Gần đây, do giá mủ cao-su tăng liên tục, doanh nghiệp cao-su chỉ tập trung cho xuất khẩu chứ không bán cho doanh nghiệp trong nước. Ai cũng hiểu, việc xuất khẩu nguyên liệu thu về nguồn ngoại tệ cho đất nước, nhưng trong tình hình hiện nay, Nhà nước đang hạn chế xuất khẩu nguyên liệu thô để tập trung phục vụ sản xuất trong nước, tăng giá trị gia tăng của sản phẩm, lẽ nào doanh nghiệp sản xuất mủ cao-su lại đi ngược chủ trương đó? Lẽ nào là nước xuất khẩu cao-su đứng thứ tư thế giới, nhưng các doanh nghiệp chế biến trong nước thường xuyên phải đối mặt tình trạng thiếu nguyên liệu sản xuất?
Ðại diện Hiệp hội Cà-phê - Ca-cao Việt Nam (VICOFA) cho hay, hiện tỷ lệ các doanh nghiệp nước ngoài tham gia vào xuất khẩu cà-phê tại Việt Nam chiếm tới 40%. Nếu thu gom trực tiếp hàng trong dân thì các doanh nghiệp Việt Nam không thể cạnh tranh được vì tiềm lực vốn nhỏ, khả năng huy động vốn yếu và lãi suất ngân hàng rất cao.
Khi giá tiêu tăng cao, một lần nữa nhiều doanh nghiệp thu mua trong nước phải đứng nhìn cảnh người trồng tiêu ưu tiên bán tiêu cho các thương nhân nước ngoài. Tuy nhiên, việc các doanh nghiệp nước ngoài tổ chức mạng lưới thu mua trực tiếp cà-phê trong dân là trái với quy định của pháp luật Việt Nam. Cụ thể, tại Thông tư 09/2007/TT-BTM ngày 17-7-2007 của Bộ Công thương nêu rõ: Doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài đã được cấp phép thực hiện quyền xuất khẩu không được lập cơ sở để thu mua hàng xuất khẩu.
Xét cho cùng, việc để các đối tác nước ngoài ngày càng 'lấn sân' cũng bắt nguồn từ cung cách làm việc yếu kém, thiếu uy tín và sự chuyên nghiệp của doanh nghiệp trong nước. Không ít doanh nghiệp chỉ biết quyền lợi của mình bằng cách ép giá thu mua, chạy theo lợi nhuận... mà quên đi lợi ích của đối tác, của người nông dân. Vì vậy khi gặp khó khăn, điều dễ hiểu, doanh nghiệp sẽ bị đối tác và nông dân quay lưng.
Các chuyên gia kinh tế khuyến cáo, cần phải tạo ra cơ chế bình đẳng trong việc thu mua nguyên liệu giữa doanh nghiệp trong và ngoài nước. Từ đó, nông dân sẽ được hưởng lợi từ cơ chế cạnh tranh này. Ðồng thời, các đơn vị sản xuất, chế biến săm lốp ô-tô, xe máy trong nước nên để doanh nghiệp sản xuất nguyên liệu làm cổ đông chiến lược, nhằm giành thế chủ động trong cung cấp nguyên liệu phục vụ sản xuất.
