tình nguyện viên Quỹ nhà văn Tô Hoài. Bao đôi mắt mong ngóng, các em học sinh hiểu rằng, mình sắp được giao lưu, chia sẻ.
Cũng bởi trận lũ lịch sử ngày 25 - 27/9 mới đây đã gây thiệt hại rất nặng nề cho trường. Nước lũ dâng lên quá nhanh, nhiều trường học trong khu vực không kịp xử lý, toàn bộ hồ sơ, sổ sách, trang thiết bị đều bị nước làm hư hỏng, cuốn trôi. Tại Trường tiểu học Châu Thắng, toàn bộ đồ dùng dạy học, sách giáo khoa, ti-vi, máy tính, bàn ghế bị dòng nước nhấn chìm. Theo lãnh đạo xã Châu Thắng, thiệt hại tài sản của nhà trường khoảng hơn hai tỷ đồng. Thấu hiểu, chia sẻ về những thiệt hại do mưa lũ gây ra, nhiều đoàn công tác, nhà hảo tâm đã đến, chia sẻ với nhà trường. Cô Trần Thị Hằng, Hiệu trưởng Trường tiểu học Châu Thắng tâm sự: “Sau lũ lụt, nhà trường đã nhận được nhiều sự hỗ trợ về vật chất và tinh thần từ chính quyền các cấp, các nhà hảo tâm. Khi nhà báo Nguyễn Phương Vũ, con trai nhà văn Tô Hoài có thông báo, Quỹ nhà văn Tô Hoài sẽ đến thăm, động viên nhà trường, tặng quà cho các em học sinh, xây dựng Tủ sách Dế mèn, các thầy cô và học sinh nhà trường rất vui mừng. Mỗi sự chia sẻ là động lực để các thầy cô và em học sinh vượt qua khó khăn”.
Cũng theo bà Hằng, Trường tiểu học Châu Thắng có 314 học sinh, trong đó hơn 41% học sinh là con của hộ nghèo, 40 học sinh có hoàn cảnh khó khăn. Em Lương Quốc Cường (8 tuổi), bị bệnh thiếu máu bẩm sinh, có bố đang đi chạy thận tại Hà Nội, hiện không có người chăm sóc, được nhà trường bố trí chỗ ăn ở, học tập. Em Cường nói: “Con nhận được quà bánh, áo từ quỹ, con rất vui. Con hứa sẽ học tập thật tốt”.
Trong chuyến thăm thầy cô và học sinh Trường tiểu học Châu Thắng, Quỹ nhà văn Tô Hoài còn tặng quà cho các gia đình chính sách tại địa phương. Nhà báo Nguyễn Phương Vũ, Chủ nhiệm Quỹ nhà văn Tô Hoài bộc bạch: “Quỹ nhằm đến những nơi vùng sâu, vùng xa, đặc biệt khó khăn hoặc nơi vừa trải qua thiên tai. Bằng tấm lòng và chút hiện vật nhỏ bé, cùng với các đơn vị, các nhà hảo tâm, chúng tôi mong có một phần đóng góp thiết thực cho mỗi nơi mà đoàn tìm đến”.
Vơi mệt nhọc trên cung đường thiện nguyện
Quỹ nhà văn Tô Hoài đã thành lập được tròn 10 năm, với hàng chục chuyến thiện nguyện, tặng quà. Kinh phí để làm từ thiện được lấy từ toàn bộ tiền bản quyền sách của nhà văn Tô Hoài và một phần đóng góp của các nhà hảo tâm, tình nguyện viên của quỹ. Nhà báo Nguyễn Phương Vũ cho biết: “Trước khi ra đi vào cõi vĩnh hằng, mong muốn lớn nhất của nhà văn Tô Hoài là được đến lại những nơi ông từng sống và làm việc, đặc biệt nơi ông có nhiều kỷ niệm với bà con dân tộc thiểu số. Nhưng, vì tuổi đã cao nên bố tôi không thực hiện được. Ông đã để lại một di nguyện cho con, hãy đến với bà con bằng tinh thần và chút ít vật chất nhỏ bé để tri ân, thăm hỏi, động viên, chia sẻ với những hoàn cảnh số phận của đồng bào vùng cao”.
Anh Bùi Hải, tình nguyện viên của quỹ, người nhiệt tình tham gia hỗ trợ, đến với bà con ngay từ những ngày đầu thành lập kể rằng, trên những bước đường di chuyển, đoàn đã gặp không ít khó khăn do địa hình hiểm trở, phức tạp, giữa đường gặp mưa, đất đá sạt lở. “Chuyến đầu tiên đi vùng cao là dịp Trung thu năm 2014, chúng tôi lên tổ chức Trung thu cho các em ngay chân cột cờ Lũng Cú. Quả thật, đường đi dốc, khó khăn, do đá sạt xe không vào được, đoàn phải cõng quà, hàng cả chục cây số để đến điểm tập kết. Có thành viên còn nản vì mệt, song anh em tự động viên nhau, mọi người đã cố gắng. Khi thấy ánh mắt, nụ cười của các em nhỏ, của người dân Lũng Cú và một số xã chung quanh, chúng tôi vơi bớt mệt nhọc”.
Với chủ đề “Hướng về Tây Bắc thân yêu”, quỹ cũng tổ chức nhiều chuyến thiện nguyện tại Tây Bắc. Còn nhớ, ngày 18/10/2015 đoàn đã đến thăm một số trường tại xã Hồng Ngài, huyện Bắc Yên (Sơn La). Trong chuyến đi này trời mưa, vì sạt lở nên đoàn bị kẹt lại giữa đường. Anh Nguyễn Tiến Dũng, con trai nhà văn Kim Lân, thành viên trong đoàn, kể lại: “Chúng tôi hẹn cán bộ địa phương 18 giờ gặp, nhưng đến 23 giờ mới đến nơi do đá lở chỉ cách mũi xe có vài mét. Điều đáng trân trọng, là cán bộ xã vẫn đợi để đón đoàn”. Trong chuyến này, đoàn đã thăm và trao hàng trăm suất quà cho các em học sinh Trường Phổ thông dân tộc bán trú tiểu học và THCS Hồng Ngài, gồm giá sách, ba-lô, sách truyện, bánh kẹo, mì ăn liền… Bên cạnh đó quỹ cũng trao một phần kinh phí hỗ trợ nhà trường trong quá trình hoàn thiện cơ sở hạ tầng. Năm đó, hầu hết các em học sinh xã Hồng Ngài đều có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn và xa trường học nên khó có điều kiện được đi học đầy đủ. Chương trình đã kịp thời động viên các em học sinh, giúp các em có thêm niềm vui, động lực để học tập và rèn luyện.
Nhà báo Phương Vũ: “Theo di nguyện của bố, tôi đã và sẽ tiếp tục làm, bởi đó là việc giàu ý nghĩa. Đến nay, nhiều thư viện và tủ sách Tô Hoài đã được xây dựng, thành lập ở nhiều tỉnh, thành phố trên cả nước”.
Giữ đẹp tên nhà văn kính yêu
Có một điều đặc biệt, Hồng Ngài là xã vùng cao của huyện Bắc Yên, nổi tiếng là bối cảnh truyện ngắn “Vợ chồng A Phủ” của nhà văn Tô Hoài viết năm 1952. Vậy nên, nhà báo Nguyễn Phương Vũ đã chọn nơi đây là địa điểm đến lần hai. Tháng 9/2016, Quỹ nhà văn Tô Hoài trở lại, tổ chức chương trình đêm hội trăng rằm cho các em học sinh tại Trường Phổ thông dân tộc bán trú tiểu học và THCS Hồng Ngài, quỹ tiếp tục hỗ trợ hoàn thiện trường học và năm điểm trường cách xa trung tâm còn nhiều khó khăn, thiếu thốn về cơ sở vật chất cũng như trang thiết bị dạy và học như: Điểm trường Bản Mới, Suối Tếnh, Suối Háo, Suối Trạn, Lung Tang với tổng số học sinh gồm 550 em. Trong đó có 35 em học sinh có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn, học sinh nghèo vượt khó vươn lên cần được quan tâm hỗ trợ trực tiếp.
Trong những chuyến đi vùng cao, các thành viên trong đó cũng ấn tượng chuyến về xã Lý Quốc, thuộc huyện Hạ Lang, tỉnh Cao Bằng. Đây là một trong những xã nghèo chủ yếu người dân tộc Tày và Nùng sinh sống. Đường nhiều ổ voi, ổ gà, có lúc xe đi chậm hơn người đi bộ nhưng vẫn xóc đến “nổ đom đóm mắt”. Nhằm kịp thời gian, đoàn vừa xuống xe đã phải chuyển đồ, dựng sân khấu, không để học sinh phải chờ. Hỏi, vì sao nhiều chuyến các anh chọn đi vào mùa mưa? Anh Phương Vũ giải thích: “Đoàn phải đến luôn những nơi vừa xảy ra lũ quét, bị ảnh hưởng nặng nề. Đó là thời điểm người dân, học sinh cần sự chia sẻ nhất. Biết là đi lại khó khăn, có lúc xe còn bị lật. Nhưng rồi mọi việc đã suôn sẻ, có lẽ vì tôi và các thành viên luôn có sự đồng hành của nhà văn Tô Hoài trên mọi bước đường”. Mỗi món quà hay những món tiền tài trợ dù ít ỏi, bao giờ nhà báo Phương Vũ cũng mang đến tận tay người nghèo, tận nơi và thân thiện. Đúng với nghĩa “Một miếng khi đói bằng một gói khi no”.
Những năm qua, Quỹ nhà văn Tô Hoài nhận được sự phối hợp rất nhiệt tình từ NXB Kim Đồng. Không chỉ đây là đơn vị đã ký hợp đồng phát hành độc quyền nhiều đầu sách của nhà văn Tô Hoài, mà NXB Kim Đồng còn cùng hỗ trợ, xây dựng Tủ sách Dế Mèn tại nhiều trường học ở vùng sâu, vùng xa, nhằm phát triển văn hóa đọc, nâng cao kiến thức cho học sinh. Bà Nguyễn Thị Bích Loan, đại diện NXB Kim Đồng chia sẻ: “Làm thiện nguyện với việc xây dựng những tủ sách là một trong những hoạt động thiết thực của NXB Kim Đồng. 10 năm qua, chúng tôi phối hợp rất tốt với Quỹ nhà văn Tô Hoài. Bởi đây là quỹ uy tín, làm việc khoa học và tận tâm, vun bồi cho rất nhiều ước mơ”.
