Vừa tiết kiệm điện, vừa làm đẹp thành phố
Ông Nguyễn Hồng Tiến, Chủ tịch Hội chiếu sáng Việt Nam cho biết, công nghệ thông thường được áp dụng trong hệ thống chiếu sáng công cộng của nước ta hiện nay không chỉ tiêu tốn nhiều năng lượng mà còn cung cấp độ sáng thấp, chi phí bảo trì cao. Việc sử dụng hệ thống chiếu sáng thông minh không chỉ giảm lượng điện tiêu thụ, giảm tai nạn giao thông mà còn nâng cao được độ an toàn, an ninh ở khu vực công cộng, làm đẹp cảnh quan đô thị... Đặc biệt, việc tiết kiệm năng lượng tại các tuyến đường, tòa nhà, cơ quan hành chính, trường học, bệnh viện sẽ giảm phát thải khí nhà kính, giảm ô nhiễm môi trường, hướng đến mục tiêu của cam kết phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050.
Theo ông Tiến, công nghệ chiếu sáng đang phát triển rất nhanh, doanh nghiệp sản xuất và quản lý, vận hành chiếu sáng đã đổi mới khá kịp thời để đáp ứng nhu cầu từ chiếu sáng không gian, chiếu sáng công cộng, sản xuất, học đường đến chiếu sáng nghệ thuật. Chiếu sáng, đặc biệt ở khu vực đô thị đã trở thành một nhu cầu thiết yếu của cuộc sống, bên cạnh các nhu cầu về nước, thực phẩm và không khí. Việc sử dụng đèn LED có thể tiết kiệm điện đến hơn 50% so với các đèn chiếu sáng thông thường. Hiện nay, việc sử dụng hệ thống chiếu sáng đang hướng đến sử dụng năng lượng mặt trời và các loại năng lượng tái tạo khác giúp tiết kiệm năng lượng và bảo vệ môi trường.
“Trên thế giới, mỗi thành phố có một mô hình khác nhau, tùy thuộc vào mức độ đầu tư, mức độ sử dụng công nghệ và khả năng đáp ứng yêu cầu của các doanh nghiệp. Một số thành phố của Pháp như Paris, Lyon sử dụng công nghệ chiếu sáng hiện đại để thu hút khách du lịch”, ông Tiến nói và cho rằng, đô thị thông minh mà trong đó có chiếu sáng thông minh hiện đang là một trào lưu và là một trong các nhiệm vụ được đặt ra đối với quá trình phát triển đô thị nước ta.
10 năm qua, chiếu sáng công cộng tại các đô thị ở nước ta đã có những bước tiến mạnh mẽ, từ chỗ chiếu sáng nhằm đáp ứng những nhu cầu cơ bản, nay đã tiến tới chiếu sáng đáp ứng nhu cầu về mỹ quan đô thị và chiếu sáng hiệu quả, tiết kiệm năng lượng. Tuy nhiên, đại diện Cục Hạ tầng kỹ thuật (Bộ Xây dựng) thừa nhận, chỉ tiêu đến năm 2025 khoảng 30-50% các công trình sử dụng đèn năng lượng mặt trời không đạt yêu cầu do việc sử dụng đèn năng lượng mặt trời cho chiếu sáng còn nhiều bất cập và không hợp lý. Ngoài ra, chỉ tiêu hoàn thành quy hoạch chiếu sáng đô thị tại các thành phố trực thuộc trung ương cũng chưa đạt theo định hướng. “Hiện nay có ba thành phố triển khai lập quy hoạch chuyên ngành hạ tầng chiếu sáng đô thị là TP Hải Phòng, TP Đà Nẵng, TP Cần Thơ nhưng chỉ duy nhất TP Đà Nẵng đã hoàn thành và phê duyệt đồ án. Còn hai thành phố đặc biệt quan trọng là Thủ đô Hà Nội và TP Hồ Chí Minh thậm chí chưa tổ chức lập quy hoạch này.
Thực hiện ra sao?
Vậy, để thực hiện được mục tiêu phát triển chiếu sáng đô thị Việt Nam đến năm 2025 theo Quyết định số 1874/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt năm 2010, cần phải làm gì? Chủ tịch Hội chiếu sáng Việt Nam cho biết, trong định hướng, cần có chính sách hỗ trợ các doanh nghiệp chuyển đổi số nhanh, thúc đẩy họ đi đầu trong lĩnh vực chiếu sáng trong thời kỳ chuyển đổi số này. Một vấn đề nữa là chiếu sáng trong thời kỳ hội nhập với thế giới, thì còn cần đáp ứng quy chuẩn, tiêu chuẩn, chất lượng sản phẩm và các vấn đề như bảo đảm sức khỏe cộng đồng, bảo vệ môi trường.
Thực tế, so với thời điểm năm 2010 thì hầu hết hệ thống pháp luật về đầu tư, xây dựng, đấu thầu đã có sự thay đổi và ban hành mới như Luật Xây dựng, Luật Đầu tư, Luật Đầu tư công, Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư, Luật Đấu thầu. Các luật trên cùng với hệ thống văn bản hướng dẫn đã có tác động lớn đến công tác quản lý lĩnh vực chiếu sáng đô thị. Tuy nhiên, yêu cầu thực tế đặt ra là cần có sửa đổi, bổ sung những quy định của pháp luật về những quy chuẩn, tiêu chuẩn hệ thống chiếu sáng và có chính sách thu hút các doanh nghiệp tham gia vào lĩnh vực này. Bên cạnh đó, cần đổi mới nội dung về quy hoạch hệ thống chiếu sáng, trên cơ sở quy định về chiếu sáng thông minh trong thành phố thông minh.
Bà Mai Thị Liên Hương, Cục trưởng Hạ tầng kỹ thuật, Bộ Xây dựng cho biết, hiện nay Ngân hàng châu Á (ADB) đang cung cấp hỗ trợ kỹ thuật về dự án chiếu sáng thông minh và hiệu quả nhằm giúp đạt được các mục tiêu chương trình quốc gia về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả do Chính phủ đề ra. Các sáng kiến thành phố thông minh, thành phố “xanh” được thực hiện tại sáu tỉnh, thành phố là Cần Thơ, Đà Nẵng, Hải Phòng, Lâm Đồng, Quảng Nam và Quảng Ninh.
Qua tham vấn các bên, theo bà Hương, Bộ Xây dựng sẽ tham mưu cho Chính phủ điều chỉnh định hướng về chiếu sáng đô thị Việt Nam đến 2025 để phù hợp với sự phát triển kinh tế-xã hội của đất nước cũng như sự phát triển công nghệ chiếu sáng trên thế giới. Bộ Xây dựng cũng tham mưu cho Chính phủ sửa đổi Nghị định 79, trong đó có bổ sung một số nội dung về chiếu sáng thông minh, có chính sách ưu đãi hoặc khuyến khích chính sách về chiếu sáng hiệu quả, tiết kiệm năng lượng, đồng thời bổ sung những cơ chế về lựa chọn các đơn vị vận hành chiếu sáng đô thị trên tinh thần thị trường hóa các dịch vụ chiếu sáng đô thị.
Ngân hàng châu Á (ADB) bày tỏ, ADB và các địa phương đang đề xuất các cơ hội đầu tư dự kiến khoảng 160 triệu USD để triển khai các dự án cải tạo, xây dựng mới trong các lĩnh vực chiếu sáng đô thị tại sáu tỉnh, thành phố. Nếu các dự án này được thực hiện, sẽ góp phần cải thiện an toàn, cảnh quan đô thị, tạo việc làm và nâng cao chất lượng sống của người dân, đồng thời làm giảm phát thải 1,32 triệu tấn CO2 và tiết kiệm 245 triệu USD chi phí trong 10 năm tới. Việc tận dụng sự hỗ trợ của các tổ chức quốc tế cũng là một trong những giải pháp để hoàn thiện thể chế và nâng cao hiệu quả sử dụng năng lượng trong chiếu sáng đô thị của Việt Nam trong thời gian tới. Theo tổ chức này, các giải pháp cần thực hiện trong thời gian tới là ngầm hóa hệ thống đèn giao thông, thay thế bóng đèn cũ bằng hệ thống đèn LED, áp dụng các biện pháp điều chỉnh hệ thống chiếu sáng thông minh như điều chỉnh độ sáng, cầu giao tự động...
