Nằm giữa đảo Hòn Lớn và bán đảo Hòn Gốm, Vân Phong là vùng bờ biển Việt Nam rất gần các tuyến hàng hải quốc tế. Theo đánh giá của chuyên gia kinh tế, khu vực vịnh Vân Phong có điều kiện rất thuận lợi trong xây dựng cảng trung chuyển quốc tế; hình thành các khu công nghiệp đa ngành; phát triển dịch vụ, du lịch; nuôi trồng thủy sản...
Tầm vóc mới
Tháng 4/2006, Thủ tướng Chính phủ ban hành quyết định thành lập Khu kinh tế Vân Phong, có tổng diện tích khoảng 150.000ha. Từ đó đến nay, tỉnh Khánh Hòa tập trung nhiều nguồn lực thực hiện quy hoạch; xây dựng cơ sở hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội; xây dựng cơ chế, chính sách ưu đãi đầu tư; cải cách thủ tục hành chính; tổ chức xúc tiến, kêu gọi đầu tư; giải quyết một cách tốt nhất những vướng mắc...
Theo báo cáo của Ủy ban nhân dân tỉnh Khánh Hòa, đến nay, Khu kinh tế Vân Phong đã thu hút 150 dự án đầu tư, trong đó có 122 dự án trong nước và 28 dự án có vốn đầu tư nước ngoài, với tổng vốn đăng ký khoảng 4,1 tỷ USD; vốn thực hiện 2,68 tỷ USD, đạt 65% vốn đăng ký; giải quyết việc làm cho 11.802 lao động. Trong số 98 dự án đã đi vào hoạt động, có một số dự án lớn, hoạt động hiệu quả, đơn cử như Nhà máy đóng tàu Hyundai - Việt Nam, vốn đầu tư hơn 350 triệu USD, tạo việc làm cho hơn 4.000 lao động, hằng năm thực hiện xuất khẩu chiếm hơn 40% kim ngạch xuất khẩu của cả tỉnh Khánh Hòa.
Ngày 13/4/2022, Phó Thủ tướng Lê Văn Thành ký Quyết định phê duyệt Nhiệm vụ điều chỉnh quy hoạch chung xây dựng Khu kinh tế Vân Phong đến năm 2040, tầm nhìn đến năm 2050. Theo đó, mục tiêu xây dựng Khu kinh tế Vân Phong trở thành trung tâm của khu vực duyên hải Nam Trung Bộ, Tây Nguyên về kinh tế biển, công nghiệp công nghệ cao, khoa học và công nghệ, đổi mới sáng tạo, đào tạo nguồn nhân lực và chăm sóc sức khỏe chất lượng cao, được quy hoạch với tính chất là khu kinh tế tổng hợp đa ngành, đa lĩnh vực. Trong đó, kinh tế biển có cảng trung chuyển container quốc tế, dịch vụ hậu cần cảng giữ vai trò quan trọng, kết hợp phát triển kinh tế dịch vụ, công nghiệp, ngư nghiệp và các ngành kinh tế khác.
Theo Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Khánh Hòa Lê Hữu Hoàng, tại Nghị quyết số 09-NQ/TW, Bộ Chính trị xác định mục tiêu phát triển Khu kinh tế Vân Phong trở thành động lực phát triển của tỉnh Khánh Hòa và khu vực Nam Trung Bộ. Từ đây, những vướng mắc về cơ chế, chính sách đặc thù, vượt trội nhằm thu hút nhà đầu tư chiến lược, có tiềm lực cho phát triển Khu kinh tế Vân Phong từng bước có hướng tháo gỡ. Nghị quyết số 55/2022/QH15 của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển tỉnh Khánh Hòa có những quy định rất cụ thể về danh mục ngành, nghề ưu tiên thu hút đầu tư vào Khu kinh tế Vân Phong; các điều kiện nhà đầu tư chiến lược phải đáp ứng; những chính sách ưu đãi dành cho nhà đầu tư chiến lược; các nghĩa vụ của nhà đầu tư... Có thể nói, Quốc hội đã định hình tầm vóc phát triển của Khu kinh tế Vân Phong, thể hiện qua việc quy định quy mô dự án. Chẳng hạn như đầu tư xây dựng và kinh doanh trung tâm thương mại, tài chính có quy mô vốn từ 12.000 tỷ đồng trở lên; đầu tư xây dựng và kinh doanh khu đô thị với quy mô diện tích đất từ 300ha trở lên hoặc có quy mô dân số từ 50.000 người trở lên...
Bên cạnh đó, Nghị quyết số 55/2022/QH15 tạo thêm điều kiện về phân cấp, phân quyền; tăng tính tự chủ, trách nhiệm của các địa phương, đơn vị. Ban quản lý Khu kinh tế Vân Phong tổ chức thẩm định, phê duyệt báo cáo đánh giá tác động môi trường, cấp giấy phép môi trường đối với các dự án đầu tư thuộc thẩm quyền của Ủy ban nhân dân tỉnh hoặc Ủy ban nhân dân tỉnh được phép chấp thuận chủ trương đầu tư đối với các dự án đầu tư xây dựng và kinh doanh sân bay, đầu tư bến cảng, khu bến cảng thuộc cảng biển đặc biệt; cảng tổng hợp, cảng chuyên dùng có quy mô vốn đầu tư từ 2.300 tỷ đồng trở lên thuộc cảng biển loại I của nhà đầu tư chiến lược...
Theo Phó Giáo sư, Tiến sĩ Trần Đình Thiên, nguyên Viện trưởng Kinh tế Việt Nam, Khu kinh tế Vân Phong là tọa độ phát triển có lợi thế tầm cỡ thế giới nhưng cho đến trước năm 2022, vẫn chưa có sự chuyển biến tương xứng. Việc điều chỉnh quy hoạch chung xây dựng Khu kinh tế Vân Phong cần bắt nguồn từ cách tiếp cận mới về tiềm năng-lợi thế phát triển của Vân Phong trong điều kiện hiện đại, từ đó, có những đề xuất đột phá mạnh mẽ về cấu trúc và chức năng của khu kinh tế.
Xây "tổ" cho "đại bàng"
Chủ tịch Ủy ban nhân dân huyện Vạn Ninh Đàm Ngọc Quang cho rằng, nhờ vào các Nghị quyết của Bộ Chính trị, Quốc hội, huyện Vạn Ninh nói riêng và Khu kinh tế Vân Phong nói chung có hành lang pháp lý vững chắc, rất thuận lợi trong việc phát triển cơ sở hạ tầng, triển khai đồng bộ các công trình thiết yếu, đặc biệt là các tuyến giao thông cao tốc kết nối Vân Phong-Tây Nguyên, Vân Phong-Nha Trang, Vân Phong-Chí Thạnh; các trục đường chính; hạ tầng cảng biển... Từ đó, đẩy mạnh phát triển kinh tế, nâng cao thu nhập, đời sống của người dân.
Ủy ban nhân dân tỉnh Khánh Hòa đang trình Chính phủ phê duyệt Đồ án điều chỉnh quy hoạch chung xây dựng Khu kinh tế Vân Phong đến năm 2040, tầm nhìn đến năm 2050. Đồ án này xác định 19 phân khu chức năng phủ kín diện tích 70.000ha phần đất liền và đảo của khu kinh tế theo định hướng huyện Vạn Ninh trở thành đô thị du lịch biển cao cấp; thị xã Ninh Hòa là đô thị công nghiệp phù hợp với Nghị quyết 09-NQ/TW của Bộ Chính trị. Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Khánh Hòa Nguyễn Tấn Tuân cho biết: Trong quá trình thực hiện đồ án, tỉnh đặc biệt lưu ý việc phát triển bền vững và bảo vệ môi trường ở Khu kinh tế Vân Phong. Cụ thể, đối với những ngành, nghề ở Nam Vân Phong cố gắng giảm đến mức thấp nhất tác động đến môi trường; Bắc Vân Phong là khu sinh thái ở mức độ cao nhất. Đồng thời, quan tâm đến việc tái định cư và sinh kế của người dân chịu ảnh hưởng bởi dự án.
Mặc dù bị ảnh hưởng nặng nề bởi dịch Covid-19, Ban Quản lý Khu kinh tế Vân Phong đã tiếp đón rất nhiều tập đoàn lớn, nhà đầu tư chiến lược đề xuất ý tưởng đầu tư tại Khu kinh tế Vân Phong, với nhiều ngành, nghề đa dạng, trong đó có nhiều ngành, lĩnh vực có tiềm năng phát triển mạnh như lọc hóa dầu, kho cảng nhập khí hóa lỏng, sản xuất năng lượng sạch, khu cảng tổng hợp và trung chuyển quốc tế, khu đô thị biển cao cấp, khu du lịch nghỉ dưỡng cao cấp… Dự báo, trong năm 2023, Khu kinh tế Vân Phong thu hút vốn đầu tư khoảng 30.000 tỷ đồng. Đây là một tín hiệu đáng mừng, cho thấy vị trí, vai trò và tiềm năng to lớn của khu vực này.
Trưởng Ban Quản lý Khu kinh tế Vân Phong Nguyễn Trọng Hoàng chia sẻ: Hiện Ban tập trung lập quy hoạch các phân khu chức năng; xây dựng danh mục hồ sơ đề xuất đối với các nhà đầu tư chiến lược; chuẩn bị kế hoạch xây dựng các khu tái định cư phục vụ thực hiện các dự án; chuẩn bị các bước chuyển nghề, đào tạo nghề cho người dân chịu ảnh hưởng của dự án... Cùng với đó, tiếp tục các bước hoàn chỉnh, ban hành danh mục các dự án ưu tiên thu hút đầu tư vào Khu kinh tế Vân Phong giai đoạn 2022-2025, định hướng đến năm 2030 theo Nghị quyết số 55/2022/QH15 của Quốc hội để thu hút đầu tư. Trong đó, Ban Quản lý Khu kinh tế Vân Phong chủ động phối hợp các sở, ngành nghiên cứu đổi mới cách làm, cải thiện mạnh mẽ công tác xúc tiến, thu hút các dự án đầu tư mới, quan tâm hỗ trợ, tạo điều kiện thuận lợi cho các tổ chức, doanh nghiệp tham gia đầu tư. Đồng thời, tiếp tục tạo điều kiện tốt nhất, thuận lợi nhất cho các dự án phát triển hiệu quả; tiếp tục xúc tiến, kêu gọi đầu tư, thu hút có chọn lọc các dự án.
Ông Nguyễn Trọng Hoàng cho biết, bên cạnh việc tổ chức thu hút đầu tư, Ban Quản lý Khu kinh tế Vân Phong tiếp tục thực hiện rà soát, xử lý các dự án chậm tiến độ. Đến nay, đơn vị đã chấm dứt hoạt động hai dự án. Trong quý I/2023, đơn vị tiếp tục tiến hành các thủ tục ngừng hoạt động, chấm dứt hoạt động đối với hai dự án; xử lý vi phạm tiến độ và báo cáo đề xuất Ủy ban nhân dân tỉnh điều chỉnh tiến độ ba dự án.
