1/Những năm gần đây, tại nhiều đô thị lớn như Hà Nội, TP Hồ Chí Minh, Đà Nẵng… mật độ phương tiện giao thông tăng cao nhưng việc đầu tư, quy hoạch bãi đỗ xe phục vụ nhu cầu của người dân trên địa bàn rất thấp. Do đó, việc tìm kiếm bãi đỗ trong các đô thị còn nan giải. Cũng vì thiếu nơi gửi xe nên tình trạng ô-tô, xe máy đỗ bừa bãi dưới lòng đường, vỉa hè xảy ra không hiếm, gây cản trở an toàn giao thông và ảnh hưởng đời sống người dân. Đơn cử, tuyến phố Hoàng Đạo Thúy (quận Thanh Xuân, Hà Nội) dưới lòng đường luôn là hai hàng xe ô-tô dừng, đỗ cả ngày lẫn đêm khiến lòng đường chỉ còn lại 2/3.
Chị Nguyễn Thị Hằng (tòa nhà 24T1-Trung Hòa-Nhân Chính, Hà Nội) cho biết, nhiều khi xe ô-tô nối đuôi nhau đỗ chặn ngay lối ra, vào hầm để xe của tòa nhà, không chỉ cản trở đường đi mà còn khiến tầm nhìn bị hạn chế, rất dễ dẫn đến tai nạn giao thông. Mặc dù bảo vệ tòa nhà thường xuyên nhắc nhở nhưng vi phạm vẫn diễn ra thường xuyên.
Báo cáo của Sở Giao thông vận tải Hà Nội cho thấy, tổng diện tích các điểm, bãi đỗ xe mới chỉ chiếm 0,12% diện tích các quận nội thành, đáp ứng chỗ đỗ cho khoảng 10% tổng nhu cầu đỗ xe. Còn lại gần 90% số phương tiện có nhu cầu đang đỗ tại các điểm đỗ xe chung cư, khu đô thị, sân cơ quan, công sở, lòng đường, hè phố, sân trường, bệnh viện, các khu đất trống đang dở dang quy hoạch. Thiếu nơi đỗ xe là vậy, nhưng việc đầu tư các điểm đỗ, bến bãi còn chậm, chưa đáp ứng được nhu cầu.
Tại các quận trung tâm như Hoàn Kiếm, Hai Bà Trưng, Ba Đình… tình trạng vi phạm diễn ra phổ biến hơn do nhu cầu dừng, đỗ xe tại đây lớn nhưng rất khó có thể tìm được điểm trông giữ xe còn chỗ trống. Nhiều tuyến phố đã gắn biển cấm đỗ xe ngày chẵn, lẻ như Thi Sách, Nguyễn Gia Thiều, Nguyễn Bỉnh Khiêm, Dã Tượng nhưng nhiều phương tiện dừng đỗ tùy tiện, bất kể ngày nào. Tương tự, những tuyến phố như Nguyễn Xiển, Linh Đàm từ lâu đã trở thành điểm đỗ xe công cộng bởi thiết kế của các tòa chung cư không bố trí đủ chỗ để xe cho số lượng dân cư đông đúc. Anh Nguyễn Văn Hải (tòa nhà HH4 Linh Đàm) cho biết, do chỗ để xe tại tòa nhà hạn chế, cư dân phải tổ chức bốc thăm để đăng ký chỗ đỗ ô-tô. Những người không bốc thăm được chỗ đỗ phải tìm nơi gửi xe xa hơn, giá cao hơn, hoặc thấy chỗ nào vắng như vỉa hè, lòng đường thì đỗ dù khả năng bị xử phạt là rất cao.
2/Để giải quyết nhu cầu đỗ xe ô-tô và xóa các điểm đỗ xe dưới lòng đường tại các khu vực lân cận, TP Hà Nội đã phê duyệt quy hoạch không gian xây dựng ngầm đô thị trung tâm ở 20 quận, huyện, với tổng diện tích 756km2, độ sâu tối đa 30m. Trong đó, xác định các hạng mục xây ngầm gồm hai nhóm là hệ thống giao thông, hạ tầng kỹ thuật, điện lực và công trình công cộng ngầm như trung tâm thương mại, dịch vụ, siêu thị, vui chơi giải trí, kho tàng, bãi đỗ xe. Quy hoạch cũng cho phép bổ sung các bãi đỗ xe ngầm dưới các khu vực vườn hoa, công viên, quảng trường và các công trình công cộng bố trí tại khu vực bốn quận nội thành cũ, với 78 địa điểm xây dựng, tổng diện tích sàn xây dựng khoảng 104ha, công trình xây dựng từ 3-4 tầng hầm (tối đa 5 tầng hầm đỗ xe và cho phép bố trí kết hợp với các chức năng thương mại dịch vụ). Mặc dù quy hoạch là vậy, nhưng hiện tại các dự án này triển khai khá ì ạch.
Các chuyên gia đề nghị, Nhà nước cần có cơ chế khuyến khích, ưu đãi doanh nghiệp trong lĩnh vực đầu tư, xây dựng, khai thác và vận hành các bãi đỗ xe theo quy hoạch; ưu tiên phát triển bãi đỗ xe ngầm, cao tầng thông minh để tận dụng, khai thác tối đa quỹ đất hiện có. Đồng thời, tăng cường giám sát việc thực hiện quy hoạch, cũng như công tác thanh tra, kiểm tra, quản lý để tránh khu vực được quy hoạch làm bãi đỗ xe nhưng lại bị lấn chiếm, sử dụng sang mục đích khác. Quan trọng nhất là hệ thống văn bản pháp luật liên quan quá trình đầu tư, xây dựng cần có sự thay đổi về thời gian lập, thẩm định, phê duyệt và triển khai dự án… để thu hút các nhà đầu tư, doanh nghiệp tham gia.
Theo Bộ Xây dựng, nguyên nhân của tình trạng trên một phần là do khó khăn trong việc giải phóng mặt bằng, đặc biệt là đối với các khu vực trung tâm đô thị, đồng thời, do chính sách về đầu tư, giá, phí trong công tác đầu tư, xây dựng và khai thác bãi đỗ xe đô thị chưa thật sự khuyến khích thúc đẩy đầu tư phát triển loại hình này. Ngoài ra, dù hệ thống văn bản quy phạm pháp luật đã hình thành hành lang pháp lý tương đối đầy đủ và là cơ sở cho việc đầu tư xây dựng bến, bãi đỗ xe trong đô thị. Tuy nhiên, việc triển khai xây dựng các bãi đỗ xe công cộng vẫn khó triển khai do không thu hút được nguồn lực xã hội hóa.
