Điều chỉnh quan hệ với IAEA
Ông Grossi cho biết, đã có cuộc đối thoại mang tính xây dựng với các quan chức nước chủ nhà tại Thủ đô Tehran. Tờ Times of Israel dẫn phát biểu của ông Grossi trên đường trở về Vienna (Áo) sau chuyến thăm Iran khẳng định, IAEA và Iran đã nhất trí các máy quay giám sát sẽ hoạt động trở lại. Theo ông Grossi, điều này rất quan trọng, nhất là trong bối cảnh các bên hướng tới khả năng khôi phục thỏa thuận hạt nhân Iran năm 2015 mang tên Kế hoạch hành động toàn diện chung (JCPOA). Ông Grossi nhấn mạnh, quan hệ song phương giữa Iran và IAEA cần tiếp tục hợp tác ở cấp cao.
Trong khi đó, người đứng đầu Tổ chức Năng lượng nguyên tử Iran (AEOI), ông Mohammad Eslami cho biết, Tehran và IAEA đã nhất trí điều chỉnh quan hệ trên cơ sở các thỏa thuận về bảo đảm an toàn. Người đứng đầu AEOI lưu ý rằng, việc trao đổi nên nhằm mục đích xây dựng lòng tin, hai bên nên hạn chế can thiệp từ bên ngoài để tạo điều kiện cho hợp tác và duy trì trao đổi một cách đáng tin cậy nhằm giải quyết bất đồng.
AEOI và IAEA đã nhất trí rằng, IAEA nên tham dự Hội nghị Hạt nhân Iran lần thứ 30 để hiểu rõ hơn chương trình hạt nhân của nước này, cũng như năng lực của các nhà khoa học Iran. Về khả năng ban điều hành IAEA ra nghị quyết phản đối Iran tại cuộc họp sắp tới, ông Eslami nhấn mạnh, nếu điều này diễn ra, nhà chức trách Iran sẽ đưa ra những quyết định phù hợp và AEOI sẽ hành động trên cơ sở này.
Về phần mình, ông Grossi khẳng định, IAEA sẵn sàng tiếp tục hợp tác với Iran, tìm kiếm đối thoại nghiêm túc và có tính hệ thống với Tehran. Ông nhấn mạnh, các cuộc thảo luận về việc khôi phục JCPOA sẽ được duy trì. Bên cạnh đó, quan chức này cũng phản đối bất kỳ hành động quân sự nào nhằm vào các cơ sở hạt nhân và nhà máy điện tại bất kỳ nơi nào trên thế giới. Ông khẳng định IAEA đã và sẽ không bị sử dụng làm công cụ chính trị.
Hướng tới xuất khẩu công nghệ hạt nhân
Trong cuộc gặp ngày 4/3 với ông Rafael Grossi, Tổng thống Ebrahim Raisi bày tỏ hy vọng IAEA không bị các cường quốc ảnh hưởng. Tổng thống Iran cũng đề cập tới việc sử dụng công nghệ hạt nhân trong lĩnh vực công nghiệp, nông nghiệp, y tế, lưu ý rằng công nghệ này hiện rất quan trọng đối với cuộc sống của người dân.
Trước đó, tại Hội nghị Hạt nhân Iran lần thứ 29, Chủ tịch AEOI Mohammad Eslami cho biết, nước này đang tìm cách xuất khẩu các sản phẩm và công nghệ hạt nhân của mình. Iran hiện xuất khẩu dược chất phóng xạ và một số loại thiết bị hạt nhân.
Ngoài ra, các quan chức cấp cao Iran cũng bác bỏ cáo buộc cho rằng nước này đã làm giàu urani lên cấp độ gần 84% tinh khiết, ngay dưới mức 90% - mức cần thiết để sản xuất vũ khí hạt nhân. Hãng tin AFP và Reuters đều đưa tin, theo một báo cáo mật của IAEA trong cuộc thanh sát ngày 22/1/2023, IAEA đã lấy các mẫu tại nhà máy làm giàu hạt nhân Fordow và các kết quả phân tích cho thấy sự hiện diện của các hạt urani được làm giàu tới 83,7%. Theo báo cáo của IAEA, về sự hiện diện của những hạt urani này, Iran cho biết có thể đã xảy ra “sự dao động ngoài ý muốn” trong quá trình làm giàu urani.
Mỹ và các đồng minh phương Tây cáo buộc Iran phát triển vũ khí hạt nhân và Washington đã áp đặt nhiều biện pháp trừng phạt đơn phương đối với Tehran để ngăn chặn các hoạt động hạt nhân của nước này. Tuy nhiên, Iran đã bác bỏ các cáo buộc mà họ cho là “vô căn cứ” đồng thời coi các lệnh trừng phạt nhằm vào nước này là “bất hợp pháp”. Tehran khẳng định rằng, chương trình hạt nhân của họ phục vụ mục đích hòa bình và nước này chưa bao giờ tìm cách phát triển vũ khí hạt nhân.
